Bayraklı İlçesi Cengizhan Mahallesi 18-49 yaş kadınlarda aile planlaması yöntem kullanımı ve ilişkili erişim faktörlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, 18-49 yaş kadınlarda aile planlaması karşılanmayan gereksinim düzeyinin belirlenmesi, karşılanmayan gereksinimde etkili hazırlayıcı faktörler, kolaylaştırıcı faktörler ve gereksinim faktörlerinin değerlendirilmesi ve karşılanmayan gereksinim, yöntem kullanımı, erişim faktörlerinin belirlenerek, hizmetlere erişimin önündeki engellerin ortadan kaldırılması için öneri geliştirilmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Araştırma, kesitsel tipte bir araştırmadır. 1.12.2009-22.04.2011 tarihleri arasında yapılmıştır. Veri toplama aşaması 1-31 Ağustos 2010 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni, Cengizhan Mahallesi'nde yaşayan, evli, 18-49 yaş arası 2345 kadından oluşmaktadır. Bayraklı İlçesi'nde aile planlaması etkin yöntem kullanma oranı % 58.0 olarak saptanmış ve % 58.0 prevalans, % 5 hata payı, % 95 güven aralığı, % 10 yedekle birlikte Epi info istatistik proğramı ile en küçük örnek büyüklüğü 415 kadın olarak hesaplanmıştır. Evren, yaş gruplarına göre yedi tabakaya ayrılmıştır. Kadınlara aile planlaması yöntem kullanımı, aile planlaması hizmet kullanımı, yöntem kullanmama nedenleri, gereksinim durumu ve sosyodemografik özellikleri tanımlayan soru formu uygulanmıştır. Bağımlı değişken olan karşılanmayan gereksinim durumu, yöntem kullanma durumu ve yöntem kullanmama nedenlerine göre belirlenerek, hazırlayıcı ve kolaylaştırıcı faktörlerle olan ilişkisi ki-kare testi ve lojistik regresyonda değerlendirilmiştir.Bulgular: Kadınların % 21.9'u 35-39 yaş grubunda, % 65.0'i ilkokul mezunu ve % 39.7'si Doğu Bölgesi'nde doğmuş, % 56.6'sının eşleri ilkokul mezunu ve % 21.0'nin eşiyle akrabalığı bulunmakta, % 73.4'nün hanedeki kişi sayısı dört ve altında, %46.0'sı on yıldan az sürede İzmir'de yaşamış ve %92.1'nin en uzun yaşadığı yer, Batı Bölgesi'dir. Kadınların % 92.1'i doğurgan çağda bulunan ve %7.9'u menapoz, histerektomi ve infertilite nedenleriyle çocuk yapamayan kadınlardır. Kadınların % 77.1'nin ilk evlilik yaşı, 18-25 yaş arasında ve % 49.2'si ilk doğumlarını 20-24 yaş arasında ve % 38.5'i iki canlı doğum yapmıştır. Kadınların % 7.6'sı ölü doğum, % 16.0'sı kendiliğinden düşük, %17.8'i isteyerek düşük yapmıştır. Kadınların % 3.8'nde bebek ölümü öyküsü bulunmaktadır. Beş yılda yapılan tüm doğumların % 17.0'si sezaryen doğumdur. Doğumların, % 82.6'sı kamu hastanelerinde, % 6.5'i özel hastanelerde, % 10.9'u evde gerçekleştirilmiştir. Kadınların % 93.3'ü ev kadınıdır. Dört kişilik aile için açlık sınırı olan 816 TL ve altında gelire sahip aile oranı % 55.1'dir ve kadınların % 50.1'i haneye giren gelir miktarını çok kötü ve kötü olarak değerlendirmektedir. Kadınların % 45.5'I modern yöntem(% 21.6'sı RIA, % 11.4'ü kondom, % 5.5'i hap, % 5.5'i tüp ligasyonu, % 1.5'i iğne), % 30.0'u geleneksel yöntem(geri çekme) kullanmaktadır. Kadınların % 12.8'I herhangi bir yöntem kullanmamaktadır.Bayraklı Cengizhan Mahallesi'nde modern aile planlaması yöntemleri için karşılanmayan gereksinim düzeyi % 11.0'dir. Geri çekme yöntemini kullanan kadınları da(% 24.0) eklediğimizde, karşılanmayan gereksinim düzeyi % 35.0'dir.(geri çekme:% 24.0 + hiç yöntem kullanmayan:% 7.0 + istenmeyen Gebelik: % 4.0). 35 yaş altında olan(% 47.3), Kuzey- Güney Bölgesi'nde doğan(% 78.6), eşiyle akraba olmayan(% 46.6), hanedeki kişi sayısı dört'ün altında olan kadınlarda(% 53.6), sosyal güvencesi bulunmayan kadınlarda(% 57.9) sağlık güvencesi bulunmayan kadınlarda(%61.5) istatistiksel olarak anlamlı ilişkili, modern aile planlaması hizmetleri için karşılanmayan gereksinim daha fazladır.Lojistik regresyon analizine göre, sağlık güvencesi olmayan kadınlarda, sağlık güvencesi olan kadınlara göre 1.6 kat daha fazla karşılanmayan gereksinim bulunması, sağlık güvence durumunun, etkili faktör olması açısından önemlidir. 