Serebrovasküler hastalıklarda klinik ve BT ilişkileri

Abstract

ÖZET Çalışmamızda înme olgularında klinik ve BT ilişkileri araştırılmış, elde edilen sonuçlar özet olarak aşağıda sıralan mıştır: 1. Birçok yayında da bildirildiği gibi çalışmamızı oluş turan olgular arasında erkek egemenliği söz konusudur. Erkek/ka dın oranı ÎKF grubunda 1.27, İSK grubunda 1.35* SAK grubunda 2.13, tüm olgularda ise 1.41 bulunmuştur. 2. înme en sık' 50-70 yaşlar arasında meydana gelmektedir. Ancak SAK'larda ortalama yaşın diğer inme tiplerine göre 10-15 yaş daha az olduğu bildirilmektedir. Nitekim olgularımızda da 50-70 yaşlar arasında yoğunlaşma olduğu, yaş ortalamasının INF grubunda 60.96 ve İSK grubunda 59.58 iken SAK grubunda 47.38 bu lunduğu görülmüştür. 3. Hipertansiyon, inme için en önemli risk faktörüdür. İnmelerde hipertansiyon oranı değişik serilerde % 50-90 arasın da bildirilmiş, intraserebral kanamalarda bu oran daha yüksek bulunmuştur. Çalışmamızda INF olgularında %68, İSK olgularında %77»5ı SAK olgularında ise %48 oranında hipertansiyon saptanmış tır.158 4-. inme için `bir `başka risk faktörü olan diabetin inme de ve özellikle trombotik inf arktlarda ins id ansının yüksek ol duğu `bildirilmektedir. Olgularımızda diabet insidansı %22.14- bu lunmuş olup bu oran en yüksek ÎKF grubundadır (%29.33). 5. Tüm inme tiplerinde sık rastlanmakla birlikte kalp hastalığı insidansı özellikle iskemik inmelerde %50'den fazla dır. Bu arada birçok kalp hastalığı, en başında da atrial fibri- lasyon serebral embolizm için başlıca risk faktörüdür. Olgularımızda kalp hastalığı insidansı %JO,lNF grubunda ise %48'dir. Ayrıca ÎNF grubundaki olguların %26. 67 'sinde kar- diak kökenli embolik infarkt düşünülmüştür. Bu olguların büyük çoğunluğunda atrial fibrilasyon, 3 olguda ise mitral stenozu saptanmıştır. 6. inmede tekrarlama olasılığı yüksektir. SAK olguların da geçirilmiş inme öyküsü daha az, trombotik infarkt larda yük sektir. Bizim olgularımızda geçirilmiş inme öyküsü IHP grubun da %29.33,ISK grubunda %10 ve SAK grubunda %8'dir. İNP olgula rının %13.33'ünde TlA öyküsü alınmıştır. 7. Sigara ve alkolün inme için risk faktörü olup olmadı ğı ve inme ile ilişkileri tartışmalıdır. Olgularımız arasında hergün ve düzenli olarak sigara içenlerin oranı %37. 14- ' tür. Kro nik alkol kullanımı öyküsü ise olgularımızın %5'inde vardır. 8. Intraserebral kanamalarda hipertansiyon dışındaki ne denler kan hastalıkları, tümör, antikoagulan sağaltım, anevriz-159 malar, vasküler malformasyonlar vb. dir. ISK grubundan 2 olgumuzda, birinde idyopatik trombosito- penik purpura, diğerinde myelofibroz'a bağlı hemorajik diyatez saptanmıştır. SAK etiyolojisinde ilk 3 sırada intrakranyal anevrizma lar (%50-55)» arteryovenöz malformasyonlar (%6~7) ve hip er t an- siyon-arteryoskleroz (%0-15) yer almaktadır. Yaklaşık %20 olgu da neden ortaya konulmamaktadır. 25 SAK olgumuzun 5' inde anjiografik ve cerrahi olarak anevrizma saptanmış, 6 olguda BT görünümlerine bakarak anevriz madan kuşkulanılmış, 5 olguda hipertansiyon saptanmış, 1 olguda ise Moya Moya hastalığı düşünülmüştür. Nonhipertansif 7 olguda ise C%28) neden ortaya konamamıştır. 9. INF olgularının %18. 67' sinde, ISK olgularının %35» in de, SAK olgularının ise %20' sinde komalı başlangıç vardır. 10. Hastalığın başlangıç öyküsünde baş ağrısı INF olgula rının %9. 33 'ünde, ISK olgularının %25'inde, SAK olgularının %76'smda tanımlanmıştır. Ayrıca INF olgularının %20* sinde, ISK olgularının %4-5'inde, SAK olgularının ise %72' sinde öyküde bu- lantı-kusma vardır. 