Eskişehir okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 3-6 yaş grubundaki çocukların ad bildiren sözcükleri edinim gelişimi

Abstract

BÖLÜM IV ÖZET-YARGI VE ÖNERİLER özet Araştırmanın amacı, 1986-1987 öğretim yılında Eski şehir il merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam, eden 5-6 yaş grubu çocuklarının ad bildiren sözcüklerin edinim gelişimini dolayısıyla ad türlerini öğrenişe sıralarını belirlemektir* Eskişehir il merkezinde 1985-1986 öğretiş dönemin de -Milli Eğitim Gençlik ve Spor Müdürlüğü.istatistiklerine göre- okul öncesi eğitim kuruşlarından ilkokul bünyesindeki ana sınıflarında 962, ana okulu ve kreşlerde 478 kimsesiz çocuklar yuvasında ise 81 çocuk olduğu gözlenmiştir. Bu 3 gruptan 1/4- oranında olmak üzere denekler eşit olasılık (random) yoluyla belirlenmiştir,, Buna göre araştırma örneklemini.190 kız, 190 erkek olmak üzere top- lam 380 öğrenci 'oluşturmaktadır* Bunlardan 24-0 sı ana sı-ı raflarında 4 1209si ana okul ve kreşlerde,. 205si ise kim sesiz çocuklar yunasına devam etmektedir* Çalışmada denekler yaşlarına göre 6s şar aylık olmak üzere 6 gruba ayrılmıştır. Daha sonra araştırmanın amacını gerçekleştirebilmek için bir araç geliştirilmiştir.;>& Aracın hazırlanıp geliştirilmesi safhasında öncelikle 'Türk dilinde bulasan adlar çeşitli kaynaklar taranıp elde edilen bilgilere dayanarak türlerine ayrılmış ve bir sınıflamaya gidilmiştir * Çalışmada 16 ad türü ele alınmıştır. Bu ad türlerini yansıtacak örnek sözcükler seçilirken Şahin5 in `Sözcük Dağarcığında Yapılaşma` adlı araştırma tezinden yarar- 1 anılmıştır-* Şahin8 in araştırmasında kullanım sıklığı faz la olan sözcükler en çok bilinen sözcükler olarak kabul edilmiş ve buna göre 5!ü derecelemeye gidilmiştir* Ayrıca sözcüklerin seçiminde resimlenebilirlik özelliği de dikkate alınmıştır* Her sözcük için aynı yöntemle 3ser seçenek sözcük daha belirlenmiştir* Bu sözcükler araştırmacı tarafından okul öncesi yayınlarından yararlanılarak s siyah-beyaz 8 resimleştirilmiştir. Hazırlanan araç önce 20 kişilik bir gruba uygulanarak denenmiş', gerekli düzeltme ve değiştirmeler yapılmıştır.uygulama sırasında deneklerden hazırlanan yönerge doğrultusunda kendilerine sözel olarak bir kez söyle nen sözcüğün karşıladığı resmi bir sayfa üzerinde yer alan dört resim arasından bulup göstermesi istenmiştir* Her doğru cevap için bir puan verilmiştir* Çalışmada 380.- deneğe uygulama yapılmış ve deneklere 16 ad türünde beşer sözcük olmak üzere toplam 80 sözcük sunulmuştur ö araştırmadaki ad türleri deneklere sunum sırasına göre; Toplumsal statü adları, eşya adları s yiyecek-içecek57 adları vücut ve sağlıkla ilgili adlar^ renk adları, taşıt adları hayvan adları., oyun ve sporla ilgili adlar, doğa ve zamanla ilgili adları türemiş adları özel adlar, yalın ve tekil adlar», bileşik adlar, çoğul adlar, soyut adlar, iş ve eylem adlarıdır» Daha sonra elde edilen verilerin anlamlılıkları türlerine göre `t` ve `Oran Farkları` testiyle.05 düzeyinde ve çift yönlü sulanmıştır» Araştırma sonucundaki bulgular araştırmanın sorularına paralel olarak verilmiştir,, Buna dayalı olarak yargılara varılaş ve önerilerde bulunulmuştur.Uygulama sonucunda cevaplar değerlendirildiğinde yaş gruplarına göre ortalama ham puanların bir başka deyimle doğru cevap sayılarının belirli bir sara işledimiği yani yaş grupları büyüdükçe puanların arttığı gözlenmiştir ` Buna göre 3*0-3*5 yaş grubundaki ortalama başarı yüzde 56*25., 3*6-3-11 yaş grubunda yüzde 501 4^0-4^5 yaş grubunda yüzde 53^75^ 4^6~4ell yaş grubunda yüzde 56*25, 5»0-5«5. yaş grubunda yüzde..5?*5Î 5*6-5-11 yaş-grubunda ise ortalama başarı yüzde 58*75*'dip* Ortalama puanların cinsiyete göre dağılımında kızlar lebine bir fark görülmekle birlikte bu fark `t` testiyle kontrol edildiğinde anlamlı bulunmamıştır* Deneklerin devam ettiği eğitim kurumlarına göre ortalama puanların dağılımına bakıldığında ise ilkokul bünyesindeki ana sınıflarında bulunan deneklerin ortalama58 puanlarının 45 4 başarı oranının yüzde 55 `754 ana okulu ve kre ötekilerin ortalama puanının 48,, bayan oranının yüzde 50 8 kimsesiz çocuklar yuvasındaki deneklerin ortalama puanlarının 56$ başarı oranlarının yüzde 45 olduğu gözlenmiştir* Âd türlerinin bilinme düzeylerine bakıldığında toplumsal statü bildiren adların ilk sırada yer aldığı görünmüştür. Bunu renk ve eşya adları izlemektedir*, Çoğul soyut ve iş-eylem bildiren adlar en son üç sırada yer- almaktadır Çalışmada ad sözcüklerinin denekler tarafından doğru bilinmesinde somut ve soyut adlar arasında fark olup olmadığı incelenmiş^, somut sözcükleri 249 deneks soyut sözcükleri 159 denek doğru olarak bilmiştir* M türlerinden türemiş adların yalınlara oranla bilinme düzeyleri karşılaştırıldığında türemiş adları 204 denek§ yalın ve tekil adları 146 denek doğru olarak bilmiştir 6 Ayrıca çoğul ve bileşik adlar takı alan ve almayan şeklinde bilinme düzeyleri bakımından incelenmiş 4 bileşik adlarda takı almayan sözcüklerin çoğul adlarda ise takı alan sözcüklerin daha çok bilindiği gözlenmiştir* Deneklere sunulan sözcüklerin uzunluklarına göre de bilinme düzeyleri araştırılmış ç 2-5 sesten oluşan kısa sözcükleri 235 denek ` 6-10 sesten oluşan sözcükleri 198 denek doğru olarak bilmiştir*