Eskişehir`deki ortaöğretim kurumlarında görevli yabancı dil öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim ihtiyaçları ve eğitim-öğretimde karşılaştıkları güçlükler

Abstract

BÖLÜM V ÖZET, YARGI VE ÖNERİLER Bu bölümde, sırasıyla önceki `bölümlerin kısa bir özeti yapılmakta, bulgulara dayalı olarak erişilen yargı lar ve uygulamacılar ile araştırmacılar için öneriler ve rilmektedir. Özet Eskişehir'deki ortaöğretim kurumlarında görevli ya bancı dil öğretmenlerinin `Konu Alanı ve Öğretmenlik Mes lek Bilgisi` ile ilgili hizmeti çi eğitim ihtiyaçlarını saptamak ve eğitim, öğretim etkinliklerinde karşılaştık ları güçlükleri belirlemek bu araştırmanın temel konusu nu oluşturmaktadır. Bilim, teknoloji ve insan ilişkilerinin geliştiği çağımızda Türkiye'de yabancı dil öğretiminin önemi anla şılmıştır. Bu araştırmada yabancı dil öğretiminde büyük rolü olan öğretici kadronun sahibolduğu niteliklerle, mesleğin gerektirdiği nitelikler arasında bir farkın olup olmadığı ve öğretmenlerin eğitim öğretimde karşılaştıklar- rı güçlükleri saptamak amaçlanmıştır. Böylece bu araştır ma ile daha sağlıklı bir yabancı dil öğretmeni yetiştir meye ve halen görev yapmakta olan yabancı dil öğretmenle rine yönelik olarak Üniversitelerce hazırlanacak hizmet- içi eğitim programlarının hazırlanmasına katkıda bulun mak düşünülmektedir. İlgili literatürün incelenmesi sırasında yabancı 7677 dil öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarını ve eği tim öğretim etkinliklerinde karşılaştıkları güçlükleri `be lirlemeye yönelik olarak yapılmış bir araştırmaya rastlan mamıştır. Yapılan araştırmaların genellikle hizmetiçi eği tim programlarının niteliğini `belirlemeye ve yabancı dil öğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik olduk ları saptanmıştır. Bu araştırma ile Eskişehir'deki orta öğretim kurumlarında görevli olan yabancı dil öğretmenle rinin hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarını ve eğitim öğretimde karşılaştıkları güçlükleri saptamakta, kalkınma planla rında hedeflenen eğitim politikasına yardımcı olunacağı umulmaktadır. Araştırma probleminin üç ana boyutu şöyle ifade edilmiştir. A. Yabancı dil öğretmenlerinin konu alanı ile ilgili hiz metiçi eğitim ihtiyaçları var mıdır? B. Yabancı dil öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği ile ilgili hizmetiçi eğitim ihtiyaçları var mıdır? G. Yabancı dil öğretmenlerinin eğitim ve öğretim etkinlik lerinde karşılaştıkları güçlükler nelerdir? Araştırmada bu üç boyuta ilişkin olarak 1? alt de nence geliştirilmiştir. Araştırmanın evreni Eskişehir'de ortaöğretim kurumlarında görevli 227 Almanca, Fransızca ve İngilizce öğretmeninden; örneklem ise anket soruları nı cevaplayan 180 öğretmenden oluşmuştur. Bilgi toplama aracı olarak 32 soruluk bir anket formu hazırlanmıştır. Elde edilen bilgilerin analizinde yüzdelik hesaplamalar yapılmıştır. İstatistiksel çözümlemeler sonunda elde edi len bulgular ve ilgili yorumlar dört başlık halinde ve rilmiştir. A. Öğretmenlere İlişkin Temel Özellikler Bulgulardan, İngilizcenin Eskişehir' de ortaöğre-78 tim yüzeyinde ilk sırada yer aldığı saptanmıştır. Yabancı dil öğretmenlerinin $> 65 ' inin kadınlardan oluştuğu, öğretmenlik mesleğinin kadınların yaşam koşul larına uygun olması nedeniyle kadınlar tarafından tercih edildiği, erkeklerin ekonomik nedenlerden dolayı statüsü yüksek başka meslekleri tercih ettikleri anlaşılmıştır. Yabancı dil öğretmenlerinin ^79' unun üç yıllık Eği tim Enstitüsü mezunu olduğu, %91* inin 25-40 yaş arasında toplandığı ve ^76' sının 6-ty yıl kıdeme sahiboldukları sap tanmıştır. Sözü edilen bu öğretmenlerin, asıl amacı orta öğretim kurumlarına öğretmen yetiştirmek olan Eğitim Ens titülerinden mezun oldukları belirlenmiştir. Ancak öğret menlerin %56* sının eğitim ve öğretime siyasal etkenlerin karıştığı, eğitim ve öğretimin aksadığı dönemde