Okulöncesi öğretmenlerin uzaktan öğretim yöntemi ile yetiştirilmesine yönelik program modeli

Abstract

BOLUM IV SONUÇ Bu bölümde önce, araştırmanın bir özeti verilecek, da ha sonra, varılan yargı açıklanacak, son olarak da araştırma nın bulgularına dayanarak yapılan öneriler yer alacaktır. Özet `Kaynak inceleme`ye dayalı olarak yapılan bu araştırma; günümüzde, Türkiye'de giderek önem kazanan okulöncesi eğitim hizmetlerinin gerçekleştirilip, yaygınlaştırılmasında; sistemin temel sorunlarından biri olan, eğitim hizmetlerini yürütecek öğretmen yetersizliğini aşabilmek için; gerekli sayıda ve nite likte okulöncesi öğretmenin, uzaktan öğretimle yetiştirilmesi ne yönelik bir program modeli geliştirmek amacı ile hazırlan mıştır. Araştırma; I, Giriş, II. Yöntem, III. Bulgular ve Yorum, IV. Sonuç olmak üzere dört ana bölümden oluşmuştur. Giriş bölümünde, araştırmanın konusuna temel oluşturan, 1. Okulöncesi eğitim, 2. Okulöncesi öğretmenlerin eğitimi, 3. Program geliştirme ve 4. Uzaktan öğretim konularıyla ilgili kısa kuramsal açıklamalar yapılmıştır. Yöntem bölümünde, araştırmanın nasıl yapıldığı açıklan mıştır. Araştırmanın konusu ile ilgili bilgiler toplam 136 kay nak taranarak elde edilmiş t ir. Bunlardan; - XI. Milli Eğitim Şûra Kararları*nda okulöncesi öğret men eğitimine ilişkin önerilen model, 179180 - Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1983 yılında yayım lanan Öğretmen Eğitiminde Göz Önünde Bulundurulacak Esaslar; - Bugün okulöncesi öğretmen yetiştiren; Hacettepe, Ga zi ve Selçuk Üniversiteleri bünyelerinde bulunan, dört yüksek öğretim kurumunda uygulanan eğitim programları; - Mezunlarının 1981 yılına kadar öğretmen olarak görev lendirildiği, Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Bakımı Mes lek Dalı eğitim programı; - Anadolu Üniversitesi 'nce hazırlanan Ortaöğrenimli İlkokul Öğretmenlerine Uzaktan Öğretim Yoluyla Önlisans Öğre timi Sağlama Projesi; - ABD ve İsveç'te okulöncesi öğretmen eğitiminde uygu lanan eğitim programları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Elde edilen bu bilgiler; program modelinin nitelikler (amaç),. öğretme-öğrenme etkinlikleri (içerik) ve öğretme-öğ- renme süreçleri öğeleri göz önünde bulundurularak, birbirle rine uyan, tekrarlanan, paralel olan, farklılık gösteren özel likleri belirtilerek yorumlanmış ve araştırmanın III. bölümün de yer almıştır. Araştırmada elde edilen başlıca bulgular, aşağıda gös terildiği gibi özetlenebilir: 1/ 1982 yılında toplanan XI. Milli Eğitim Şûrası *nda, tüm öğretmenlerin yetiştirilmesinde bir bütünlük ve beraberlik sağ lanması amacı ile önerilen ve kabul edilen program modelinde; okulöncesi öğretmen eğitim programının içeriğini oluşturan, genel kültür, özel alan bilgisi ve eğitim bilimleri gibi te mel öğelerin ağırlıkları ile; Milli Eğitim `Bakanlığı 'nın 1983 yılında yayımladığı Öğretmen Yetiştirilmesinde Göz Önünde Bu-181 lundurulacak Esaslar' da belirlenen temel öğelerin ağırlıkları nın birbirinin tamamen aksi bir durum gösterdiği saptanmıştır. 2. Milli Eğitim Bakanlığı'nın belirlediği bu Esaslar' da, bir kimsenin okulöncesi öğretmen olarak atanabilmesi için, ara nacağı bildirilen ve öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kuru munda görmesi gereken derslerin, okulöncesi Öğretmende oluştu rulmak istenen davranışları kazandırmada; sayı ve ağırlık ola rak, yetersiz kaldığı görülmüştür. 3. İki yıllık önlisans eğitimi ile okulöncesi öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarının, hem programda yer alan ders sayısı, hem de bu derslerin, bir öğretim yılındaki ağır lığı bakımından, birbiri ile aynı eğitim programını uyguladık ları görülmüştür, 4. Okulöncesi öğretmen yetiştiren ve dört yıllık lisans eğitimi yapan yüksek öğretim kurumlarında uygulanan eğitim programlarının, gerek programda yer alan derslerin sayısı ba kımından, gerekse bu derslerin, bir öğretim yılındaki toplam ağırlığı bakımından, birbirinden tamamen farklı olduğu görül müştür. 