Sayfiye yerleşimlerinde villa tipi konut gelişiminin incelenmesi: Dragos, Orhantepe Mahallesi örneği

Abstract

Çalışmanın ana eksenini oluşturan ve Arapça kökenli bir sözcük olan sayfiye, yaz mevsimini geçirmek üzere gidilen şehre yakın konut ya da bölgeyi tanımlamak amacı ile kullanılmaktadır. Istanbul'da sayfiye yaşantısı Bizans Dönemi'nden başlayarak, kentin büyümesine paralel olarak yer değiştirmiş; önce Osmanlı modernleşmesinin eserlerinden biri olarak ifade edilmiş, daha sonra Cumhuriyet'in getirdiği yaşam tarzının yansıması olarak yeni mekânsal çözümlerle karşımıza çıkmıştır. Sayfiye kültürü bu süreç içerisinde hem kent mekânına hem de mimari mekâna yansımış ve kentte yeniliklere yol açmıştır. Bu çalışmada, Istanbul'un eski sayfiye yerleşimlerinden biri olan Kartal ilçesine bağlı, Orhantepe Mahallesi sınırları içinde yeralan Dragos bölgesinin 1968 – 2018 yılları arasındaki mekânsal değişiminin incelenmesi hedeflenmiştir. Bölge Haydarpaşa-Pendik Banliyö Hattı'nın açılması ile gelişmeye başlamış, coğrafi ve topoğrafik özellikleri sebebi ile de tercih edilen yerleşim alanlarından biri olmuştur. Çalışma kapsamında, Dragos tepesinin sayfiye özelliğini barındırmasını sağlayan iklimsel, coğrafi, işlevsel ve mekânsal tüm özellikleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu bağlamda, 1940'lı yıllarda yapımına başlanan ve her biri farklı üsluba sahip olan, farklı dönemleri yansıtan Dragos tepesindeki villa tipi konutların mimari özellikleri detaylı olarak irdelenmiştir. Bunun yanında, 1968 – 1975 yılları arasında Dragos sahil kesiminde yapılmış olan, çeşitli kamu kurumlarının oluşturduğu kamp alanlarının hikâyeleri araştırılmıştır. Seçilen çalışma alanı yerleşimin dokusu ve yaşantısı bağlamında sayfiye özelliklerinin görüldüğü bir bölge olması nedeni ile tercih edilmiştir.

Sayfiye, (summer resort) an Arabic word and the main focus of the study, is literally used for a house or a place near the city to spend the summertime. The life in sayfiye in Istanbul since the beginning of the Byzantine Period has moved in parallel to the urban development. Initially, it was regarded as the works of the modernizaton of the Ottoman era, afterwards it emerged as the reflection of the lifestyle that the new Republic brought with for new spatial solutions. In this process, the culture of sayfiye got reflected in both urban and architectural places, which gave way to urban novelties. In this study, it is aimed at examining the spacial change of Dragos region, which is within the boundaries of Orhantepe Neighbourhood governed by Kartal Municipality and one of the former sayfiye residential areas in Istanbul between 1968 and 2018. The region started to develop after the suburban railway between Haydarpaşa-Pendik had opened. And it became one of the most popular residential areas because of its geographical and topographical characteristics. Within the scope of the study, the overall characteristics that allow the hill of Dragos to be a sayfiye place in terms of its climate, function and space were studied thoroughly. In this context, the architecture of the villa-type houses on the hill of Dragos that started to be built in the 1940s with their own unique style were studied in a detailed way. Moreover, the stories of state-run camp sites that were built along the Dragos coastline between 1968-1975 were dug up. The selected case study was particularly preferred due to the fact that it has certain characteristics of being a sayfiye in the context of the fabric of residence as well as its life.