Okul öncesi dönemdeki çocuklarda venöz kan alımı sırasında iki farklı oyuncakla yapılan dikkati başka yöne çekme işleminin çocuğun emosyonel ve fizyolojik göstergelerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Giriş: Hastaneye başvuran çocukların tanı ve tedavi prosedürleri içerisinde en sık başvurulan tıbbı girişimler venöz katater yerleştirilmesi ve venöz kan alma işlemleridir. İşlem birkaç dakika sürmesine ve çok ağrılı olmamasına rağmen, çocuklarda anksiyeteye neden olmaktadır. Venöz kan alma işlemi turnike gibi tıbbi malzemelerin kullanılmasıyla diğer enjeksiyon işlemlerinden karmaşık bir süreç yaratarak çocuklarda daha fazla ağrı ve anksiyeteye neden olmakta, fizyolojik ve emosyonel birtakım bulgularla kendini gösterebilmekte ve kısa veya uzun süreli olumsuz etkileri olmaktadır.Amaç: Okul öncesi dönemdeki çocuklarda venöz kan alma işlemi sırasında iki farklı oyuncakla yapılan dikkati başka yöne çekme işleminin çocuğun ağrı düzeyi, emosyonel ve fizyolojik göstergelerine (nabız, oksijen satürasyonu) ve işlem süresine etkisini belirlemek amacıyla planlanarak, uygulanmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini İstanbul'da bir devlet hastanesinin kan alma merkezine başvuran 3-6 yaş arası çocuklardan Ocak-Mart 2016 tarihleri arasında pazartesi ve perşembe günleri başvuran 83 çocuk oluşturmuştur ve çocuklar her bir gruba (deney grubu I, deney grubu II ve kontrol grubu) geliş sırasına göre randomize olarak atanmıştır. İşlem öncesi, sırası ve sonrasında deney grubu I'deki çocuklara işitsel uyarı veren oyuncak, deney grubu II'de ki çocuklara dokunsal uyarı veren oyuncak verilmiş ve kontrol grubu rutin uygulamaya bırakılmıştır. Verilerin toplanmasında, işlem öncesinde araştırmacı tarafından hazırlanan `Venöz Yolla Kanı Alınan Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklara ve Ebeveynlerine Yönelik Tanıtıcı Bilgi Formu`, işlem sırasında `Wong-Baker Yüz İfadelerini Derecelendirme Ölçeği` ve `Çocuklarda Emosyonel Göstergeler Ölçeği (ÇEGÖ)` uygulanmış ve işlem öncesi, sırası ve sonrasında fizyolojik parametreleri ve işlem süresi araştırmacı tarafından değerlendirilmiştir. Veriler; SPSS 21.0 programında, tanımlayıcı istatistiksel analizler (sayı, yüzde, ortalama, satandart sapma, minimum-maksimum değer), Pearson Korelesyon Analizi, Ki-kare testi, One-way Anova, Kruskal Wallis Varyans Analizi ve bağımsız t test kullanılarak, %95'lik güven aralığında ve p<0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir.Bulgular: Araştırma sonucunda; deney grubu I, deney grubu II ve kontrol grubundaki çocukların sosyodemografik özellikleri ve işleme yönelik özellikler açısından aralarında istatistiksel olarak fark olmadığı saptanmıştır (p>0.05). Deney grubu I'de (56.53±34.86) işlem süresinin en kısa olduğu, deney grubu II'de (60.37±23.08) deney grubu I'den uzun olduğu ve kontrol grubunda (100.81±42.52) işlem süresinin en uzun olduğu ve aralarındaki farkın istatistiksel olarak da anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0.05). Ağrı ve emosyonel göstergeler açısından deney gurubu I'in puan ortalamalarının (ağrı puanı:3.57±0.87, ÇEGÖ puanı:15.21±3.75) en düşük düzeyde olduğu, emosyonel göstergeler puan ortalamaları kontrol grubunda (21.18±2.96) en yüksek düzeyde iken, ağrı puan ortalamasının deney grubu II'de (4.57±0.50) diğer gruplara göre daha yüksek olduğu ve farkın istatistiksel olarak da anlamlı olduğu bulunmuştur. Ağrı ortalamları için bu farkın deney grubu I ve kontrol grubundan, emosyonel göstergeler için ise kontrol grubundan kaynaklandığı (p<0.05) bulunmuştur. İşlem öncesi, sırası ve sonrasındaki nabız değerleri ortalamalarının deney gruplarında birbirine yakın ve kontrol grubuna göre daha düşük olduğu ve bu farkın kontrol grubundan kaynaklandığı bulunmuştur (p<0.05). İşlem öncesinde SpO2 değerlerine bakıldığında her üç grupta da değerlerin birbirine yakın olduğu ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı (p>0.05) ancak işlem sırası ve sonrasındaki SpO2 değerlerinde deney grubu II ve kontrol grubunun değerlerinin birbirine yakın olduğu ve deney grubu I'deki değerden düşük olduğu ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu bu farkın deney grubu I ve kontrol grubu arasındaki farktan kaynaklandığı bulunmuştur (p<0.05).Sonuç ve öneriler: Ağrılı tıbbi işlemler öncesi, sırası ve sonrasında hem işitsel uyarı veren hem de dokunsal uyarı veren oyuncakla çocukların dikkatinin başka yöne çekilmesinin; işleme bağlı ağrıyı, işlem süresini, negatif emosyonel göstergeleri azalltığı özellikle işitsel uyarı veren oyuncağın daha etkili olduğu, ağrı ve emosyonel göstergelerin sosyodemografik ve işleme yönelik özelliklerden etkilenmediği sadece kan aldırma durumu ve kan aldırma sayısının ÇEGÖ puan ortalamasını etkilediği bulunmuştur. Ağrılı tıbbı işlemler sırasında dikkati başka yöne çekme stratejilerinden hem işitsel uyarı veren oyuncağın hem de dokunsal uyarı veren oyuncağın işlem sırasındaki ağrıyı ve emosyonel göstergerleri azaltması ve işlem süresinin azaltılması amacıyla kullanılması, bu konuda sağlık profesyonelleri bilgilendirilmesi ve farklı sosyodemografik özelliklere sahip ve eğitim düzeyi düşük popülasyonlarda araştırmanın tekrarlanması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Ağrı, dikkati başka yöne çekme, farmakolojik olmayan yöntemler, venöz kan alma.

