Spontanite ve soyut

Abstract

1789'da yaşanan Fransız Devrimi sosyal, bilimsel, ekonomik ve sanatsal alanda köklü değişikliklere neden olur. 1900'lü yıllarda krallıklar yıkılır, yaşanan özgürlük rüzgarı her alanda yeni keşifleri de beraberinde getirir. Artık seyahat edebilen, fikirlerini özgürce ifade edebilen toplum, zembereği boşalmış bir saat gibi çoğalan buluşlar karşısında farklı bir durum sergiler.19. yüzyılda deney, araştırma ve buluşlara önem verilmiş gözlem ve deneylerin gerekliliği ortaya çıkmıştır. Atölyelerinden çıkan ressamlar doğa gözlemlerine dayalı izlenimlerini aktararak renkli resimlerle tanışmamıza neden olacaklardır. Doğayı olduğu gibi almayıp yorumlarını da katmaları, fırça vuruşları ve saf prizmatik renkleri kullanmaları, zamanla soyutlamacı bir anlayışı ortaya çıkarır.. Soyutlamada doğada gördüğü nesnelerden esinlenerek yorumlama söz konusu iken, nesneden bağın giderek koptuğu görülen Empresyonizmde ise, subjektif bir natüralizm söz konusudur.Değişen dünya görüşü, bilimsel buluşlar, özgür düşünce ayrıca fotoğraf makinasının icadı ve hayatımıza hızlı girişi, sanatın ve sanatçının duruşunda da değişiklik yaratır. 500 yıl boyunca Avrupa sanatına egemen olan objenin yerini ''suje'' alır. 19. yüzyıl objektif - materyalist anlayış yerini, 20. yüzyılda subjektif bakış açısına bırakır. Cezanne sanatın natüralizmden soyuta doğru ilerleyişin öncüsü olmuştur. Empresyonistlerin çözdüğü yapıyı, Cezanne yapısalcı bakış açısıyla evreni, statik sağlam yapılardan oluşan objelere dayandırır ve yeniden düzenler.20. yüzyılda yaşanan teknolojik ilerlemeler, icatlar, sosyal ve psikolojik gelişmeler Einstein'ın Görecelik Kuramı, Freud'un Psikanalizde yaptığı saptamalar atom çekirdeğinin parçalanması ''gerçeğin'' salt gözle görülenden ibaret olmadığını ispat eder.20.yüzyılın ilk çeyreğinde Avrupa'da 1. Dünya Savaşı başlar. Yaşanan ekonomik, siyasi kargaşa, sosyal dengesizliklere şahit olan sanatçıların öznel duygularını ve başkaldırışlarına ev sahipliği yapacak olan Ekspresyonizm Sanat Akımı ile tanışır. Hırçın fırça darbeleri, şiddetli renkleri ile toplumda yaşanan olaylara tepkilerini gösterirler. Sanatın ilerleyişi ivme kazanmıştır. Kübistler Cezanne'ın parçalara ayırdığı peyzajlardan, natürmortlarından yola çıkarak kavramsal bakış açısıyla nesnelerin çeşitli yönlerini aynı tuvalde kullanarak görünmeyen boyutunu resme katmayı amaçlamışlardır.Teknolojik ilerlemeler sonucunda hayat yepyeni bir dinamizm kazanmıştır. Çağın yenilikçi ressamı resimlerine hız ve hareket kavramlarını konu olarak alır. Fütürist sanatçılar hareketi anlatabilmek için nesnelerin konturlarını art arda birkaç kez tekrarlayarak ifade yolunu seçerler. Yaşanan bunca gelişmeler sonucunda sanatçı artık özgürdür. Dışavurumculukla temelleri atılmış Soyut Sanat Kandisky, Mondrian ve Maleviçh önderliğinde ortaya çıkar. 