Özbek Türklerinin `Şeker Bilen Şirin` destanı

Abstract

Çok eski tarihlerden günümüze değin ulaşmış olan destan türü milletlerin kültür hazinesini yansıtan en önemli edebi türlerdendir. Türklerin maddi ve manevi değerlerini içinde barındıran destanlar milletimizin ortak hayat tarzını da yansıtmaktadır.`Şirin ile Şeker` destanı da Özbek Türklerinin oluşturduğu Türk destan geleneğinin bir parçasıdır. Bu gelenek destan anlatıcıları tarafından çağlar boyu gelişimini devam ettirmiştir. Destan anlatıcıları Türk coğrafyasının çeşitli yerlerinde farklı isimlerle bilinse de ortak bir kültüre ve destan anlatma geleneğine bağlı kalmışlardır. `Şirin ile Şeker` destanı da bu ortak kültürü çeşitli yönleriyle yansıtır.Tezimizin giriş bölümünde `Şirin ile Şeker` destanı hakkında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Birinci bölümde Özbeklerde destan kavramı ve türleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde destanın yapı incelemesi yapılmış, dil ve şekil özellikleri incelenmiş, epizot ve motif yapısı Anadolu sahası halk hikayeleriyle karşılaştırılarak örneklerle açıklanmıştır. Son bölümde destanın transkribe edilmiş metni ve Türkiye Türkçesi'ne aktarımı yer almıştır.

Epics are the most important literary genres reflecting the cultural treasures of the nations that have reached the epoch from ancient times. The epics that contain the cultural values of the Turks reflect the common life style of our nationality.The epic `Şeker bilen Şirin` is also part of the Turkish epic tradition created by the Uzbek Turks. This tradition has continued its development for centuries by epic narrators. Epic narrators are known by different names in different parts of Turkish geography but they are adhered to the tradition of telling a common culture and epic. The `Şeker bilen Şirin` epic reflects this common culture in various aspects.In the introduction part of our study, studies about `Şeker bilen Şirin` epic has been examined. In the first chapter, epics and epic types are examined in Uzbekistan. The second chapter deals with the linguistic and structural aspects of the epic story of Şirin and Şeker. İt also includes a comparison between the motifs and episodes of Şirin and Şeker and the motifs and episodes of the Anatolian Turkish minstrel stories.The last chapter of the study consist of the text with transcription signs and the contemporary Turkish translation of the epic story of Şirin and Şeker.