The role of energy in Iran-Turkey relations

Abstract

Bu çalışma, İran ? Türkiye enerji işbirliği temel nedenleri ,1996 yılından AKP dönemine kadar , kapsamaktadır. İran ve Türkiye arasında ilk gaz anlaşması 1996 yılında ve Erbekan döneminde imzalanmıştır. Bu anlaşma hala devam etmektedir. AKP döneminde Türkiye yeni bir siyayet uğulayarak uluslararası sistemde daha etkin olmak istemiştir.İran ? Türkiye enerji işbirliğinin önemi ve bu işbirliğinin kapsamının genişletilmesinin avantaj ve dezavantajlarına geçmeden önce, bu işbirliğinin ne zaman başladığı ve ivme kazandığını hatırlamamıza yardımcı olacak olan yakın geçmişi gözden geçirmemizde fayda vardır.Türkiye'nin enerjiye olan ihtiyacı ve İran'ın dünyanın ikinci büyük doğalgaz rezervlerine sahip olması ister istemez bu karşılıklı işbirliği durumuna zemin hazırlamıştır. Daha ziyade doğalgaz alım ve satımı olarak tanımlayabileceğimiz bu işbirliği çerçevesinin genişletilmesi için yürütülen çalışmaların neticelendirilmesi her iki taraf için de önemli kazanımları beraberinde getirecektir. Ancak, gerek İran nükleer krizi gerekse ABD'nin İran'a yönelik tutum ve politikaları, NATO üyesi ve ABD müttefiki Türkiye'yi zaman zaman bu hususta alacağı kararlarda ikilemde veya zor durumda bırakmaktadır. İki tarafı da karşısına almak istemeyen, aynı zamanda kendi ulusal çıkarlarını korumak isteyen Türkiye'yi hassas diplomatik manevralar yapmaya yöneltmiştir.Türkiye ve İran'ın bu alandaki işbirliği bölgesel konulardaki diğer işbirliği alanlarını da etkileyebilme potansiyeline sahiptir. Diğer taraftan Türkiye ve İran arasındaki bu etkileşim İran'daki reform sürecini de etkileyebilir ki bu da ABD'nin çıkarlarına hizmet edecek bir ihtimal gibi görünmektedir. Kısacası başarılı bir diplomasi izlenmesi halinde Türkiye ve İran'ın bu işbirliğinden elde edeceği kazanımların önemli olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Hem ekonomik hem siyasi olarak kazanımlar elde edecek olan Türkiye'nin Avrupa Birliği ve bölge ülkeleri nezdindeki konumu da güçlenecektir. Öte yandan Batı ve İran arasındaki yakınlaşma çabalarında bu anlaşma kilit bir rol oynama potansiyeline sahiptir.

This study investigates the fundamental reasons for the Iranian-Turkish energy rapprochement from 1996, when the first gas agreement was signed between Iran and Turkey, until the AKP administrations, and the attempt to find whether the ongoing reconciliation indicates Turkey?s rearrangement rationalization in the international system. It applies a strict qualitative analysis to consider the perceptions of the decision makers throughout the intergovernmental partnership process with Iran on major energy policies: energy security, economic relations and Iran?s nuclear program. It counterbalances the main arguments of foreign policy and energy analysts. The required data has been collected through considerable elite/analyst and content analysis of the Turkish, Iranian, and international media.The findings of this study reveal that the Iranian and Turkish governments need each other in the energy field. Iran needs Turkey to export and transit its oil and natural gas into the European market. Turkey requires Iran to diversify its energy resources. Turkey?s energy demand is increasing rapidly due to rapid industrialization in some parts of Turkey, and Turkey has to supply its demands from a reliable resource. By 2007 and 2008, Iran and Turkey signed two memoranda of understanding to export Iran?s gas to European market while supplying Turkey?s natural gas demands, but due to technical and financial problems, especially US sanction on Iran?s energy sector those MoU did not realize