Erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik biçimleri ve duygu düzenlemenin yeme tutumu üzerindeki etkisi

Abstract

Bu çalışmada, yeme bozukluğu riski taşıyan ve taşımayan üniversite öğrencisi genç kadınların, algılanan ebeveynlik biçimleri, erken dönem uyumsuz şemalar ve duygu düzenleme güçlükleri değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amaçlanmıştır. Çalışmanın bir diğer amacı ise, bu değişkenlerin yeme bozukluğundaki tutumları yansıtan yeme tutumu üzerindeki yordayıcı etkisini araştırmaktır. Araştırmanın örneklemini 17-35 yaş aralığındaki 773 kadın üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada, katılımcıların yeme tutumlarını değerlendirmek için Yeme Tutum Testi (YTT), erken dönemde kazanılmış bilişsel şemalarını değerlendirmek için Young Şema Ölçeği - Kısa Form3 (YSÖ-KF3), algılanan ebeveynlik biçimlerini değerlendirmek için Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) ve duygu düzenlemedeki güçlüklerini değerlendirmek için Duygu Düzenlemede Güçlükler Ölçeği (DDGÖ) kullanılmıştır. Ayrıca, katılımcıların sosyo-demeogrofik bilgileri başta olmak üzere bazı kişisel bilgilerini elde etmek için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Yapılan analizlerde, yeme bozukluğu açısından riskli olan grubun hem anneye hem de babaya yönelik algılanan kuralcı/kalıplayıcı, aşırı izin verici/sınırsız, aşırı koruyucu, kötümser/endişeli ve cezalandırıcı ebeveynlik biçimlerinde daha fazla puan aldıkları görülmüştür. Yine yeme bozukluğu açısından riskli olan grubun riskli olmayan gruba göre tüm erken dönem uyumsuz şema boyutlarında ve farkındalık alt boyutu hariç tüm duygu düzenlemedeki güçlükler boyutlarında anlamlı bir şekilde daha yüksek puanlar aldıkları bulunmuştur. Yeme tutumunu yordamak için araştırmanın değişkenleri ile gerçekleştirilen hiyerarşik regresyon analizi sonucunda ise, erken dönem uyumsuz şemalardan duygusal yoksunluk, kendini feda ve yüksek standartlar şema boyutları ile duygu düzenlemedeki güçlükler toplam puanının yeme tutumunu anlamlı bir şekilde yordadığı bulunmuştur (R2=.18, F(1,716)= 8.95, p<.001). Çalışmanın bulguları ilgili literatür sonuçları ile birlikte tartışılmıştır.

In this study it is aimed to examine whether young female university students who carry the risk of having or not having eating disorder differ in terms of perceived parenting styles, early maladaptive schemas and difficulties of emotion regulation variations. Another aim of the study is to examine the predictor effect of these variations on eating attitudes which reflect the eating disorder attitudes. The samples of these study constitude 773 female university students aged between 17 to 35. In the study, The Eating Attitude Test (EAT-40) is used to evaluate eating attitudes, Young Schema Questionnaire -Short Form 3 (YSQ-SF3) is used to evaluate cognitive schemes earned at early period, Young Parenting Inventory (YPI) is used to evaluate perceived parenting styles and Difficulties of Emotion Regulation Scale (DERS) is used to evaluate difficulties at emotion regulation. Besides, personal information forms are used to obtain some personal information including socio-demographic information. According to results, the group that is at risk is observed to get higher points at parenting styles which are prescriptive / controlling, permissive / unrestricted, over-protective, pessimistic / fearful, and punitive. The group which is at risk in terms of eating disorder is observed to get higher points at all early maladaptive schemas and all difficulties at emotion organization except for awareness dimension. At the result of hierarchal regression analysis which is made with the variations at the study to predict eating attitude, it is found that emotional deprivition, self-sacrifice, high standards schema dimensions and difficulties at emotion regulation significantly have an effect on eating attitudes (R2=.18, F(1,716)= 8.95, p<.001). The finings of the study are discussed with the related literature results.