Breakpoints of US foreign policy and its changing structure in W. Bush era

Abstract

ÖZET Uluslar arası ilişkiler ve dünya politikalarının yürütülmesi ile ilgili çeşitli teoriler vardır. Bunların başlıcalan; Realizm, Liberalizm, Dünya Sistemi Teorisi, Yapısalcılık Teorisi ve Feminizm'dir. ABD Dış ve güvenlik stratejisi, soğuk savaş sonrası, daha komplike ve sofistike bir yapı arz etmektedir. Bunda, dünyanın global bir köy haline gelmesinin yanında, ülke içi (domestic) baskı gruplarının da kayda değer etkileri bulunmaktadır. ABD Dış ve Güvenlik Stratejisi karar alma mekanizmasında, Başkan, Başkan Yardımcısı, Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları, Milli Güvenlik Konseyi, Başkanın Milli Güvenlik Danışmanı ve Kongrenin rolleri bulunmaktadır. Söz konusu mekanizmanın en önemli aktörü-Kongrenin ve kamuoyunun desteğini alması ön koşulu ile- `Başkan`dır. Yürütmenin dış ülkelere asker gönderme ve savaş ilam teklifi Kongrenin 2/3 oranının onayını gerektirmektedir. ABD'nin kurucuları (Founding Fathers), bu ülkenin okyanus-ötesi dünyaya karışmalarını istememişlerdir. Yalnızlıkçı (Izolationist) olarak da bilinen bu yaklaşım, 1823 yılında Başkan Monroe ile formal olarak deklare edilmiş ve Birleşik Devletler' in Dış Politika Doktrini olarak kabul edilmiştir. ABD, 1 nci Dünya Savaşında Başkan Wilson'un `Müdahaleci` yaklaşımı ile Monroe Doktrinine ara, 2 nci Dünya Savaşmda da son vermiştir. Birleşik Devletler, 2nci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliğinin yayılmacı politikasını engelleyebilmek maksadıyla Başkan Truman ile tarihin en büyük `Çevreleme` (Containment) doktrinini uygulamaya konmuş ve iki kutuplu, nükleer dehşet dengeli bir sistem meydana getirmiştir. Varşova Paktının çözülmesine kadar geçen sürede söz konusu iki kutup paktlanyla beraber silahlı veya diplomatik olarak 1950 de Kore'de, 1956'da Süveyş Krizi ile Mısır'da, 1962' de Füze krizi ile Küba'da, 1965'de Vietnam'da, 1979'da Afganistan'da vb. karşı karşıya gelmişlerdir. Soğuk savaş sonrası tek kutuplu kalan dünyada tehdidin şekli değişmiş, terör, asimetrik savaş, kitle imha silahlan, uyuşturucu ve kaçakçılıkla mücadele kavramları ön plana çıkmıştır. Geleneksel Amerikan dış ve güvenlik politikası 11 EYLÜL Terörist saldırıları ile radikal bir değişim geçirmiştir. Başkan Bush; 1992 yılında, dönemin Savunma bakan yardımcısı P. Wolfowitz tarafından taslağı çizilmiş ve ABD yi tek egemen güç tarzı (Unilateralist) bir yaklaşıma yönlendiren `Savunma Planlama Rehberi`ni güncelleştirmiş ve Bush Doktrini olarak da bilinen `Önleyici Saldın` (Preemptive Strike)yı, TEMMUZ 2002'de West Point' de ortaya koymuştur. Söz konusu yaklaşım Dünya askeri ve bilimsel platformlarında halen çeşitli yönleriyle tartışılmaktadır. Bu çalışmada, yukanda küçük bir özeti verilen konulara değinildikten sonra Başkan Bush un Doktrini etüt edilmeye çalışılmıştır. XV

ABSTRACT Essential International Relations Theories are Realism, Liberalism, World System Theory, Constructivism and Feminism. There is also some `postmodern approach`. US Foreign and Security Strategy has become more complex involving many more domestic agencies and pressure groups. The main element of US Foreign Policy decision-making process are the President, Vice-President, Secretaries of Defense and State, National Security Counsel and National Security Adviser of President.The president is the most important actor with the ability to set the agenda. But his influence depends as much on his political standing with Congress and the public as on the constitution. Founding Fathers did not intended US to intervene the overseas. President Monroe put forward his isolationist doctrine in 1823. US postphoned Monroe Doctrine during WW-I by Wilsonian interventionism and brought it to an end during WW-II. In bipolar postwar era; US, tried to apply `Containment Strategy` to empede Soviet expention. From Cold war to the collapse of Soviet Union these two superpower waged both armed and diplomatic war in Korea-1950, in Egypte(Suez Crisis)-1956, in Cuba(Misilse Crisis)-1962, in Vietnam-1965, in Afganistan -1979 etc. In post-cold war era the appearance of threat changed. It consisted of terror, assymetrical warfare, mass destruction weapons, drug-traffic, etc. 9/1 1 Terrorist attacs caused to change radically US Foreign Policy. This essay, after taking a glance to US Foreign Policy Desicion-Making process and the breakpoints of US Foreign Relations until the last president, examines massively the Bush Doctrine and its probable future. XIV