Lise 1. sınıflarda anadili öğretiminde karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri

Abstract

Anadili öğretimin amacı, çocuğun doğup büyüdüğü çevre içinde tabii olarak kazandığıdili,planlı bir öğretim faaliyeti içinde geliştirmektir.Bu gelişme faaliyeti, dünyada veTürkiye'de ?metin değerlendirme?, ?kompozisyon? ve ?dilbilgisi? olmak üzere üç ana başlıkaltında ele alınmaktadır.İlkokullarda, yapılan gözlem,uygulanan ölçek ve anketlerle , anadili öğretiminde pekçok problemin yaşandığı tespit edilmiştir.Problemlerin bilhassa, dilbilgisi öğretimindeyoğunlaştığı görülmektedir.Günümüzde, bu sahadaki çalışmalar, daha çok ders kitaplarındaki metnideğerlendirmeyi esas alan okuma-anlama konusuna ağırlık verilmiştir.Dilin kullanılaraköğretilmesi üzerinde ise pek durulmamıştır.Oysa, anadilin öğrenilmesinde dilin kullanılmasıson derece önemlidir.Temel araştırma türünden olan bu tez, anadili öğretimi ile ilgili teorik zeminioluşturmak maksadıyla geliştirilen iki anket ve bir ölçeğin verilerini esasalmaktadır.Geçerliliği güvenirliği istatistiki yollarla belirlenen anket ve ölçekler, Kadıköybölgesi Milli Eğitim okullarında , toplam 399 öğrenciye uygulanmıştır.Uygulamadan eldeedilen veriler, yüzdeleri üzerinden değerlendirilerek hükümlere varılmıştır.Bu yönüyle deçalışma, tarama modeli bir araştırma özelliği göstermektedir.Çalışmanın temelini işte bu ölçekve anketlerin uygulamalarından elde edilen bilgilerin yorumlanması oluşturmaktadır.Öğretmen ve öğrenci anketleri, anadili öğreniminin ne durumda olduğunu belirlemek;ölçek ise 5. Sınıfı bitirmekte olan öğrencilerin anadili bilgisi ile anadili kullanma becerisiölçmek içindir.Çalışmanın teorik zemini ise, elde edilen bilgiler değerlendirilerek ,ilgili literatürkısmında ortaya konulmuştur.Bu kısımda anadili öğretiminin üç yönü üç ayrı başlık altındaele alınmıştır.Bunlardan birincisi anadili öğretiminin konusu olduğu kadar aracı da olanTürkçe'dir.Türkçe'nin yapısı, ses, şekil ve anlam özellikleri ile anadili öğretimin konusudur.Türkçe'nin iç yapısı ise dil düzeneği de denilen kelimeler arasındaki ilişkilersistemini oluşturur.Bu ilişkiler sistemi , kelime grupları , cümle ve cümlenin bir unsuru olanyüklemde kendine mahsus özellikler göstermektedir.Anadili öğretiminin temellendiği ikinci konu, Eğitim Psikolojisinin dallarından biriolan Öğrenme Psikolojisidir. Öğrenme psikologları konuya iki şekilde yaklaşmıştır.Birinciler,dilin bir sosyal çevre içinde etki-tepki prensibine göre kazanıldığını ve geliştiğini; ikinciler isedil gelişiminin insanın doğuştan getirdiği özelliklere bağlı ve çocuğun zihin gelişimi iledoğrudan ilişkili bir faaliyet olduğunu söylemektedirler.Anadili öğretiminde faydalanılan üçüncü bilim dalı Gelişim Psikolojisi'dir.Çocuğunkişilik gelişimini ele alırken dil gelişimini de inceleyen bu bilim dalı, çocuğun doğumundanitibaren hangi tür kelimeleri hangi ayda ve yaşta ne kadaröğrendiğini ; kelimeden cümleye ve cümleden ifadeye doğru gelişen dil becerisinin gelişimaşamalarındaki durumunu incelemektedir.Bu sebeple, Gelişim Psikolojisinin bu verilerinin deanadili öğretiminin planlanmasında ve öğretim yöntemlerinin geliştirilmesinde kullanılmasıkaçınılmazdır.Çalışmanın sonucunda, problemin taranması , ilgili litaratürün araştırması ve verilerinyorumlanması ile aşağıdaki sonuçlara varılmıştır:a)İlkokullarda, Türkçe öğretiminde, dilbilgisi çalışmalarına çeşitli sebeplerle ağırlıkverilmekte, dili kullanma becerisini geliştiren sözlü ve yazılı anlatım çalışmaları ise ya hiçyapılmamakta veya çeşitli sebeplerle üzerinde fazla durulmamaktadır.b)Bilhassa şehir okullarında Kolejlerin giriş sınavlarına hazırlık maksadıyla dilbilgisiöğretimine ayrılan zaman 4. ve 5. sınıflarda çok fazladır.c)Sınıf içinde, anadili öğretimi için gerekli olan iletişim ortamı kurulmamaktadır.d)İlkokulda dilbilgisi öğretimi için herhangi bir ders olmadığı halde, ihtiyaçduyulduğu için yardımcı ders kitapları, ders kitabı olarak kullanılmaktadır.e)Öğrenciler, anadili bilgileri yeterli olduğu halde, Türkçe'yi sözlü ve yazılı anlatımdayeterince işlek olarak kullanılmamaktadır.Araştırmaya dayanan bu çalışmanın sonunda çözüme yönelik önerilere de yerverilmiştir.Bunlardan belli başlı olanları şöyledir:a)Anadili öğretimi, kişilik gelişmesine sıkı sıkıya bağlı, amaç değil, araç olan birfaaliyet olarak düşünülmelidir.b)Anadili öğretiminde kullanılan kitap dahil bütün ders araçları öğrencilerin dilikullanma becerisini geliştirmek içindir.Bu sebeple, dersle öncelikle yazılı ve sözlü anlatımbecerisinin geliştirecek çalışmaların yapılması gerekir.c)Ders kitaplarındaki metinlerin seçiminde ve dersin işlenişinde, çocuğun duydu vedeğer gelişimi göz önüne alınmalıdır.d)Türkçe dersi içinde, dil bilgisi ve kompozisyon çalışmaları için, ders içindekifaaliyete adım adım gösteren öğretmen kitapları hazırlanmalıdır.e)Konuşma eğitimine en az yazılı anlatım kadar önem verilmelidir.