Orhan Kemal`in Gurbet Kuşları ve Latife Tekin`in Sevgili Arsız Ölüm romanlarında köyden kente göç ve yoksulluk

Abstract

ORHAN KEMAL' N GURBET KUŞLARI VE LAT FE TEK N' N SEVG LARSIZ ÖLÜM ROMANLARINDA KÖYDEN KENTE GÖÇ VE YOKSULLUKTurgay GÜMELÖZETKöyden kente göç olgusunun kültürel boyutunu oluşturan kentlileşme, kırsal kültür ilekentsel kültürün etkileşimiyle yeni bir kültürün doğması biçiminde işleyen bir süreçtir.Ülkemizde, yaygın ve köklü bir kent kültürünün henüz oluşmaması nedeniyle, kırsalalanlardan şehirlere göç eden nüfusun kentlileşme yönündeki kültürel değişimi, kırsalkültürden çağdaş kent kültürüne doğru bir yöneliş biçiminde olmamış, bunun yerine,gösterişçi tüketime ve arabesk yaşam tarzına dayanan kendine özgü yeni bir kent kültürügelişmiştir. Kentlileşme sürecinin bu biçimde yaşanması; göçün ilk dönemlerinde daha üsttoplumsal katmanlara tırmanma umudu taşıyan göçmenlerin, kentteki yaşam koşullarıiçinde giderek umutlarını yitirmeleri, ya da umut kültüründen umutsuzluk kültürünegeçmeleri biçiminde kavramlaştırılabilir.Kentlileşme ve yoksulluk olgularının edebiyat ile olan ilişkisinin incelenmesi amacınıtaşıyan bu çalışmanın ağırlığını, Orhan Kemal'in Gurbet Kuşları ve Latife Tekin'in SevgiliArsız Ölüm romanlarının tematik anlamda çözümlenmesi oluşturmaktadır. Bu çözümlemesonucunda;⢠Köksüz kentlilik ve tamamlanmamış kentlileşmeyi ana tema olarak alan GurbetKuşları'nda, kente göç sürecine, göçmenlerin ve ülkenin önünü açan, ilerlemesağlayıcı bir olgu olarak bakıldığı,⢠Göç ile yaşanan yoksullaşma, parçalanma ve kültürel bölünmeye vurgu yapanSevgili Arsız Ölüm'de ise kente göçün, ailelerin hayat seviyesinde iyileşme yerinegerileme yaratan bir olgu biçiminde ortaya konulduğu,⢠Kentlileşme sürecinde, umut kültüründen umutsuzluk kültürüne geçilmesidoğrultusunda gerçekleşen değişimin; 1950'li yılların sonunu anlatan GurbetKuşları'ndaki umut kültürünün yerini, 1960'lı yılların sonunu anlatan Sevgili ArsızÖlüm'de umutsuzluk kültürünün alması biçiminde, romana da yansıdığı yargılarınaulaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Kentlileşme, yoksulluk, roman, Orhan Kemal, Latife Tekin.

ABSTRACTUrbanization, which is the cultural aspect of migration from the village to the big city, is theprocess whereby rural and urban cultures meet to form a new sub-culture. As a widespreadand established urban culture does not exist in our country, the acculturation of migrantsfrom rural areas has not been marked by a shift from rural to modern urban culture. Instead,migrants have developed their unique urban culture based on ostentatious consumption andan arabesque life style. This phenomenon may be explained by the eventual despair causedby urban life in early migrants who had aspired to climb the social ladder, as well as by anoverall shift from a culture of hope to hopelessness.The present study aims to investigate the relationship between urbanization, poverty andliterature through a thematic analysis of two novels; namely, Orhan Kemal?s Gurbet Kuşlarıand Latife Tekin?s Sevgili Arsız Ölüm.The analysis has shown that:⢠In Gurbet Kuşları, which takes as its main themes urban life without roots andincomplete urbanization, the process of migration to the big city is portrayed as aprogressive concept that advances migrants and the country,⢠On the other hand, by emphasizing the poverty, disintegration and cultural breakdowncaused by migration, Sevgili Arsız Ölüm presents migration as a regressive ratherthan progressive concept in the life status of families,⢠Finally, the shift from a culture of hope to one of hopelessness is reflected inliterature, as shown by the shift from the culture of hope in the late 1950s setting ofGurbet Kuşları to the culture of hopelessness in the late 1960s setting of Sevgili ArsızÖlüm.