Brecht estetiği`nin Türk sinemasındaki yansımaları

Abstract

Bertolt Brecht , Epik Tiyatro kuramıyla tiyatro sanatına olduğu kadar sinemaestetiğine de önemli etkilerde bulunmuş bir sanatçıdır. Kuramıyla, tiyatro ve sinemadünyasında binlerce yıldır hakim olan mimesis, özdeşleşme ve katarsise dayalı klasikdramatik yapıya karşı çıkar ve Yabancılaştırma Efektleriyle seyircinin sarsılarak, aktifhalde tutulmasını amaçlayan alternatif bir dram yapısı ortaya koyar. Oyunculuktan, metne,makyajdan dekora ve ışıklandırmaya kadar her ögeye alışılmadık, yadırgatıcı bir yaklaşımgetirir. Klasik dram yapısının 3 birlik ilkesine (yerde, zamanda ve mekanda birlik) dayalıanlatım yapısı yerine kesintili yapıyı, epizodik anlatımı koyar.Brecht'in estetik anlayışı , zamanla dünya sinemasında da etkisini göstermeyebaşlar. Geleneksel (conventional) sinemaya alternatif olarak yapılan çalışmalara da ilhamverir. Kendisi film çekmese de senarist olarak aktif bir biçimde sinema çalışmaları yaparve bu sayede kuramının sinemaya nasıl uygulanabileceği ile ilgili de fikir verir. Etkileriözellikle Yeni Dalga akımında da kendini gösterir. Türk sinemasına baktığımızda , dünyasinemasında etkili olmuş hemen hemen her akımın veya yaklaşımın etkilerini görmeninmümkün olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla bu araştırma konusu, dünya sinemasınaönemli katkıları olmuş Bertolt Brecht'in etkilerinin sinemamızda da görülmesinin mümkünolduğu fikrinden ortaya çıkmıştır. Türk sinemasında özellikle 1960 sonrasındaki farklıarayışların artması ve Brecht'in estetik yaklaşımının mihenk taşlarından biri olangerçekçilik kavramı ile ilgili çalışmaların bu tarihten sonra yoğunlaşması, tiyatromuzda daBrecht etkilerinin gene bu tarihten sonra görülmesi, Brecht estetiğinin izlerinin bu tarihtensonra aranması gerekliliğini göstermektedir. Bu nedenle araştırmada, 1960 sonrası yapılmışsekiz filmin analizi örnek olarak kullanılmıştır.

Bertolt Brecht, is an artist who effected the art of theatre as usual the aesthetics ofcinema. With his theory, Brecht, rejected the classical dramatic structure based on mimesis,identification and, catasis. And, he manifested an alternative dramatic structure which isaiming to keep the audiences active by the alienation effect. From acting, text, make up, and,decor to ligthing, he used an unusual approaches to every element. Besides he put theinterrupted structure, episodic narration, instead of continuous narration based on unity ofplace, time and location.Meanwhile, aesthetical theory of Brecht, showed its effects on the World Cinema. Healso inspired cinema studies made for an alternative to the classical cinema, which have beenusing the dramatic structure since the 20. century. Althought he did not make any movie film,he acted as a scriptwriter actively therefore gave the idea of appliances of his theory to thecinema. The effects of his ideas can be seen in especially in New Wave Stream. This studywas conducted to investigate the reflections of Brecht aesthetics on Turkish Cinema.