Milli mücadele döneminde İzmit sancağı`nda asayiş sorunları ve çete faaliyetleri

Abstract

Bu tez çalışmasında, Milli Mücadele döneminde İzmit Sancağı ve Kandıra'da asayiş konusu ele alınmıştır. Milli Mücadele yıllarında İzmit, ulaşım ve haberleşme açısından İstanbul'dan Anadolu'ya uzanan bir köprü vazifesi görmesi sebebiyle, önem taşıyan bir sancak olmuştur. Bu özel konumu itibarıyla da ele alınan dönemde; hem İtilaf Devletleri'nin, hem İstanbul Hükümeti'nin, hem de milli kuvvetlerin elde tutmak için çabaladığı bir bölgedir. Çalışmamızın amacı; İzmit Sancağı'nda mütarekeden hemen sonra başlayan asayiş sorunlarının, İngiliz ve Yunan işgali döneminde, Rum ve Ermeni çetelerinin faaliyetleriyle nasıl bir hal aldığını gözler önüne sermektir.Milli Mücadele döneminde, İzmit Sancağı'nda asayişin bozulmasında, azınlık çeteleri dışında Abaza, Laz ve Çerkez çeteleri de rol oynamıştır. Merkezi otoritenin bozulması, dönemin sosyal, siyasi ve ekonomik koşulları; bölgede yol kesme, köy ve ev baskınları, adam kaçırma, kıymetli eşya ve para gasp etme gibi olayların da yaşanmasına sebep olmuştur. Hükümet, asayiş olaylarına çözüm olarak çetelerin faaliyet sahalarında, jandarma kuvvetlerinin takviye edilmesi ve şakilerin (eşkıyanın) yakalanmasına yardımcı olanların, parayla ödüllendirilmesi gibi yöntemler takip etmiştir. Bununla beraber Damat Ferit Hükümetleri döneminde, İzmit Mutasarrıfları da politikalarını İstanbul'a göre ayarlayarak ?işgalcileri kızdırmamak? hususunda dikkatli davranmışlardır.Damat Ferit'in İngiliz yanlısı siyaseti, TBMM'nin açılmasından sonra, bölgede Kuva-i Milliye'nin asayiş sağlama çabalarına darbe indirmiştir. Kuva-i İnzibatiye'nin ve Ahmet Anzavur'un, milli kuvvetler karşısındaki olumsuz tutumları da, bölgede asayişin sağlanmasını engelleyen unsurlar olmuştur. İşgalcilere karşı ?ılımlı? politika takip edilmesi gerekliliğini savunan İstanbul Hükümeti'nin bu genel tavrı, İzmit Sancağı'nda mülki idarecilerin tutumlarına da yansımıştır. Özellikle İbrahim Hakkı'nın mutasarrıflığı döneminde, işin çetelerle işbirliğine kadar götürülmesi, halkın çektiği sıkıntıların, yaşadığı mezalimin boyutunun artmasına sebep olmuştur. Bu süreçte, İzmit'in işgal altında olması ve İstanbul Hükümeti'nin atadığı Mutasarrıf İbrahim Hakkı tarafından yönetilmesi sebebiyle, sancak merkezi Geyve'ye taşınmıştır. TBMM tarafından İzmit Mutasarrıflığı'na atanan ilk mutasarrıf olan Saadettin Bey, görevine Geyve'de başlayarak Kuva-i Milliye'nin İzmit'te örgütlenmesi için çaba sarf etmiştir.İzmit Sancağı'nda yaşanan İngiliz ve Yunan işgali, Ermeni ve Rum çetelerinin faaliyetleri, bu süreçte ortaya çıkan her türlü asayişsizlik, sancağın nüfusça en yoğun kazası olan Kandıra'da da görülmüştür. Kazanın Yunan işgalinden kurtulduğu, 21 Haziran 1921 tarihine kadar da Yunanlıların ve onlara bağlı çetelerin yağma, soygun, adam öldürme faaliyetleri devam etmiştir.İzmit Sancağı, Yunan işgalinden kurtulduğu 28 Haziran 1921 tarihinden sonra, Anadolu'ya geçişlerde çok önemli bir merkez haline gelmiştir. İzmit'in kurtuluşuyla, işgalcilerle birlikte Rum ve Ermeni çeteleri de bölgeden ayrılınca, sancak genelinde asayiş büyük ölçüde sağlanmıştır. Kurtuluş Savaşı'nın bu en kritik günlerinde, İzmit'in ele geçirilmiş olması, İstanbul'dan Anadolu'ya silah ve iaşe sağlanmasında milli kuvvetlere büyük fayda sağlamıştır.Anahtar kelimeler: Milli Mücadele, İzmit, Kandıra, Asayiş.

This study concentrates on security conditions experienced in İzmit Sanjak and Kandıra, during the years of National Struggle in Turkey. During the period of National Struggle, İzmit was one of the important sanjaks, since it was connecting İstanbul to Anatolia in terms of transportation and communication. Due to this very special location in this period İzmit Sanjak turned into an area which both the Entente Powers and Government of İstanbul were trying to seize. The aim of this study is to depict in what way the security problems get aggravated through the activities of Greek and Armenian gangs, which started just after the occupation by English and Greek armies.During National Struggle not only gangs of minority groups were responsible for the rise in security problem in İzmit, but also Abkhasian, Laz and Circassian gangs were actively participating in it. Malfunctioning in central authority and social, political, economic conditions ended up with incidents such as holdups, raids on villages and houses, kidnapping and seizure. In order to find a soultion to these security problems Government applied some methods such as: reinforcement of genderm forces around the areas where gangs are active; and giving money awards to people who helped in arrestment of bandits. Besides, during the period of Damat Ferit Governments, Tenants of İzmit, adjusting their political actions, acted in a cautious way not to ?annoy the occupiers?.After the opening of the Grand National Assembly of Turkey, Damat Ferit?s pro-English policy striked the security efforts of Kuva-i Milliye?s (National Forces) around the region. Kuva-i İnzibatiye?s (Disciplinary Forces) and Ahmed Anzavur?s negative attitudes towards national forces was one of the reasons that prevented policing the area. İstanbul Government was arguing to have a ?moderate? attitude towards Occupiers. And this general attitude effected the behaviours of public authorities in İzmit Sanjak. Especially during the period of İbrahim Hakkı authorities even acted in collaboration with the gangs. This aggrevated the burden of the people, and the cruelty they suffer from. During this period center of sanjak had been moved to Geyve, since İzmit was under occupation and it was governed by Tenant İbrahim Hakkı who was appointed by the İstanbul Government. Saadettin Bey the first tenant appointed to İzmit Sanjak by the Grand National Assembly had started his duty in Geyve and made effort for Kuva-i Milliye to get organized in İzmit.Kandıra had also experienced all kinds of security problems like the ones that rised in İzmit Sanjak during Armenian and Greek gang attacks and English and Greek occupation. Until 21 June 1921, the moment that the county had been rescued from Greek occupation, looting, burglary and assasiantion by the Greeks and by the gangs which are attached to them had continued.After it was rescued from Greek occupation in 28 June 1921, İzmit Sancağı had become an important location especially in terms of transition to Anatolia. After the liberation of İzmit when Greek and Armenian gangs left the region along with the occupation forces, security problems had been solved to a large extent.The liberation of İzmit from the occupation forces during the most critical days of the War of Independence did helped national forces a lot in providing guns and supplies from İstanbul to Anatolia.Key Words: National Struggle, İzmit, Kandıra, Security.