2005-2006 yılları Sağlık Ocağı Dönemi ve 2007-2010 Aile Hekimliği Dönem'leri boyunca aile planlaması için yapılan hizmet kullanımı değerlendirilmiştir. Beş yılda yapılan 1919 başvurunun % 6.2'si yeni yönteme başlama, % 0.5'i yöntem değiştirme, % 93.3'ü izlem nedeniyle yapılmıştır. Başvuruların % 57.8'i kondom, % 35.0'ı hap, % 4.1'i RIA kullanımı için yapılmıştır. Yeni yönteme başlama/ yöntem değiştirme için yapılan 128 başvuruda, kadınların tamamı başvurduğu sağlık kurumunun yerini bilmekte, % 96.0'sı yöntem kullanımına eşiyle karar vermiş ve % 69.6'sı tek başına sağlık kurumuna başvurmuş, % 60.1'i ilk başvuru yerine 15 dakikanın altında ulaşmış, % 75.0'i ilk başvurduğu sağlık kurumunda 15 dakikanın altında beklemiş, % 10.1'i yöntemi temin etmek için ek ücret ödemiştir.Tartışma ve Sonuç: Araştırmamızda karşılanmayan gereksinim düzeyi (% 11.0), Batı Bölgesi(% 4.3) ve Türkiye ortalamasından(TNSA 2008:% 6.0) yüksektir. Dominik Cumhuriyeti, Ürdün ve Bangladeş (% 11.0) ile benzerlik göstermektedir. Modern yöntem, geleneksel yöntem ve geri çekme kullanma oranları TNSA 2008'le benzerlik göstermektedir. Modern yöntem kullanma oranı, Dünya ve Türkiye ortalamalarının altında, geleneksel yöntem kullanma oranı ise Dünya ve Türkiye ortalamalarının üstündedir. Araştırmaya katılan kadınların % 54.6'sı doğurganlık özellikleri, % 45.4'ü erişim faktörleri(% 35.8'i eşi istemediği için, % 7.5'i yöntemi-kaynağı bilmediği için, % 1.6'sı utandığı için, % 0.5'i ulaşım zorluğu) nedenleri ile modern bir yöntem kullanamamıştır. TNSA 2008'e gore, kadınların yöntem kullanmama nedenlerinden doğurganlıkla ilgili nedenler düşük, yönteme ilişkin nedenler ise yüksektir. Psikososyal(eşin istememesi) ve bilişsel engeller(yöntemi-kaynağı bilmeme), yeni yönteme başlayan/yöntem değiştiren kadınların % 10.1'de, izlem yaptıran kadınların % 9.6'da ekonomik engel (ek ücret ödeme) bulunmaktadır.Çalışmamızda sağlık güvencesi olmayan kadınlarda(% 61.5), sağlık güvencesi bulunanlara(% 39.3) göre istatistiksel olarak anlamlı ilişkili şekilde daha yüksek düzeyde karşılanmayan gereksinim bulunmaktadır. Aile planlamasında eşitsizlikler, hizmet kullanımında ve sağlık çıktılarında ortaya çıkmaktadır. Sağlık hizmetlerinin tüm nüfusu kapsamadığı ve hizmetin her yere götürülemediği durumlarında, o bölgelerde yaşayanlar da sağlık hizmetini yeterince kullanamamaktadır. Sağlığı etkileyen bütün hizmetlerin ve koşulların da gereksinim duyulduğunda, gereksinim duyulduğu kadar erişilebiliyor ve kullanılabiliyor olması gerekmektedir.2007-2010 yıllarında 2005-2006 yıllarına göre; Başvuru sayısında azalma, kamu sektörü kullanımında azalma, eczane-market kullanımında artış bulunurken, özel sektörün kullanımında değişiklik olmamıştır. I.basamak sağlık hizmeti kullanımında azalma(özellikle kondom için yapılan başvurularda azalma), II/III.basamak sağlık hizmeti kullanımında artış (özellikle RIA için yapılan başvurularda 3 kat artış ve kondom için eczane-marketlere yapılan başvurularda artış görülmektedir. İzlem nedeniyle yapılan başvurularda Sağlık Ocağı daha fazla kullanılmıştır. I.basamakta özellikle kondom için yapılan izlem başvurularında azalma, II/III.basamakta iğne, kondom ve RIA için yapılan izlem başvurularında artma ve eczane-marketlere kondom nedeniyle yapılan izlem başvurularının artması dikkati çekmektedir. Sosyal ve sağlık güvencesi olmayan kadınlarda istatistiksel olarak anlamlı ilişkili karşılanmayan gereksiniminin yüksek olması ve aile planlaması hizmet kullanımı ve çıktılarında görülen farklılıklar, eşitsizliklerin bulunduğunu göstermektedir. Eşitsizliklerin ortadan kaldırılması için, bölgenin iyi tanımlanması, düzenli kayıtların tutulması, öncelikli grupların belirlenmesi, modern aile planlaması yöntemleri için danışmanlık hizmetlerinin arttırılması gerekmektedir.

