Tüketim karşıtlığı olarak kültür bozumu hareketi: Türkiye`deki kültür bozumu hareketi uygulamaların incelenmesi

Abstract

Tüketim toplumu yapısında tüketim kavramının işlevi farklılaşmıştır. Kapitalist sistemin sürdürülebilir kılınması için tüketimin arttırılması gereklidir. Dolayısıyla tüketim ihtiyaçların giderilmesinin ötesinde iletişim görevi üstlenmiştir. Bireyler kimlik inşalarında ve sosyal statülerini belirleme yolunda tüketim toplumunda metalara yüklenen anlam sistemini kullanmaya başlamıştır. Tüketimin bir amaç haline geldiği tüketim toplumunun oluşumunda bireysel tüketimin artmasının yanı sıra yönetim kurumlarının da artan tüketim miktarı etken olmuştur. Tüketim kültürünün sosyal, ekonomik, çevresel gibi farklı alanlarda etkilerini gösterir duruma gelmesi karşıt düşüncelerin oluşmasına neden olmuştur.Tüketim kültürünün etkisine karşı yapılanan tüketim karşıtlığı farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Direniş biçimlerinden biri olan kültür bozumu hareketi son yıllarda önem kazanan bir kavram olmaya başlamıştır. Kesin bir çerçevede yer almayan ve düşüncelerin ifade edilişince yaratıcılığın etkin olduğu kültür bozumu hareketi kavramsal olarak Dadaizm ve Sitüasyonizm sanat akımlarından etkilenmiştir. Kültür bozucuların amacı tüketim kültürünün etkisi altında olan yapıların sorgulamak ve tüketimin neden olduğu bozulmalar hakkında farkındalık yaratmaktır. Tüketimin artan bir grafik çizmesini amaçlayan kurumların ve markaların gösterişli mesajları altında yatan boşluğu ve gerçekliği ortaya çıkarmaya çalışan kültür bozucular hedeflerindeki mesajların ögelerini kullanırlar. Kültür bozumu hareketinin önemli özelliklerinden biri de bozuma uğratılması amaçlanan mesajın ögelerinden faydalınalarak karşıt mesajın oluşturulmasıdır. Teknolojinin gelişmesi kültür bozumu hareketinin oluşumunu ve geniş kitlelere ulaşması konusunda önemli bir araç olmuştur. Fotoşop gibi dijital yöntemler ile hızlı bir şekilde bozuma uğratılan durumlar kısa bir süre içerisinde geniş kitlelere ulaştırılabiliyor. Bu bağlamda kültür bozumu hareketinin tüketim toplumu karşıtlığı olarak incelenmesi önemini arttırmıştır. Çalışma kapsamında Türkiye'de oluşmuş kültür bozumu çalışmalarının tüketim toplumu karşıtlığındaki yansımaları incelenmiştir. İnternet ortamında toplanan kültür bozumu çalışmaları içerik analizi yöntemi ile incelenerek karşıtık mesajlarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Kültür bozumu çalışmaları içerdikleri mesajlara bağlı olarak beş farklı kategori altında irdelenmiştir.Araştırma sonucunda Türkiye'de oluşmuş kültür bozumu çalışmalarının ağırlıklı olarak politik unsurlara karşı oluştuğu gözlemlenmiştir. Politika kategorisi altındaki çalışmalar Türk siyasi yapılara karşı veya küresel anlamda devlet stratejilerinin neden olduğu savaşlara karşı oluşmuştur. Kültür bozumunun amaçları arasında olan tüketim kültürü gibi egemen ideolojileri değiştirme tez kapsamında incelenen çalışmaların tümünde geçerli olduğu söylenememektedir. Bazı tasarımcıların kültür bozumu niteliğindeki çalışmalarını aynı zamanda tüketim ürünü olarak satışa sunması ve insanları bu tüketim pratiğine yönlendirmeleri tüketim karşıtlığı olgusu ile çelişkili bir durum yaratmaktadır.

Consumer society changed the meanining of consumption. In order to having sustainable capitalist system consumption need to be increased. Therefore consumption gets a way of communication beyond of fulfilling needs. People start to use the meaning of the metas that loaded in consumer society to build identity projects and to determine social status. In addition to the increase in individual consumption in the formation of the consumption society in which consumption has become an objective, the increasing consumption amount of the management institutions has been the factor. As increasing amount of consumption, social, economics an enviromental issues affected and this let the occur anti consumption thoughts.Anti consumption movements that opposite to consumer culture can be in different form and culture jamming is one of them. Culture jamming getting more importance in these days especially with the andvancing technology tools. Culture jamming movement has no certain border in the name of expression of ideas. In a threotical way culture jamming has common point of view and techniques with Dadaism and Situasyonism art movements. The aim of culture jamming movement is questioning the subject that affected by consumer culture and create awareness about hazards of excess consumption. Culture jammers use items of the target brands or organizations that works for more consumption in society. To cause increasing consumption brands and organizations use fancy messages and culture jammers use these messages to show real face of excess consumption. One of the distinctive feature of culture jammer is that using objects of target message to create anti thought. In that point technology became more important for culture jammers to deliver their messages to large mass and create jamming works. Digital tools like photoshop make easier and faster in order to make culture jamming movements.In this context, it is important to examine the cultural jamming movement as opposed to the consumption society. The main purpose of the study is examining the culture jamming movements that opposite to consumer culture in Turkey. The culture jamming workd collected on the internet were analyzed with the content analysis method and it was aimed to reveal the opposing messages. Cultural jamming studies were examined under five different categories depending on the messages they contain.As a result, in Turkey culture jamming movements has been observed that occurred generally against political elements. The studies under the policy category have emerged against Turkish political structures or against global wars caused by consumer and capitalist ideology.Changing the dominant ideologies such as consumption culture, which is among the aims of culture jamming, cannot be said to be valid in all studies examined within the scope of thesis. Some of the designers' culture jamming works are presented also a product. In different kind of materials consumers can by these culture jamming works. Creatign cultute jamming works and referring people to more consumption practice creates a contradiction with the phenomenon of anti-consumption.