Uluslararası tarım ürünleri ticareti bağlamında Avrupa Birliği`nin tarımsal ürünler ticareti ve Türkiye

Abstract

Tarım ürünleri ticareti dünya iktisadi ilişkiler sisteminin temel parçalarından biridir. Uluslararası tarım ürünleri ticaretine ilgi özellikle son on yıl içerisinde önemli ölçüde artmıştır.Türkiye coğrafi konumu,büyüklüğü, kaynak yapısı, varılmış olan üretim düzeyi , kendine yeterlilik oranı gibi unsurlar göz önüne alındığında önemli bir tarımsal ürünler üreticisi ve ihracatçısı konumundadır. Avrupa Birliği ise dünya tarım ürünleri ticaretinin önde gelen taraflarından biridir. Türkiye'nin tarım ürünleri ihracatının önemli bir bölümü de birliğe yöneliktir.Dış ticaretin ülkelerin sahip oluğu karşılaştırmalı avantajlara göre yapılacağı teorisinde hareketle çalışmamızda 1999-2008 yılları aracı ticaret verileri ve ihracat benzerlik endeksi kullanılarak Türk tarım sektörünün AB15 pazarında ihracat yapısı itibariyle benzer özellikler taşıdığı ülkeler sırasıyla; Yunanistan, İtalya, İspanya, Belçika, Portekiz, Hollanda ve Fransa olarak belirlenmiştir. Daha sonra AKÜ endeksi kullanılarak bu ülkeler karşısında tarımsal ürünler ihracatında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğumuz tarımsal ürün grupları belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre Türkiye yaş sebze-meyve, endüstri bitkilerinden tütün ve pamuk, süs bitkilerinden kesme çiçek, tahıllardan pirinç ihracatında rakip ülkelere karşı rekabet avantajına sahiptir. Hayvansal ürünler, su ürünleri ve orman ürünlerinde ise rekabet avantajına sahip değildir.Türkiye açısından tarım ürünleri sektörüne ait böyle bir sonucun elde edilmesi, Gümrük Birliği anlaşmasına rağmen tarım ürünleri sektörüne ait bazı ürünlerde yapısal anlamda rekabet gücünden kaynaklanan bir rekabet avantajına sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak Türkiye bu rekabet avantajını kullanarak AB ülkelerine tarımsal ürünler ihracatını artırmak için tam üyelik sürecinde tarımsal reform çalışmalarına hız kazandırmak ve Ortak Tarım Politikasına uyum sağlamak durumundadır.

Tade of agricultural products is one of the general materials in the meaning of economical relations. Especially at the last decade, interest has gained in agricultural products. Turkey is one of the most important agricultural product producer and exporter when such geographical position, largeness, source structure, enhanced production capacity and self-sufficiency level properties are considered. European Union is also one of the most important sides of worlds? trade of agricultural products. Therefore the most important quantity of Turkey?s agricultural products trade is for this union. When we considered the theory of foreign trade is made depending on these advantages of the countries, we saw that the exporting structure of EU 15 bazaar shows the remaining similar properties in our study between 1999 and 2008 years and these countries are Greece, Italy, Spain, Belgium, Portugal, Netherlands and France. After that by using RCA index, the agricultural product groups are determined with our comparative superiority in these agricultural products. According to the results of the analysis, Turkey has advantages in export with raw fruits and vegetable, industrial products just as tobacco and cotton, decorative flowers just as cut one, cereals just as rice rather than its? competitors. But Turkey doesn?t have any advantages by the meaning of husbandry products, water fish products and forestry products demanding on it?s competitors.Despite the Customs Union, Turkey has structural competition power in some agricultural products at the sector while getting this kind of results which are behaved to agricultural products sector. But Turkey has to accelerate agricultural reforming actions in the full accommodation period of membership and has to comply with Common Agricultural Policy to increase exportation level of agricultural products to EU