Operada hiyerarşik yapılanma-müzikal toplumsal etkileşme

Abstract

Opera üzerine yazılmış kaynaklarda, genellikle, opera sanatında yüzyıllar boyuncaortaya çıkan yenilikleri, opera kompozitörlerini, opera tarihini oluşturan çeşitli olgularıincelemiştir. Bu çalışma tarzı operaya dışardan bir bakış içermektedir. Oysa, operanın içyapısı, çok çeşitli sanat dallarının ve sanat anlayışlarının birlikte çalışmalarınıgerektiren, katmanlaşmış bir niteliktedir. Öte yandan, opera, pahalı bir sanat dalıolduğundan, müzik-dışı otoritelerin de desteğine muhtaçtır. Bu yüzden, opera sanatıhiyerarşi mücadelesinin ağırlık taşıdığı bir alandır. ?Hiyerarşi sisteminin sanata,sanatçıya ve opera seyircisine etkileri? olarak ifade edilebilecek bu tezde, operakurumlarını karakterize eden bu hiyerarşi mücadelesinin pratikteki yansımalarıgözlenecektir.Araştırmanın evrenini; ?Türkiye'deki opera kurumlarının yönetim sistemi?, örnekleminiise; ?İzmir Devlet Opera ve Balesi Kurumu? oluşturmaktadır. ?Başka ülkelerde operasanatı hangi tür yapılanmalar göstermektedir?? sorusunun gündeme getirilmesiyle,araştırmanın kapsamı genişletilmektedir. Ortaya çıkan verilerin değerlendirilmesiamacıyla, değişik hiyerarşi sistemleri hakkında mevcut literatür incelenmiş, konuyailişkin kavramlar tanımlanmıştır.Birinci bölümde, opera sanatının ve opera kurumunun yönetim kadrosu içerisindekihiyerarşi yapısını betimleyen monografik bir araştırma ile, mevcut tablo çizilmekte,kurumda ortaya çıkan sorunların içerdiği neden-sonuç ilişkileri incelenmektedir.İkinci bölümde, konuya sosyolojik bir yaklaşımla, müzikte toplumsal- siyasal birhiyerarşik sistemin ortaya çıkışına değinilmektedir. Müziğin ?siyasal?, ?toplumsal? ve?hiyerarşik? kavramları, teorik düzeyde sunulmaktadır.Üçüncü bölümde, İzmir Devlet Opera ve Balesi Kurumunun Yönetmeliği'ndeöngörülen mevzuat ele alınmakta, ?liderlik? ve ?hiyerarşi? kavramlarının dayandığıhükümler gözlemlenmektedir. ?Lider Yönetici? ve ?Karizmatik Yönetici?lik statüleriincelenmekte, hiyerarşik üstünlüğe sahip kişinin, başarılı olabilmek için, hangi koşullarıyerine getirmesi gerektiği sorgulanmaktadır. İzmir Devlet Opera ve Balesi seyircikitlesinin profili çizilmekte, bu kitlenin, eser seçiminde olsun, oynayacak solistlerinseçiminde olsun, karar alma mekanizmaları üzerine olası etkilerinin belirlenmesineçalışılmaktadır. Seyircilerin sosyo-kültürel özelliklerinin ve tercih ettikleri değerlerinanlaşılması için, 2000 ve 2006 konser sezonlarına ait bazı istatistiki veriler tahliledilmekte ve birbirleriyle karşılaştırılmaktadır.Dördüncü bölümde, Kültür Bakanlığı Opera ve Bale kurumlarındaki güç dengeleritartışılmakta, ?liderlik ve hiyerarşik yapı?ya ilişkin yorumlar yapılmaktadır.Beşinci bölümde ise, yapılan görüşmelerin raporlarının karşılaştırılması yolu ile verideğerlendirilmesi yapılmaktadır.