Jeremy Bentham`ın felsefesinde moral-hukuk ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada, liberal geleneğin önemli figürlerinden olan Jeremy Bentham'ın moral(ahlak)-hukuk ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır. Bentham, faydacı teoriyi, rasyonel faydacılığa dönüştürmüş ve sistemini akıl, hesaplama, en fazla sayıda insanın en yüksek mutluluğu (the greatest happines of the greatest number) kavramları üzerinden oluşturmuştur. Bentham'ın felsefesi, bireyin haz peşinde koşan bir varlık olarak tanımlanmasıyla başlamaktadır. Buna göre bireyler, kendilerine haz sağlayan şeyin, faydalı olduğunu düşünürler ve bu faydayı tüm toplum için geçerli kılmaya çalışırlar. Buradan hareketle Bentham, tüm toplum için geçerli olan ve bir bilim özelliği taşıyan yeni bir hukuk sisteminin uygulanması gerektiğini öngörmüştür. Çalışmanın amacı, rasyonel faydacılığın kurucu olarak kabul edilen Bentham'ın felsefe tarihindeki öneminin ve liberal gelenekten farkının ortaya konmasıdır. Bu bağlamda onun teorisindeki birey-toplum ilişkisinin incelenmesi önem kazanmaktadır. Bu, Bentham'ın, liberal teorinin bireye verdiği önemin korunup korunmadığı ile ilgili olarak önemlidir. Bentham'ın toplumun faydası uğruna kimi bireysel faydalardan vazgeçilebileceğini savunması, onu liberal bir figür olarak incelenmeye değer kılmaktadır. Onun gelenekle benzer şekilde negatif özgürlüğü savunması, teorisi açısından bazı problemleri beraberinde getirmektedir. Bir taraftan sınırsız özgürleri destekleyip diğer taraftan toplum mutluluğunu ortak fayda kavramında uzlaştırmak Bentham'ın öğretisinin en ilgi çekici yönüdür. Bentham'ın bu sorunu özgürlüklere toplum için sınırlamalar getirerek çözmesi, negatif özgürlüğün kavranılışında bir kırılma yaratmaktadır. Ancak Bentham, toplum teorisinde hukukun bireylere kazandıracağı güven hissiyle bireycilik, özgürlük gibi konuların sorun yaratmayacağını düşünmektedir. Zira onun düşüncesinde bireysel haklar, bir bilim kesinliğine sahip olan yasalarla korunmaktadır.

In this study, it is attempted to survey Jeremy Bentham?s relaitonship between moral and law, who is one of the most important figures in the liberal tradition. Bentham, converted the utilitarian theory into rational utilitarianism and composed his system through intellect, calculation and the greatest hapiness of the greatest number of people. Bentham?s philosophy begins with describing an individual as a being hankering after pleasure. According to this; individuals think that the thing that elicits pleasure is beneficial and try to maket his benefit valid for the whole society. Conducting from here, Bentham envisaged a new system of law to be applied which is valid for the whole community and has a scientific character. The aim of this study is to display Betham?s, who has been accepted as the founder of rational utilitarianism, importance in history of philosophy and his difference from the liberal tradition. In this context, to analyze the relationship between individual and society in his theory became important. This is important concerned with whether the importance given to the individual by the liberal theory is preserved or not. Bentham?s defence sacrificeability some individuals utilities in the cause of communities benefit, makes him worth analyzing as a liberal figure. His defence of negative freedom similar to tradition brings about some problems in terms of his theory. The most interesting side of Bentham?s teachings is accomodation of the community?s happiness on common denominator while standing by limitless freedom. Bentham?s solution of this problem by imposing limitations, for he society, causes a displeasure in digesting negative freedom. But, Bentham thinks that subjects such as freedom and individualism through the trust sensation brought to individuals by law in his community-theory. Since in his view individual rights are being preserved by laws that have scientificcertainty.