Eski ve orta Türkçe metinlerindeki kıyafet adları ve dil incelemesi

Abstract

`Eski ve Orta Türkçe Metinlerindeki Kıyafet Adları ve Dil İncelemesi` adlı bu tez, Eski ve Orta Türkçe dönemi metinlerinden derlenen 334 kıyafet adı üzerine yapılmış bir sözcük bilimi çalışmasıdır. Tezin amacı; Eski ve Orta Türkçe metinlerinde geçen kıyafet adlarını bir araya getirerek Türkçe kıyafet adlarının sistematiğini ortaya çıkarmak, tarihî lehçelerde geçen kıyafet adlarının çağdaş lehçelerde yaşayıp yaşamadığını tespit etmektir. Tezimizde tarihî yöntem ve betimleme yöntemi ile derleme, tarama, fişleme ve karşılaştırma teknikleri kullanılmıştır.Tezin giriş bölümünde kıyafetin tanımı ve temel nitelikleri, kıyafet kültürünü şekillendiren unsurlar ile Türk kıyafet kültürünün kaynakları, Türk kıyafet tipi ve Eski Türklerde kıyafet konularına değinilmiştir. `Tür Sınıflandırması` başlıklı birinci bölümde kıyafet adları; ayak giyimleri, baş giyimleri, üst giyimleri, alt giyimleri, iç giyimleri, dış giyimleri, aksesuarlar ve kıyafet bölümleri şeklinde, türlerine göre sınıflandırılmıştır. Ayrıca bu bölümde kıyafet adlarının çağdaş lehçelerdeki görünümleri ve verinti olarak başka dillerde aldıkları şekiller de verilmiştir. İkinci bölümde bu kıyafet adları leksik-semantik açıdan incelenmiş ve adlandırmada etkili olan unsurlar ortaya konmuştur. `Eski ve Orta Türkçe Kıyafet Adlarının Gramer Yapısı` başlıklı üçüncü bölümde kıyafet adları üzerinde ses, şekil ve anlam incelemesi yapılmıştır. Sonuç bölümünde, hem Türk kıyafet kültürü hem de kıyafet adlarıyla ilgili genel değerlendirmeler yapılmıştır.

The thesis which entitled `Clothing Names in Old and Middle Turkish Texts and Language Study` is a lexicologic study which scopes of 334 clothing names were compiled from old and middle turkish texts. The purposes of the thesis are to introduce the system of turkish clothing names; to show the clothing names which survive in modern turkish dialects by collecting them from old and middle turkish texts. In the thesis are applied historical and descriptive method, additionally compilation and comperative technics.The introduction of the thesis contains information about the clothing, its description, the sources of turkish clothing culture, turkish clothing type and clothing culture in old Turks. In the first chapter of the thesis were the clothing names classified according to sub-types of clothing names as footwear, headwear, underwear, outwear, breeches, clothing parts and accessories. In this chapter are given the variants of the clothing names in modern turkic dialects and other neighbour languages. The lectical and semantic meanings of the names and origins have been analyzed in the second chapter of the study. In this part the origins of the names have given too. Names in the thirth chapter of the thesis which entitled `Grammatical Analysis` were analyzed as phonetical, morphological and semantical. In conclusion general assessment was made in the light of the obtained information and findings.