17. yüzyılda Batı Rumeli Türkçesinin özellikleri

Abstract

Bu tezde XVII. yüzyılda yazılmış olan eserlere dayanarak o yüzyıldaki Batı Rumeli ağızlarının özellikleri tespit edilmiştir. Tespit için incelemeye alınan eserler iki türlüdür: 1. Transkripsiyon metinleri, 2. Osmanlı-Arap harfli metinler.Batı Rumeli'de konuşulmuş olan Türkçenin tespiti için Latin harfleriyle yazılmış yirmi eser (transkripsiyon metni) ve Osmanlı harfleriyle yazılmış bir eser (Evliya Çelebi Seyahatnamesi) incelenmiştir. 11963 sayfası transkripsiyon metinlerine, 2644 sayfası Seyahatname nüshalarına ait olmak üzere toplam 14607 eser sayfası taramadan geçirilmiştir. İncelenen eserlerin beş tanesinden ayrıntılı bilgiler edinilmiştir. Bunlar, `Turcicae linguae per terminos latinos educta Syntaxis in usum eorum qui in Turciam missiones subeunt`, `Rudimenta Grammatices Linguae Turcicae`, `Michiel Martelini Derlemesi`, `Colloquia Familiaria Turcico Latina` ve `Evliya Çelebi Seyahatnamesi`dir.İnceleme yazım, fonetik, morfolojik, sentaktik ve leksik özellikler kategorilerinde toplanmıştır. Eserlerdeki ilgili özellikler, ayrı ayrı düzenlendikten sonra, ortak Batı Rumeli Türkçesi gramerinde tasnif edilmiştir. Çıkarılan özelliklerden karakteristik olanlar ayrıca belirtilmiştir. Bu karakteristik özelliklerin tarihî Türk yazı dilleri ve çağdaş Türkiye Türkçesi ağızlarındaki durumlarına da değinilmiştir. Tezin en sonunda, ayrıntılı incelemesi yapılan metinler yer almıştır.

In this PhD thesis, features of 17th century Western Rumelian dialects were determined based on 17th century written texts. These works or texts are divided into two types: 1. Transcription texts, 2. Texts written with Ottoman-Arab alphabet.Twenty transcription texts written with Latinic letters and one text (Seyahatname) written with Ottoman letters were studied for determination of Western Rumelian Turkish which had been spoken. 11963 transcription text sheets, 2644 Seyahatname sheets with total 14607 sheets of work were scanned. Five of these texts were detailed studied. These are `Turcicae linguae per terminos latinos educta Syntaxis in usum eorum qui in Turciam missiones subeunt`, `Rudimenta Grammatices Linguae Turcicae`, `Michiel Martelini Compilation`, `Colloquia Familiaria Turcico Latina` and `Seyahatname of Evliya Çelebi`.Analysis is collected by spelling, phonetic, morphological, syntactic and lexical categorization. All text features were separately been analyzed then they were classified in common grammar of Western Rumelian Turkish. Characteristic features were also differently given. These characteristic features is been compared with historical Turkic written languges and modern Turkey Turkish dialects. At the end of the thesis, texts were shown.