1910 yılında Kandinsky'nin düşüncesi; Sanatın objesinin, `duyu yoluyla kavranan gerçeklik'' olmadığı, tersine ''sanatın objesinin duyularla kavranamayan tinsel bir varlık olduğu'' düşüncesidir. Geometrik formlardan yola çıkan Kazmir Maleviçh'in kurduğu nesnesiz dünya-süprematizm kare biçimiyle resmi nesneler dünyasından kurtarır. Yine aynı yıllarda Piet Mondrian doğayı resimlerinden çıkartarak sanatın doğaya egemen olmasını istemiş bunu da ancak ''yıkma'' ve ''yok etme'' yoluyla olabileceğini belirtmiştir. Klee ise böyle bir soyutlamaya gereksinim duymamış, o kendini evrensel bütünün içinde onun bir parçası olarak görmüştür. Klee nesnelerin görünen kabuğunun altındaki görünmeyen formunu yapmayı amaçlamış ve bu nedenle kullandığı formlar doğada görülen formlar olmamıştır. Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) dokuz milyon muharip hayatını kaybetmiş, Dünya tarihinde en çok zaiyat verilen 6. savaş olmuştur. Savaşa katılan devletlerde birçok politik değişikliğe sebep olmuştur. Tüm ekonomi, endüstriyel ve bilimsel gelişmeler savaş için kullanıldığı İkinci Dünya Savaşı'nda ise (1939-1945) 50 ila 70 milyon insanın hayatını kaybettiği en kanlı savaş olmuştur. İnsan doğaya hükmettiğini zannederken, doğa karşısında ne kadar aciz olduğunu yaşanan tisunamiler, depremler, çığ düşmeleri ve volkanik patlamalar gibi doğal afetler sonunda daha iyi anlayacaktır. Bazı felaketlerin ise, insan elinden çıkması sanatçıyı derinden etkiler. Nükleer patlamalar, çevre kirliliği, çöken rejimler, savaşların açtığı yaralar ve inanç sistemindeki farklı bakış açıları Soyut Resim Sanatı'nın karşılık veremeyeceği ölçüde üzerine çıkar. Soyut Dışavurumcuların başını çektiği Spontane Resim değişik adlarla 21. yüzyıla kadar gelmiştir. Bu arada uzayın keşfi, evrendeki yerimizin tespiti, ses hızının geçilmesi, zamanın göreceliği,''Büyük Patlama''deneyinin getirdiği sonuçlar, sanatçıların da hem konu, hem de teknik anlamda değişmesine sebep olmuştur. Jakson Pollock 1940-1950 arasında Amerika'da Soyut Ekspresyonist tarzda işler üretmektedir. `Resimlerimin kaynağı bilinçaltımdır` diyen Pollock şahitlik ettiği savaştan ve ardından yaşanan toplumsal olaylardan kaçmak ister. Soyut Dışavurumcuların hemen hepsinin sempati duyduğu Uzakdoğu ve Kızılderili sanatı, Avrupa ve Amerikan sanatının rastlantıya, ruha ve bedene bakış açısını değiştirir. Artık tamamen sanatçının misyonu değişmiştir. Yaratıcılığın, özgürlüğün öne çıktığı doğallığı koruyan, rastlantıların bir oluş olduğu bilincine ulaşılır.Yaratıcılığın nörobilimsel açısından incelenmesi neticesinde psikiyatride ''disosyatif-çözümlemeli durum'' olarak adlandırılan kişinin zihinsel çevresinden soyutlanması hali aslında başka bir gerçekliğe girmesi olarak ifade edilir.Yaratıcı insan antropolojisini inceleyen Moreno, evrenin başlangıcından itibaren hep var olan dört kozmik olgu üzerinde durur. Bunların başında spontanlık, yaratıcılık, eylem ve kalıcılık gelir. Moreno ''Yarına kalanlar, yaratıcı olanlar ve yaratıcılıklarını kullanabilenler olacaktır''demiştir.Bu çalışmada resmin tarihsel gelişim sürecinde Soyut Resim ve ardından Spontane yaklaşımlar ele alınmıştır.