Aim:The aim of this research, family planning for women 18-49 years of age to determine the level of unmet need for family planning,unmet need by predisposing factors, facilitating factors, need factors to evaluate and unmet need, method use, access to the factors determining, for the elimination of barriers to access to services proposal was to develop.Methods: This study is a cross-sectional study. It was carried out between 1.12.2009-22.04.2011. Data collection was carried out 1 -31 August 2010. Population of the study, living in the Neighborhood of Cengiz, married, between the ages of 18-49 is composed of 2345 women. İn Bayraklı, using effective family planning method prevalence determined of 58.0% and 5% margin of error, 95% confidence interval, 10% backup with the Epi info statistical program of the small sample size was calculated as 415 women. Universe, seven-layer is divided according to age groups. Women use family planning methods, the use of family planning services, reasons for not using the method, need to define status and sociodemographic characteristics of the questionnaire was applied. The dependent variable, unmet need status, according to using the the method and reasons for not using the method, the relationship between predisposing and facilitating factors, chi-square test and logistic regression were evaluated.Fındıngs:Women 21.9% 35-39 age group, 65.0% were primary school graduates and 39.7% were born in Eastern region, 56.6% primary school graduates of them husbands and 21.0% relationship with his wife there, 73.4% number of people in households four and under, 46.0% less than ten years lived in Izmir and 92.1% of the most long-lived in the Western Region. 92.1% of the women 's childbearing age and in 7.9% of menopause, hysterectomy, and infertility in women for reasons of children who can not. 77.1% of the women's first marriage age, between 18-25 years and 49.2% have their first birth between the ages of 20-24 and 38.5% had two live births. Women's 7.6% of stillbirths, 16.0% of spontaneous abortion, 17.8% had induced abortion. 3.8% of women in the history of infant death are available. 17.0% of all births in the five years have cesarean births. Births, 82.6% of public hospitals, 6.5% of private hospitals, 10.9% were at home. Women 93.3% of housewife. 55.1 % the four-person family is the limit for the fasting family income below 816 TL and is 50.1% women 's too bad the amount of income within households and the poor have been evaluated. 45.5% of the women modern methods (21.6% of the IUD, 11.4% condom, 5.5% of pills, 5.5% tubal ligation, 1.5% of the needle), 30.0% the traditional method (withdrawal) uses. 12.8% of women any not using methods. Unmet need level for modern family planning methods in Bayraklı for Neighborhood of Cengizhan, is 11.0%. In women using the withdrawal method (24.0%), we add, the level of unmet need 35.0% is. (withdrawal method: 24.0% + do not using any method: 7.0% unwanted pregnancy: 4.0%). Are under the age of 35 (47.3%), born in the North-South Region (78.6%), non-spouse relatives (46.6%), household number of persons under four women (53.6%), women don?t have social insurance (57.9% ) women don?t have health insurance (61.5%) associated with a statistically significant, unmet need for modern family planning services is greater. According to logistic regression analysis, women don?t have health insurance, than women have health insurance health insurance status, unmet need is 1.6 times more and important for the effective factor.In 2005-2006 Health Center and 2007-2010 Family Physician period were evaluated for the use of services for family planning. 