Farklı kilovolt ile elde edilen dental volümetrik tomografi görüntülerinde vertikal kök kırıklarının görülebilirliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı farklı kVp değerleri kullanarak elde edilen dental volümetrik tomografi (DVT) görüntüleri üzerinde tam olmayan VKK'ı saptanabilirliğinin değerlendirilmesidir.Kırk sekiz adet çekilmiş tek köklü premolar dişin kanalları döner ProTaper (Dentsply/Maillefer, Tulsa, OK) sistemi kullanılarak genişletildi. Genişletme işlemi sonrası 12'şer adet dişin dahil edildiği 4 grup oluşturuldu: grup 1 (kontrol grubu VKK yok + kanal dolgusuz), grup 2 (VKK var + kanal dolgusuz), grup 3 (VKK yok + kanal dolgulu) ve grup 4 (VKK var + kanal dolgulu). Instron cihazı ile tam olmayan VKK oluşturulan toplam 24 adet diş grup 2 ve grup 4'e dahil edildi. Grup 3 ve 4'ü oluşturan 24 adet diş kalsiyum hidroksit kanal patı ve gütaperka daimi kanal dolgusu ile dolduruldu. Tüm dişler kuru insan mandibulasına yerleştirilip farklı kVp seviyeleri kullanılarak (60-70-80 kVp) DVT cihazı (Kodak 9000 3D) ile görüntülendi. Görüntüleme sırasında yumuşak dokuyu simüle etmek üzere 10 mm kalınlığında dikdörtgen şeklinde plaksiglass kullanıldı. Çalışmaya katılan 4 gözlemci elde edilen toplam 576 görüntü üzerinde vertikal kök kırığı varlığı/yokluğunu 5 seviyeli skala yardımı ile skorladı. Farklı kilovoltlarda VKK saptanabilirliği ROC analizinde eğrilerinin altında kalan alanların hesaplanmasıyla belirlendi (Az). Kilovolt farklılıkların VKK saptanabilirliğine etkisi iki faktörlü ANOVA analizi ve bağımsız örneklem t-testi ile değerlendirildi. Gözlemciler arası uyum kappa testi ile saptandı.Kanal dolgusu bulunmayan dişlerde VKK saptanma performansı en yüksek 60 kVp'de (AZ = 0.98) izlenmekle birlikte, bunu sırasıyla 70 (AZ =0.96 ) ve 80 kVp'nin (AZ =0.73 ) izlediği saptandı. Kanal dolgusu bulunmayan diş grubunda ise 60 - 70 kVp değerleri arasında VKK saptanabilirliği açısından anlamlı fark bulunmazken (p>0.05), 60 - 80 kVp değerleri ve 70 - 80 kVp değerleri arasında anlamlı fark gözlendi (p<0.05). Kanal dolgusu bulunan diş grubunda ise en yüksek Az değerinin 70 kVp'de (AZ =0.79) olduğu görüldü, bunu sırasıyla 60 (AZ =0.75 ) ve 80 kVp'nin (AZ =0.63 ) takip ettiği saptandı. Kanal dolgusu bulunan diş grubunda ise 60-70, 70-80 ve 60-80 kVp değerleri arasında VKK saptanabilirliği açısından anlamlı fark gözlenmedi (p>0.05). Sonuç olarak, kVp DVT görüntülerinde tam olmayan VKK'nın saptanabilirliğini etkileyen temel bir faktördür. Düşük kVp daha az düzeyde artefakt oluşmasına bağlı olarak tam olmayan VKK saptanabilirliğinde daha başarılı sonuç vermektedir. Hastaya ulaşan radyasyon dozunun daha düşük olması ve diyagnostik başarısı nedeniyle tam olmayan VKK'dan şüphelenilen kanal dolgulu veya dolgusuz dişlerin değerlendirilmesinde 60 kVp'nin kullanılması önerilmektedir.

The aim of this study was to assess the detectibiliy of vertical root fractures (VRF) on dental volumetric tomography (DVT) by using different kVp levels.Root canals of 48 extracted single rooted premolar teeth was enlarged with the rotating ProTaper (Dentsply/Maillefer, Tulsa, OK) system. Teeth were divided into four groups of 12 following the enlargement: group 1 (control group, no VRF + no filling), group 2 (VRF + no filling), group 3 (no VRF + filling) and group 4 (VRF + filling). Group 2 and 4 were consisted of 24 teeth with incomplete VRF. Incomplete fractures were created using the Instron device. Gutta-percha filling was applied to the 24 teeth included in group 3 and 4. All of the teeth were placed on a dry human mandible and DVT images were obtained with different kVp levels (60-70-80 kVp) using the Kodak 9000 3D (Kodak, Rochester, NY) device. Four different observers evaluated the presence and absence of VRF were scored from 576 images using a 5 level scale. Detectibility of VRF with different kVp levels was assessed with calculating the area under the curve (AUC) in ROC analysis (Az). Independent samples t-test and two-way ANOVA was used for the comparison of different kVp levels. Interobserver agreement was evaluated with the kappa test.Vertical root fracture detectibility score was the highest at 60 kVp (AZ =0.98), followed by 70 (AZ =0.96) and 80 kVp (AZ = 0.73) in teeth without filling. No significant difference was found between 60 and 70 kVp (p>0.05) regarding VRF detectibility in teeth without filling. However there was a statistically significant difference between 60-70 kVp and 70-80 kVp (p<0.05). Vertical root fracture detectibility score was the highest at 70 kVp (AZ =0.79), followed by 60 (AZ =0.75) and 80 kVp (AZ =0.63) in teeth with filling. No significant difference was found between 60-70 kVp, 70-80 kVp and 60-80 kVp regarding VRF detectibility in teeth with filling (p>0.05).In counclusion different kVp levels have an effect on imcomplete VRF detectibility on DVT images. Lower kVp levels performed better regarding VRF detectibility. Given the lower radiation doses and high diagnostic capacity, 60 kVp is recommended in evaulation of suspicious VRF's in teeth with or without canal filling.