mezun ol dukları, bu nedenle araştırma kapsamına giren öğretmenle rin meslek bilgilerinin pek yeterli olmadığı anlaşılmış tır. Yabancı dil öğretmenlerinin Ş&75' inin, pedagojik formasyonu yükseköğrenimleri sırasında kazandıkları öğre nilmiştir. Öğretmenler arasında öğretimini yaptıkları dilin konuşulduğu ülkelere gitme oranının çok düşük olduğu; öğ retmenlerin yurt dışında ve yurt içinde hizmetiçi eğitim programına katılma oranının yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Bulgulardan öğretmenlerin meslekle ilgili bilgilerini ye nileme, geliştirme konularında bir çaba göstermedikleri saptanmıştır. B. Konu Alanı Yönünden Öğretmenlerin Durumu Yabancı dil öğretmenlerinin konu alanının esas öğe leri olan okuma, anlama, konuşma ve yazma yönündün bilgi lerinin yeterli düzeyde olmadığı; bu konularda hizmetiçi79 eğitime ihtiyaçları olduğu anlaşılmıştır. Bulgulardan öğ retmenlerin `Konu Alanı` ile ilgili bilgilerini geliştir mek için hizmetiçi eğitim programlarına katılmaya istekli oldukları anlaşılmıştır. Öğretmenlerin, Konu Alanı1 na yönelik bilgilerini geliştirmeye yarayan, yabancı dildeki yayınları izleme a- lışkanlıklarınm ve yabancı kültür merkezleri ile ileti şimlerinin yetersiz olduğu saptanmıştır. C. Meslek Bilgisi Yönünden Öğretmenlerin Durumu Araştırmanın ikinci ana denencesi ile ilgili bulgu lara göre, farklı yükseköğretim kurumlarından mezun yaban cı dil öğretmenlerinin öğretmenlik meslek bilgilerinin de birbirlerinden farklı olduğu anlaşılmıştır. Yabancı dil öğretmenlerinin gençlerin psikolojik, zihinsel, bedensel gelişimleri hakkındaki bilgilerinin yetersiz olduğu, gençlerle iletişim kurmakta güçlük çek tikleri ve öğretmenlerin bu konularda bir hizmetiçi eğiti me ihtiyaçları olduğu saptanmıştır. Yabancı dil öğretmenlerinin %> 90' mm, modern öğre tim yöntemleri, araç-gereç kullanma, program geliştirme açısından bilgilerinin yetersiz olduğu; öğretmenlerin bu yetersizliklerini gidermeye açık oldukları ve bu konular da hizmetiçi eğitim programlarına katılmaya istekli olduk ları saptanmıştır. D. Yabancı Dil Öğretiminde Öğretmenlerin Karşılaştıkları G-üçlükler Yabancı dil öğretmenlerinin ^73' ü yabancı dille il gili basılı kaynakları nitelik yönünden, ^86' sı ise araç- gereci sayıca yeterli bulmamaktadırlar. Öğretmenlerin $72' si sınıfların kalabalık olduğunu80 ve kalabalık sınıflarda yabancı dil öğretiminin verimsiz olduğunu ifade etmişlerdir. Yeterli Konu Alanı ve Meslek Bilgisi' ne sahibolma- yan öğretmenlerin, öğrencilerle yeterli iletişim kurama dıkları; öğretmenlerin 7*72' si derse karşı olumsuz tutumu olan öğrencilerin sınıf atmosferini olumsuz yönde etkile diklerini belirtmişlerdir. Yabancı dil öğretmenlerinin ^92' si, yabancı dil öğretim programını süre ve içerik açısından yeterli bul madıklarını açıklamışlardır. Yabancı dil öğretmenlerinin f>75* i, öğretmenler için düzenlenen hizmetiçi eğitim programlarını yeterli bulmamış, $78' i ise, hizmetiçi eğitim programlarının Üniversitelere devredilmesinin yerinde bir karar olduğunu belirtmiştir. Yargı Bulgulara dayalı olarak eriş ilebilen yargılar prob lem boyutlarına bağlı olarak şöyle sıralanabilir. 1. Bakanlık tarafından yabancı dil öğr etmenlerinin hizmetiçi eğitimlerine ilişkin olarak hazırlanan program larda ön değerlendirme yapılmadığından genel olarak Yön tem Bilgisi' ne yönelik programlar hazırlandığı anlaşılmak tadır. Oysa yabancı dil öğretmenlerinin okuma, anlama, yazma, konuşma düzeylerinin yeterli olmadığı, her şeyden önce bu temel bilgilerini geliştirmek için hizmetiçi eği time ihtiyaçları olduğu sonucuna varılmaktadır. 2. Yabancı dil öğretmenlerinin Konu alanı bilgi dü zeylerini geliştirmeye yarayan yabancı dildeki yayınları izlemedikleri, yabancı kültür merkezleri ile iletişim ku ramadıkları anlaşılmaktadır. Bakanlığın ve Kültür Merkez lerinin öğretmenlere Almanca, Fransızca, İngilizce olarak