5. Ayrıca, hem önlisans, hem de lisans eğitimi yapan öğretim kurumlarında uygulanan eğitim programlarında, okulön cesi öğretmenlere oluşturulmak istenen bilgi, beceri ve tutum düzeyindeki davranışları kazandıracak bazı derslerin hiç yer almadığı, onların yerine okulöncesi öğretmen için pek gerekli olmayan bazı derslerin yer aldığı, bazı derslerin ise, yeter li ağırlıkta yer almadığı görülmüştür. 6. Daha önce 1981 yılına kadar, mezunlarının okulönce si öğretmen olarak atanabildiği ve bugün okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, büyük çoğunluğunun182 mezun olduğu Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Mes lek Dalı, eğitim programının da, okulöncesi öğretmenlerde oluş turulmak istenen davranışlar dikkate alındığında; gerek ders sayısı, gerek `bu derslere programda verilen ağırlık açısından; öğretmen adayının, çocuğu tüm gelişim özelliklerine göre tanı masını ve eğitebilmesini sağlayıcı yeterlikte olmadığı görül müştür. 7. Türkiye'deki okulöncesi öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarının yanısıra, İsveç'teki okulöncesi öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarının eğitim programı da in celenmiş ve programda yalnız, öğretmene mesleğini sürdürürken gerekecek olan ve çocuğu ve çocuk psikolojisini tanımasını, eğitebilmesini ve çocuğun toplumsal çevreye uyumunu sağlaya cak mesleki eğitim dersleri ile; öğretmen adayının okulöncesi eğitim kurumunda uygulama yapmasını sağlayacak `stajyerlik` çalışmalarına; (25 puan gibi) oldukça ağırlıklı olarak yer ve rildiği görülmüştür. 8. Amerika Birleşik Devletleri 'nde, okulöncesi öğret men yetiştiren kurumların uyguladıkları eğitim programların da ise; daha çok çocuğun gelişim özelliklerini tanıtıcı, özel likle çocuğun erken öğrenmesinin, dil gelişiminin, ses ve ko nuşma eğitiminin, daha sonraki okul başarısı üzerindeki etki sinin Önemini vurgulayan ve öğretmen adayına mesleki formasyon kazandıracak, eğitim bilimleri derslerine önem verildiği gö rülmüştür. 9. I984 yılında Yüksek Öğretim Kurulu'nca, ortaöğrenim- li ilkokul öğretmenlerinin, uzaktan öğretimle önlisans düze yinde yüksek öğretime kavuşturulma görevinin Anadolu Üniver sitesi *ne verilmesi üzerine, Üniversite 'ce hazırlanan ve yüz-183 otuzbin orta öğrenimli ilkokul öğretmenini kapsayacak uzaktan öğretimle eğitim projesi de incelenmiştir. Projede; basılı ge reçlerin, temel olarak alınacağını ve görselliğin çok önem ta şımadığı Türkçe Dersinin dışında, hemen her ders için, tele vizyonun; uygun görülen her ders için, radyonun ve akademik danışmanlık hizmetlerine en çok gerek duyulacak derslerde ise, yüzyüze öğretimin pekiştirici ve destekleyici süreç olarak kullanılacağının belirtildiği görülmüştür. Yargı Araştırmanın sonucunda varılan başlıca yargı aşağıda gösterilmiştir: Okulöncesi eğitim alanında karşılaşılan öğretmen yeter sizliğini, kısa dönemde aşmak için, okulöncesi öğretmenlere kazandırılacak; bilgi, beceri ve tutum düzeyinde oluşturulmak istenen davranışları göz 'önüne alan, öğretmenleri uzaktan öğ retimle yetiştirecek bir program modeli hazırlanabilir ve bu program modeli; - Anadolu Üniversitesi Açıköğretira Fakültesi 'nin mevcut imkânlarından yararlanılarak; - Basılı gereçlerin, temel süreç olarak alındığı çok araçlı bir yaklaşımın benimsendiği; basılı gereçler, radyo, televizyon, yüzyüze ve kurumda yüzyüze öğretim gibi uzaktan öğretim süreçleri ile uygulanabilir bir program modeli dir. Öneriler Araştırmanın kendi sınırlılığı içinde elde edilen bul gulara dayanarak geliştirilen öneriler, A. Uygulamaya dönük öneriler ve B. İleri araştırmalara dönük öneriler olmak üze-