Uluslararası rekabet gücünün belirleyenleri: Türk imalat sanayi üzerine ampirik analiz

Abstract

Küreselleşmeyle birlikte, mal, hizmet ve sermaye akınlarının önündeki engellerin kaldırılması, serbestleşmenin hızlanması bunun yanında teknolojik gelişme ve iyileşmelerle kapasite artışlarının yaşanması, ülkeleri küresel piyasalardan daha fazla pay sahibi olamaya itmiş ve uluslararası rekabet gücü kavramının öne çıkmasına neden olmuştur. Türkiye'nin de içinde bulunduğu ekonomik liberalizasyon sürecinde dış ticaret akımlarının önemli derecede artması, rekabet gücündeki konumunun sorgulanmasına yol açmıştır. Bu çalışma, Türkiye dış ticaretinin ağırlığını oluşturan imalat sanayi sektörünün, uluslararası rekabet gücüne etki eden faktörlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikli olarak Türkiye dış ticaretinin yapısı seçilmiş ülkeler açsından karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Aynı zamanda Türk imalat sanayi sektörünün, dış piyasayla uyumlu mal üretebilme gücü ve ihracattaki yapısal değişimleri, Sabit Piyasa Payı (CMS) yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Daha sonra uluslararası mal piyasalarında daha fazla pay sahibi olma ve bu yönde ihracat piyasa payı artışını etkileyen fiyat ve fiyat dışı yapısal faktörlerin gelişimi, Türk imalat sanayi alt sektörleri için 2003-2010 dönemi kapsamında incelenmiştir. Çalışmanın ampirik kısmında ise Türk imalat sanayinin bu rekabet değişkenlerinin, toplam dünya ve AB piyasaları ihracat piyasa payı artışına olan etkileri panel veri yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Ampirik analizin önemli bir noktası da imalat sanayinin rekabet gücünde, yenilik ve teknolojik yapılanmaların giderek önem kazanmasıyla, ihracat piyasa payı rekabetine etki eden faktörlerin farklı teknoloji düzeyinde ele alınmış olmasıdır. Bu kapsamda yapılan değerlendirmelerden çıkan sonuçlar sektörel olarak değişmekle birlikte, genel olarak Türkiye'nin uluslararası rekabet gücünde daha çok fiyata dayalı bir rekabeti benimsemiş olsa da, fiyata dayalı rekabet unsurlarının piyasa payı artışında sınırlı kaldığı ortaya çıkmıştır. Özellikle hedef ülkelerin talepleriyle uyumlu mal kompozisyonu geliştirememiş olması, bu anlamda rekabet gücü elde etmede önemli bir eksiklik olduğu saptanmıştır. Ayrıca imalat sanayinde bilgi ve teknolojik yetersizliklerin ithalat bağımlılığını artırması, ithalat fiyatlarındaki değişmelerin ihracat piyasa payını önemli ölçüde etkilediği de belirlenmiştir.

Together with globalisation, the barriers in front of the flows of goods, services and capital have been lifted, stimulating the rapid development of liberalisation, technological development and improvements leading to the increase of capacities, pushing countries to increase their market share in various areas and promoting the concept of international competitiveness strength. The process of economic liberalisation that Turkey is also going through has seen the increase of emphasis placed on flows in foreign trade and the questioning of positioning in competitiveness. This study aims to analyse the factors influencing the international competitiveness strength of the industrial manufacturing sector in Turkey, as the sector driving foreign trade in the economy. Firstly, we have attempted to comparatively evaluate Turkey with other selected countries in terms of structures in foreign trade. Simultaneously, we analysed the strength of the Turkish manufacturing sector in creating products that comply with the requirements of international markets and the structural changes in exports using the Constant Market Share (CMS) method. Subsequently, we examined the price based and other factors affecting the acquisition and increase of market share positions in international goods markets for the sub sectors of the Turkish manufacturing industry between 2003 and 2010. In the empirical part of the study, we used the panel data method to analyse the variations in the competitiveness of the Turkish manufacturing industry and the effects on the increases in total world export market and EU export market shares. Another important aspect of the empirical analysis is that the factors affecting the competitiveness and export market shares, with the increasing significance of innovation and technological development, have been considered in the context of different levels of technological advancement. The results of evaluations performed in this context may vary according to the sector, however in general, Turkey's competitiveness strength is based on pricing and it has been determined that pricing based competitiveness leads to a limited increase in market shares. Specifically, the failure to develop a range of goods meeting the demands of the target countries appears to be a significant deficiency in developing competitiveness strength. Furthermore, the insufficient level of know how and technology in the manufacturing sector leads to dependence on imports, while it has been shown that the variation in import prices significantly affect the export market share.