French Revolution in 1789 caused social, scientific, economic and artistic changes in world. Kingdoms collapsed in 18th century and the wind of freedom introduced new discoveries. The society that can travel and speak with freedom behaved different with the inventions. Research and inventiones were put emphasis on 19th century and importance of observation and experiments was revealed. 19th century caused artists to go out from their workshops and show up with works that directs their nature-related observations. Their use of brush that adds their comments on top of nature itself and use of prismatic color will lead to more abstract view. Abstractionism involves rendition for objects seen from nature while empressionism involves a subjective naturalism.Dramatic change in world phylosophy, scientific inventions, free thought and invention of camera created a change in art and stance of artist. Object, which was in domination of European art for 500 years, switched place with `subject`. Cezanne was the lead of the art passing from naturalism to abstract. Cezanne base the universe to objects consists of solid static constuctures and reorganize them with a constructive way of look.Technological innovations in 20th century, inventions, social and psychological developments, Einsteins theories, Freud's assignations on psychoanalysis and substraction of atoms pointed out that the `truth` is not only the one can be seen.World War I has started in first quarter of 20th century. Artist met with expressionism that will host their personal feelings and rebellion triggered with economic and political chaos. Use of peevish brushes violent colors reflected their reaction to social matters.Artistic development has accelerated. Cubists aimed to embody the unseen parts of objects by using their various aspects; leading from Cezanne's landscapes and still lifes.Life has gained a brand new dynamic with technological innovations. Innovative artist subjects velocity and move to his/her work. Futurist artists express the contour of objects repeatedly to be able to tell the movement of objects.Artist was free after all that happened. Abstractionism which was based on expressionism showed up with the lead of Kandinsky, Mondrian and Malevich. Thought of Kandinskt in 1910 was the object of art is not `sense-observed reality` but `object of the art is a being that can not be understand with senses`.Kazmir Malevich's world without objects get rid of world of ordinary objects with suprematic square shape.In same years, Piet Mondrian wanted art to dominate nature and pointed out that can only happen with `demolition` or `destruction`. On the other hand, Klee did not need such abstraction and saw himself as a part of universal unity. Klee tries to make the unseen form of objects that is underneath the visible shell, thus the form he used was not forms from nature. Nine million infantry died in World War I (1914-1918). World War I was the sixth most-casualty war in human history and led many political change in countries.The World War II (1939-1945) which every industrial and scientific development was used for war was the most-causalty war in human history with 50-70 million of death.Although humanbeing thinks that it dominates nature, tsunamis, earthquakes, avalanches and volcanic explosions will make people understand how humanbeing is actually incapable of against nature. Although, artists get affected how some catastrophies are human related. Nuclear explosins, natural pollution, wounds that war caused and difference of opinions in religious matters step up to the limit of reaction of absraction. Spontaneous art which led by abstract expressionists has come until 21st century with different names. In parallel to that, space travels, discovery of our position in space, passing the sonic velocity, results of `Big Bang` experiment led artists to change their topics both in subject and in technic.Jakson Pollock was creating work on abstract expressionism between 1940 and 1950. Pollock points out the source of his work as his subconscious and he wanted to escape from the war and social events he witnessed. Far East and Native American art, which is symphatic for most of the abstract expressionists, chanded the perspective of European and American art for coincidences, soul and body. Now the mission of artist has changed. Concious that random is a being and protection of creativity and spontaneousness of freedom is welcome.While inspecting the reality fom neuro-scientific approach, abstraction of psychological environment named as `desociative-analysis situation` is expressed as passing from one reality to another in psychiatry.Moreno, who has investigated the antropology of creative humanbeing points out the cosmic core that existed from the beginning of universe. The essentials are spontaneousness, creaticity, action and permanence. Moreno said `The ones who can survive until tomorrow will be the creative ones who can use their creativity.`Absract painting and spontaneous approaches during the historic developement of paint is discussed.