1919 application in five year, 6.2% to start the new method, 0.5% of replacement method, 93.3% of follow-up was due. Applications is 57.8% condom, 35.0% pills, 4.1% RIA. Start a new method / methods to apply to change the 128 women referred to the entire health care institution knows the location, 96.0% 'sI his wife decided to use the method and 69.6% admitted to health facilities alone, 60.1% reached under 15 minutes instead of the first application , 75.0% under 15 minutes waited for the first choice for health care institutions, 10.1% for the additional cost incurred to provide the method.Discussion and Conclusion: In our study, the level of unmet need (11.0%), West Region (4.3%) and the average of Turkey (TDHS 2008: 6.0%) is high. Dominican Republic, Jordan and Bangladesh (11.0%) is similar to. The modern method, traditional methods, withdrawal methods rates is similar to DHS 2008. The rate of using modern methods, the World and Turkey, under the average, the rate of using the traditional method is above average in the World and Turkey. Women who participated in the survey 54.6% of fertility characteristics, 45.4% access to the factors (35.8% didn?t want his wife, 7.5% for the method-source unknown, 1.6% for shied, 0.5% of the difficulty of access) causes with not using a modern method. According to DHS 2008, women's reasons for not using the method causes low fertilities reasons, the high methodological reasons. Psychosocial (spouse doesn?t want to), and cognitive obstacles (method-supply don?t know), started a new method / procedure changes the women 10.1%, the women who have follow-up 9.6% in the economic barriers(from payment) are available. Study, women don?t have health insurance (61.5%), than with health insurance (39.3%) higher level of unmet need associated with statistically significant in there. Inequalities in family planning service utilization and health outcomes occur. The population not covered by health services and service all over the not accessing, all cases of people living in those areas of the health service can not use enough. When the need for all services affecting health and the conditions, requirements must be available and accessible as it sounds.In the years 2007-2010 to 2005-2006 years a reduction in the number of applicants, the public sector in the using reduction, increased using of pharmacy-market, the using of the private sector has not changed. I.health care institution reduction in the use of health services (especially the reduction in applications made for condoms), II / III. health care institution increased use of health services (especially for RIA applications to 3-fold increase, pharmacy-markets and applications made for condoms has increased. Follow-up of the applications due to Health Center was used more. I. health care institution the follow-up applications, (especially for condoms )decrease, II / III health care institution (needles, condoms and IUD) follow-up application for an increase. İn the follow-up visits, pharmacy-markets due to increased condom is noteworthy. Social and health insurance don?t have women, associated with a statistically significant unmet need for family planning services is high and the differences in the service usind and outcomes, shows that there is inequality. For the elimination of inequalities, the region's well-defined, regularly, keeping records, determining the priority groups, counseling services should be increased for the modern family planning methods.