Introduction: Venous cannulation and venipuncture are the most commonly performed carried out during the diagnosis and treatment procedures of children admitted to the hospital. Although the procedure lasts a few minutes and is not very painful, it causes anxiety in children. Venipuncture differs from other needle procedures, involves other medical equipment such as tourniquets, and venipuncture can cause more pain and anxiety in children and can manifest itself with physiological and emotional findings and short and long-term negative effects.Aim: This research was an experimental study to determine the effects of distraction method to the emotional and physiological (heart rate, oxygen saturation) manifestations of the preschool children and processing time during venipuncture with two different toys.Materials and Method: The sample of the study consisted of 83 children, aged with 3-6, who presented at the Blood Test Room of a state hospital in Istanbul, over the period January and March 2016 on monday and thursday and the children were randomized into each group (experimental group I, experimental group II, control group). Before, during, and after the procedure, the auditory toy was given to the children in experiment group I, the tactile toy was given to the children in experiment group II, and the control group was given to routine practice. The data were collected with an information form that was prepared by the researcher, Wong-Baker Faces Pain Rating Scale and Children's Emotional Manifestation Scale (CEMS) during procedure and physiological parameters and the duration of the procedure were evaluated before, during and after the procedure. Data were evaluated in SPSS 21.0 program, determining statistical analyses (number, percent, average, standart deviation, minimum-maximum value), Pearson Correlation Analysis, Chi-square test, One-way Anova, Kruskal Wallis Variance Analysis and independent-t test and with %95 trust interval, p<0.05 meaning level. Results: The results of the research showed that there were no differences between the children' scores in the experimental group I, experimental group II and control group in terms of in terms of sociodemographic and processing characteristics (p>0.05). The duration of the procedure was shortest in the experimental group I (56.53±34.86), in experimental group II (60.37±23.08) longest than the experimental group I and in the control group (100.81±42.52), duration of the procedure was longest and the difference was statistically significant (p <0.05).In terms of pain and emotional indicators, the mean score of the experimental group I (pain score:3.57±0.87, CEMS score:15.21±3.75) was the lowest, while the average score of emotional indicators was the highest in the control group (21.18±2.96), the pain score was higher in the experimental group II (4.57±0.50) than the other groups and the difference was found to be statistically significant (p<0.05). It was found that the heart rate values before, during and after the procedure were close to each other in the experimental groups and lower than the control group, and the difference between the groups was significant (p<0.05). When, before the procedure SpO2 values were examined, it was found that the values were close to each other in all three groups and there was no statistically significant difference between them (p>0.05). However, during and after the procedure SpO2 values of the experimental group II and control group were close to each other (p<0.05). This difference was found to be statistically significant difference between experimental group I and control group.Conclusion and Recommendations: Before, during and after painful medical procedures, the both toys which used for distraction, was effective to release the pain associated with the procedure, the duration of the procedure, and the negative emotional indicators, especially auditory stimuli were found to be more effective. There was no significant difference between the groups in terms of sociodemographic and processing characteristics of the children and only the blood incidence and blood counts were found to affect the CEMS score. It is suggested that use both toys should be used with children to reduce pain and negative emotional behavior and shorten processing time; health professional should be informed about the advantages of these methods and repeat repetition of studies with different sociodemographic characterics and low education level.Keywords: Pain, distraction strategy, non-pharmacological methods, venipuncture.