Tahsîn Nâhîd ve Ruhsân Nevvâre, hayatları düz yazıları ve ortak eserleri Jön Türk

Abstract

ÖZET Edebiyat-ı Cedîde'nin dağıldığı 1901'den 1908'e kadar geçen dönemde çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde dağınık bir şekilde yazılan çıkan gençler; edebî çalışmalarını bir düzene koymak ihtiyacı duyarlar. 20 Mart 1909 tarihinde İstanbul'da Hilâl gazetesinin matbaasında ilk toplantılarını yaparak Fecr-i Âtî topluluğunu kurarlar. Bu gençler arasında Tahsîn Nâhîd (1887- 1919) de yer almaktadır. Fecr-i Âtî gençleri, edebiyatın ciddi bir çaba olduğu konusunda hemfikir olmuşlar, Türk edebiyatının geleceğini temsil etmek için büyük gayret sarfetmişlerdir. Tahsîn Nâhîd Türk edebiyatının en kısa süreli (1909-1913) topluluğu olan Fecr-i ÂtVnin uzun soluklu olması için büyük gayret sarfetmiş, bu akıma hizmet etmek için pek çok eser vermiştir. Fecr-i Âtî özelliklerini taşıyan daha çok ferdî ve enfüsî şiirler, te'lif ve adapte tiyatro eserleri, Batı edebiyatında özellikle Fransız edebiyatında yer edinmiş şair ve yazarları tanıtan düz yazılan, tiyatro eleştirileri kaleme almıştır. Yine onunla aym devrede yaşamış, aynı sıkıntı ve edebî kaygılan duymuş olan Ruhsân Nevvâre (Hâdiye Ebüzziyâ) (1884-1913) Fecr-îÂtî topluluğunun içinde yer almadan Fecr-i Âtî özelliklerini göstererek, edebiyata ve çağdaşı kadınlara hizmet yolunu seçmiştir, tik kadın kuruluşu olan Teâlî-i Nisvân derneğinde (1909) Halide Edib [Adıvar] ile birlikte hizmet vermiş, kadınların bıkmadan yorulmadan çalışmalarını, kendilerine ve memlekete faydalı olmalarını tavsiye etmiştir. Çalışmamızın kapsamını, aile ve dost çevresinde bir araya gelen bu iki yazann hayatı, kültürel çevreleri, düzyazılan ve ortak meydana getirdikleri, o dönemde hayli itibâr gören Jön Türk adlı tiyatro eseri oluşturmaktadır. Üç bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde Tahsîn Nâhîd' in hayaü, ailesi, edebiyata gönül vermiş arkadaşlannın kaleminden zengin kültürel çevresi, ikinci bölümde edebiyat âleminin san yapraklan arasına sıkışmış yazılan ve hayatı hakkında daha önce yapılmış bir çalışmaya rastlamadığımız Ruhsân Nevvâre'nin hayatı, ailesi ve kültürel çevresine değindik. Üçüncü bölüm her iki yazann eserlerine ayrılmıştır. Tahsîn Nâhîd'in şiirleri, tiyatro eserleri, düz yazılan, Ruhsân Nevvâre'nin düz yazılan ve ortak meydana getirdikleri Jön Türk piyesinin tam metni bu bölümde bulunmaktadrr. Meşrûtiyyet'in ilanından hemen sonra kaleme alınmış bu oyun, konu itibanyla büyük ilgi çekmiş, halkın coşkulu alkışlarını kazanmıştır. Dramaturjik bakış açısı ve bulunduğu tarihsel dönemin etkilerini göz önüne alarak incelediğimiz oyunu, kişileştirme düzeni, konu, mekân, zaman, gerilimler ve dil - üslûb gibi başlıklar altında ele aldık. vmHayatını sanata ve edebiyata adayan Tahsin Nâhîd'in şiirleri Fecr-i Atî şiirlerinin özelliklerini taşır. Şiirlerinde Ahmed Hâşim, Tevfîk Fikret ve Yahya Kemal'in etkileri görülen Tahsin Nâhîd, daha çok kadın, aşk ve tabiat konularını özellikle de kamer, zühre, mehtab temlerini işlemiş, romantizmi ve Büyükada sevgisi ona `Ada Şâiri` unvanını kazandırmıştır. Onun tiyatroya olan yeteneği, şiire olan yeteneğinden daha üstün görülmüş, Türk tiyatrosu için umut vaad etmiş ama kısa ömrü buna müsâde etmemiştir. Tahsin Nâhîd ve Ruhsân Nevvâre Türk edebiyatında belirli bir dönemin hoş bir sadası olmuş, dost ve birleştirici karakterleriyle ileride Türk edebiyatına imzasını atacak sanatçıların yetişmesine katkıda bulunmuşlardır. IX

ABSTRACT The young writers whose works appear in various art and literary magazines randomly between 1901, when Edebiyat-ı Cedide ended, and 1908 feel the need to organize their literary works and efforts. They hold their first meeting at the printing house oî Hilal, a newspaper, and found the Fecr-i Âti society. Tahsîn Nâhîd (1887 - 1919) is among these young men. The young men of Fecr-i Âti were in full consesus that literature is a serious job, and they put great effort to represent the future of Turkish Literature. Tahsîn Nâhîd tried hard and produced a considerable amount of work to serve this trend and make it, which is the shortest Turkish literary trend, a long one. He mostly wrote individualistic and subjective poems, compiled and adapted plays, introduced known western, especially French, poets and writers, and wrote drama critics. Also, Ruhsân Nevvâre (Hâdiye Ebüzziyâ) (1884-1913), who lived at the same period and shared the same troubles and literary concerns, showed Fecr-i Âtî qualities and served literature and contemporary women without being in Fecr-i Âtî society. She served in the first women organization, TeMi-i Nisvan (1909), with Halide Edip [Adıvar], and advised the women to work continuously and help both to the country and themselves. The content of this work is the lives of these two writers, who met at friendly occasions, their cultural backgrounds, their prose and the play, `Jön Türk`, which they produced together and which atracted much reputation at the time. In the first part of our work, which consists of three, we have touched Tahsîn Nâhîd' s life, his family, and his rich literary environment from the eyes of his literature devoted colleagues. In the second part we approached Ruhsân Nevvâre, whose work remained untouched between the old pages and whose life was never researched, the same way; her life, family and cultural environment. Third part covers the works of the two writers; Tahsîn Nâhîd' s poems, plays, prose and Ruhsân Nevvâre' s prose and full text of `Jön Türk`, their co-work. This play, written just after `Meşrutiyet` was decreed, received great interest with its subject, and was appreciated by the people. We have analyzed the play considering its point of view and the influence of the period under titles such as personification, subject, place, time, suspense and language - style. VIThe poems of Tahsîn Nâhîd, who devoted his life to art and literature, have Fecr-i Âti qualities. Tahsîn Nâhîd, in whose poems Ahmet Haşim, Tevfik Fikret and Yahya Kemal influence is seen, mostly dealt with the themes of women, love and nature, especially moon, new moon, moonlight. His romantism and love of Büyükada brought him the title of `Poet of the Island`. His talent in drama was considered superior to his talent in poetry, and himself very prospective for Turkish drama but his short life did not let him realize it. Tahsîn Nâhîd and Ruhsân Nevvâre were a nice breeze in Turkish literature for a certain period, and contributed to the improvement of future's significant writers with their friendly and uniting characteristics. vn