Alzheimer demanslı olgularda yürütücü işlev bozukluklarının grafomotor diziler ile değerlendirilmesi

Abstract

Demansın en sık nedeni olan Alzheimer hastalığında dejenerasyonun ilerlemesi ile, prefrontal korteks etkilenmesine bağlı olarak karmaşık dikkat ve yürütücü işlevler de bozulur. Alzheimer olgularında yapılan çalışmalar, yürütücü işlev bozukluğunun prognostik bir değere sahip olduğunu ve bozukluk varlığında günlük yaşam aktivitelerinin de belirgin biçimde etkilendiğini ortaya koymuştur.Grafomotor Diziler ise, nonverbal akıcılık, mental fleksibilite ve yanıt inhibisyonu gibi yürütücü işlevlerin değerlendirmesinde oldukça duyarlı değerlendirme araçlarıdır. Literatürde grafomotor dizilerin tanı aracı olarak kullanıldığı çalışmalar oldukça az sayıdadır. Bu araştırmalarda kullanılan diziler basit karakterdedir ve puanlama sistemi konusunda bir görüş birliği oluşmamıştır. Bu nedenle bu çalışmada, Luria Dizileri ve orijinal olarak tasarladığımız grafomotor dizilerden oluşan geniş bir bataryanın ortaya konması, puanlama sistemi geliştirilmesi ve hem hasta hem de kontrol olgularına ait verilerin elde edilmesi planlanmıştır.Çalışmamızda, Alzheimer demanslı olgularda ve normal kontrol olgularında, Luria Dizileri ve orijinal olarak geliştirdiğimiz grafomotor dizilerden oluşan test bataryasının yürütücü işlev bozukluğunu belirlemedeki duyarlılığını saptamak ve standart olarak uygulanan Frontal Değerlendirme Bataryası (FAB) ile korelasyonunu doğrulamak başlıca amaçlarımızı oluşturmuştur. Bunun için de test bataryasındaki her bir dizi, farklı yürütücü işlevlerin değerlendirmesi hedeflenerek puanlandırılmıştır ve yine her bir dizinin FAB testi ile korelasyonu araştırılmıştır. Çalışmamızın ikincil amacı ise, yürütücü işlev bozukluğuna duyarlı dizileri ayırt ederek pratik kullanıma sunmaktır.Literatürde grafomotor dizilerin yürütücü işlevler üzerine etkinliğini tek başına ölçen benzer bir bataryanın olmaması nedeniyle, çalışmamız bu alandaki bilgilerimizi artırması açısından önemli bulunmuştur. Hafif bilişsel bozukluğu olan olgularda da bu fonksiyonların etkilenmiş olması, hastalığın her evresinde kullanılabilirliğini ortaya koymuştur. Bataryamızın, Alzheimer hastalığının her aşamasında etkilendiği bilinen yürütücü işlevlerin kolayca değerlendirmesinde güvenilir bir ölçek olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Test bataryasının hastalığın farklı dönemlerde uygulanması ile objektif olarak karşılaştırma imkanı sağlaması, hastalık progresyonu hakkında çok önemli bilgiler verebilecektir.

Alzheimer disease is the most common cause of demansia. Complex attention and executive funciotns are affected depend on the degeneration of prefrontal kortex in Alzheimer disease. Previous studies have shown that executive function disorders have prognostic value on the daily life activities in Alzheimer disease.Graphomotor series are fairly sensitive test to assess executive functions as fluency, mental flexibility, inhibition. There have been a few studies done with graphomotor series in Alzheimer disease. The tests that used in previous studies are similar and there is no consensus about them. So, we used Luria series and a new original assessment that was created by us in this study. The aims of the study were designing a new and comprehensive test including graphomotor series and evaluating sensitivity of the test on Alzheimer patients and controls. Therefore, we used Frontal Assessment Battery (FAB) that is applied routinly to measure the correlation of the new test. In conclusion our data showed that the new test is able to evaluate executive function diserders in Alzheimer disease and also in mild cognitive impairment. And there is a good correlation with FAB to measure executive function disorders. In the literature, there was no study that investigate the efficacy of graphomotor series on executive functions. The importance of our study is being the first design to use in all states of Alzheimer Disease.