1 11. Hastalığın başlangıç öyküsünde olguların %9-29'unda fokal ya da generalize konvulsiyon tanımlanmış olup bu oran ISK grubunda daha yüksek bulunmuştur ($12.50}.160 12. Başlangıçta hipertansiyon atağı INF grubunda %41.33, ISK grubunda %60, SAK grubunda %4-0 bulunmuştur. 1$. Olgularımızın yaklaşık 2/3' ünde tamamlanmış inme, 1/3'ünde ilerleyen inme tablosu saptanmış, 3 INF olgusunda ise ElND gözlenmiştir. 14-. Presipitan faktörler incelendiğinde İITF olgularında en sık gündüz ve sabah, ISK olgularında akşam ve gündüz, SAK olgularında gündüz saatlerinde inme geliştiği, uykuda inme ge lişme olasılığının IKE? olgularında daha yüksek olduğu, SAK ol gularında eforlu başlangıcın daha sık görüldüğü ve kardiak dis- ritmi olgularında infarkt gelişme olasılığının yüksek olduğu görülmüştür. 15. Intraserebral kanamalarda bilinç bozukluğu olguların %70-80'inde görülür. Iskemik inmelerde bu oran daha düşüktür. Çalışmamızı oluşturan olgularda, ÎKF grubunda %2>/ letar- jik-konfü %20) s tup or- koma, İSK grubunda %37«5 letarjik-konfü, %35 stupor-koma, SAK grubunda %28 letarjik-konfü ve %20 stupor- koma bulunmuştur. 16. inmede en sık görülen nörolojik bulgu hemiparezi-ple- ji olup ÎNF olgularının %88'inde, ÎSK olgularının %85'inde sap tanmıştır. 17. Olgularımızın %19.29'unda pupil anomalisi, %35.71'in- de oküler hareket bozuklukları, %4-3. 57 ' sinde afazi, %10.71'inde161 anosognozi, %4J. 57* sinde fasyal parezi, %31. 82' sinde hemisen- soryel bozukluk, 4 olguda homonim nemianopi, 1 olguda kortikal körlük, J SAK olgusunda retinal kanama, 8 olguda vertigo, 8 ol guda Horner sendromu, ISK olgularının 12 'sinde ve SAK olguları nın 22' sinde meninks irritasyon kanıtlarında olumluluk saptan mıştır. 18. PL yapılan olgularda, TEF olgularının tümünde nor mal, SAK olgularının tümünde ise kanlı BOS elde edilmiştir. 12 ÎSK olgusunun ise birinde normal, 11' inde kanlı BOS saptanmış tır. 19. EEG çekimi yapılan M- İEF olgusunun 10' unda, 5 ISK olgusunun ise tümünde anormal bulgular elde edilmiştir. 20. ÎNF olgularının 13' üne anjiografik inceleme yapılmış, 7' sinde vasküler bir patoloji saptanmamış, 4- olguda AKİ'nın, 1 olguda ASM'nın kökende tıkanmış olduğu görülmüş, 1 olguda ASA! da tıkanma, 1 olguda ise ASA' da dolma def ekti saptanmıştır. ISK olgularının 8' ine anjiografi yapılmış, 7' sinde vas küler bir patoloji saptanamamış, 1 olguda ise lezyon tarafında ASM' da parsiyel tıkanma gözlenmiş, ancak etiyoloji belirleneme miştir. Anjiografi uygulanan 19 SAK olgusunun 5' inde anevrizma saptanmış, 2 olguda vezospazm görülmüş, 1 olguda ASA' un dolma dığı, 1 olguda ise AKİ'nın tıkanmış olduğu gözlenmiştir. 1 ol guda da ASM'nın bilateral tıkalı olduğu saptanmış ve bu olgudaIA1KAKLAE 1. Adams ED, Victor M. Cerebrovascular Disease. Principles of: Neurology. McGraw-Hill New York. Ed 2 1985: 569-640 2. Akalın T. Serebrovasküler lıastalıklarda klinik dönem, Anji ografi ve EEG incelemeleri. Uzmanlık çalışması. IZMÎE 1983. 3. Barraquer-Bordas L, illa I, Escartin A, Euscalleda J, Mar- ti-Yivalta,JL. Thalamic Hemorrhage. A Study of 23 Pa tients with Diagnosis `by Computed Tomography. Stroke 1981; ( Vol 12 No 4- ) J 524-? 4. Bilge 03, Kaya U, özden B, Tolun E, Ünal P. Subaraknoid ka namanın teşhis ve değerlendirilmesinde Bilgisayarlı beyin tomografisinin değeri. Nöroloji Nöroşirurji Psikiatri Dergisi 1986 ; ( Cilt 1 Sayı 3 ); 173-7 5. Bogousslavsky J, Eegli i1. Borderzone Infarctions Distal to Internal Carotid Artery Occlusion. Prognostic Impli cations. Ann Neurol 1986 ; 20: 346-50. 