Türk sanatında düş, bellek ve gerçeküstücülük

Abstract

İnsanların bilinçaltının sırlarını, inceliklerini, düşlerin gizemini çözmek, insanlar için hep merak konusu olmuştur.Gerçeküstücü eylemin ön planında olan düştür. Çünkü insanlığın bu zamana kadar hep merak ettiği ve yorum yaptığı bir konudur. Kişinin asıl benliğini oluşturan öğeler, hep bastırılmıştır. Bunların üzerindeki baskı kalktığı zaman ortaya çıkan dışavurumlar sanata yansıtılmıştır. Burada asıl önemli konu Gerçeküstücü eylemde nesnenin değiştirilmesi unsurudur. Nesnenin dönüştürülmesi, değiştirilmesi meselesi düşlerde de ortaya çıktığı gibi Gerçeküstü akımın oluşumunda önemli katkısı vardır. İmgeye dış dünyanın baskısıyla verilen tanımlar Gerçeküstücü düşüncede tamamen değiştirilmiştir; nesneler sanatçının iç dünyasına göre dıştan bir etki olmadan tanımlanmaya başlanmıştır.İnsanın iç dünyası sürekli bir fantezi dünyasıdır. Sanatçılar buradaki sentezi dışa aktarmaya çalışarak insanın iç dünyasını anlamaya ve ona yönelmeye başlamışlardır. Sanatçının kişiliği eseri aracılığıyla derinliğini yansıtır, tarz ve kişilikleriyle şekillenen sanat eseri gitgide daha dışavurumcu bir hal almış, bilinçaltının artık dışa yansıma için yol aradığı psikolojik durum kendini göstermiştir. Düş dünyasına nüfuz eden bilinçaltı artık sanat hayatına da nüfuz etmeye başlamıştır. Mantık ve estetik yargının engellediği ruhsal sanat ortamı, bu olguların göz ardı edilmesiyle kendini rahatça yansıtma gücünü elde etmiştir. Artık fizik ötesi bir âlem içerisinde yeni bir evren anlayışı Gerçeküstücü bir tavırla insan hayatına nüfuz etmektedir.Düşsel durum insanın kendini daha iyi kavramasına, hayal gücü dünyasını keşfetmeye olanak sağlamıştır. Gerçeküstücülük bu amacı görünür kılarak sunmuştur. Otomatizm, büyü, mistisizm, mizah, gerçeküstücü nesnelerle fantastik olanı arayan ve bu tekniklerle asıl gerçekliğe ulaşmaya çabalayan sanatçılar arzu ve isteklerini dışa yansıtarak belleklerindekileri boşaltmış ve iç dünyanın çözümüne ulaşmaya çalışmışlardır. Biçim ve renk olgularından ziyade Gerçeküstücülükte esas alınan öge duygudur.Çağdaş Türk Sanatında oluşmaya başlayan akımlar Güzel Sanatlar Akademisi'nden bir grup sanatçının yurtdışına gidip oradaki sanat ortamlarıyla kaynaşmasıyla ve yeni ağlarla yeni sanat çevrelerini tanımasıyla oluşmuştur. Bu bağlamda yeni sanat anlayışları Türk Resmine hâkim olmaya başlamıştır. Bunlardan biri de Gerçeküstücülüktür. Gerçeküstücülük ile birlikte fantastik ögelerden ve farklı sanat akımlarından da yararlanan Türk Sanatçılar, Çağdaş Sanatı geliştirmede ve uygulamada önemli adımlar atmışlardır. Bu sanat akımında önemli olan nokta düşler ve bilinçaltının derinliklerinde yatan sırlardır. Amaç bilinçaltının usun boyunduruğundan çıkartılarak insanı daha iyi tanımlamaya, onun sınırlarını aşmaya yöneltmektir. İnsanın iç dünyasını, fantezilerini ön plana çıkarmaya çalışan sanatçılar, nesnelere bambaşka anlamlar yükleyerek, doğayı yorumlamışlardır.Etkilendiği akım yıkıcı olmasına rağmen, Gerçeküstücülük yıkıcı bir faaliyet değil, yapıcı bir ifade aracı olarak kendini göstermiştir. Türk Sanatçılar bu bağlamda Batı Sanatını inceleyerek Türk Resminde o etkiyi oluşturmuşlardır.

Uncovering the mysteries and details of the subconscious mind and dreams has alwaysbeen a subject of interest for the people. Dream is the forefront in the act of surrealism and because of this, people always wonder about this topic and comment on it. Personality forming factors have always been suppresed by people. When the pressure is gone, expression appears and it reflects on art. The topic of the change of the appears in the dreams and it also contributes to surrealism. The important thing is the change of the object in the act of the surrealism.The definitions that are given to the image by the influence of the external world are completely changed in the surrealist thought; and as as a result the objects started to be defined by the artist's inner world, without any external influence. Human's inner world is a continuous fantasy world. Artists try to export this fantasy world in an effort to figure out the person's inner world. Artists reflect the deepness of their personality with their art. When the art begins to take shape with artist's style and personality, it begins to be more expressing. When the subconscious mind penetrates to the dream world, it also begins to penetrate artist's art world. If the spiritual art environment which has been blocked by the logic and aesthetic judgment can manage to ignore these phenomenons, it can get its own power for reflect itself easily. Now, a new understanding of the universe in a metaphysical universe is to penetrate the surrealist attitude to human life. Imaginary situation has allowed a better understanding of the man himself and his imagination to explore the world. Surrealism presents this purpose. Artists who struggled to reach the actual reality with automatism, magic, mysticism, humor techniques tried to empty their minds and reach solution of the inner world with reflect to their desires and claims.Form and color are not the fundamental elements insurrealism. The fundamental element of the surrealism is the emotion. Trends in Contemporary Turkish Art began to form when a group of artists from The Academy of Fine Arts went abroad and met new art environments and networks. Thus new trends art started to dominate Turkish Art. One of this trends is Surrealism. With surrealism and fantastic elements, Turkish artists have made big steps in improving modern art. The important things are dreams and secrets of the subconscious in this movement. Its purpose is to save the subconscious from the mind's yoke and get to know the man better. It aims to lead the man to cross his limits. Artists who try to bring man's inner world and fantasies on the forefront are interpreting nature with different meanings. Although the effecting trend is destructive, Surrealism is not a destructive act for the artists. It is a form of self expression. Turkish artists created this effect by examining the Western Art.