6. Campbell JK, Houser OW, Stevens JC, Wanner EW, Baker HL, Folger W. Computed tomography and Eadionuclide ima ging in the Evaluation of Ischemic Stroke. Eadiology 197.8; 126-: 695-702.164 31. Komatoz olgularda mortalite oranı yüksek bulunmuş tur. 32. Eeınorajik infarkt olgularında, iskemik infarktlara göre daha sık ölüm meydana gelmiştir. 33. 16 talâiüik hematom olgusunun 6' sı, 14- lober hematom olgusunun 5' i eksitus olurken, 6 putaminal olgusunun hiç `biri eksitus olmamıştır. Serebellar hematom saptanan tek olgu eksi tus la sonuçlanmıştır. 3^-. INF ve ISK olgularında BT'de saptanan lezyonun `büyük lüğü ile mortalitenin arttığı görülmüştür. 35» INF olgularında BT'de kitle etkisi saptanan olgular da mortalitenin yüksek olduğu görülmüştür. 36. ISK olgularında Bî'de orta hat şifti saptanan ve sap tanmayan olgular arasında mortalitenin yaklaşık aynı oranda ol duğu görülmüş, orta hat şif tinin tek başına mortaliteyi etkile yen bir faktör olmadığı düşünülmüştür. 37» BT'de perilezyoner ödem saptanan ISK olgularında mor talite daha yüksek bulunmuştur. 38. ISK olgularımızda, hematomun ventriküle açılmasıyla mortalite riskinin belirgin derecede arttığı saptanmıştır. 39. SAK olgularında BT'de saptanan kanın miktarı arttık ça mortalite oranının arttığı gözlenmiştir.162 Lloya Moya hastalığı düşünülmüştür. 10 olguda ise vasküler `bir patoloji saptanmamıştır. 21. ÎNF olgularında BT'nin pozitiflik oranı %85.33, SAK olgularında ise %68 bulunmuştur. ÎHP olgularında, literatür bilgilerinin tersine, erken çekim yapılan BT'lerde pozitiflik oranı daha yüksek bulunmuştur. SAX olgularında ise literatürle uyumlu olarak BT'nin po zitiflik oranı ilk günlerde daha yüksek saptanmıştır. 22. Eî'nin pozitif olduğu 64 IHF olgusunun 44'ünde teri- toryel, 3 olguda watershed, 16 olguda laküner infarkt saptan mıştır. Laküner infarktlarm tüm infarktlar içindeki oranı %21.33 bulunmuştur. 6 olguda tek, 10 olguda multipl lakün vardır. 23. Lakünler en sık bazal ganglionlarda,periventriküler bölgelerde ve subkortikal beyaz cevherde görülmüşlerdir. Bu böl gelerden sonra en sık kapsula interna' da saptanmışlardır. 24. Laküner infarkt larda hipertansiyon oranı değişik kay naklarda %47- 97 arasında bildirilmektedir. Bizim olgularımızda bu oran %60'tır. Laküner inmeli olgularımızda en sık pür motor hemiparezi (PMH) tablosu görülmüş olup oran %25'tir. Bu olguların 2 'sinde lezyon kapsula internanın arka bacağında iken, diğer 2 'sinde mul` tipi lakün saptanmıştır. 25. Değişik yayınlarda hemorajik infarkt insidansı %18-42IA1KAKLAE 1. Adams ED, Victor M. Cerebrovascular Disease. Principles of: Neurology. McGraw-Hill New York. Ed 2 1985: 569-640 2. Akalın T. Serebrovasküler lıastalıklarda klinik dönem, Anji ografi ve EEG incelemeleri. Uzmanlık çalışması. IZMÎE 1983. 3. Barraquer-Bordas L, illa I, Escartin A, Euscalleda J, Mar- ti-Yivalta,JL. Thalamic Hemorrhage. A Study of 23 Pa tients with Diagnosis `by Computed Tomography. Stroke 1981; ( Vol 12 No 4- ) J 524-? 4. Bilge 03, Kaya U, özden B, Tolun E, Ünal P. Subaraknoid ka namanın teşhis ve değerlendirilmesinde Bilgisayarlı beyin tomografisinin değeri. Nöroloji Nöroşirurji Psikiatri Dergisi 1986 ; ( Cilt 1 Sayı 3 ); 173-7 5. Bogousslavsky J, Eegli i1. Borderzone Infarctions Distal to Internal Carotid Artery Occlusion. Prognostic Impli cations. Ann Neurol 1986 ; 20: 346-50. 6. Campbell JK, Houser OW, Stevens JC, Wanner EW, Baker HL, Folger W. Computed tomography and Eadionuclide ima ging in the Evaluation of Ischemic Stroke. Eadiology 197.8; 126-: 695-702.