Eğitim amaçlı iletişim ve videonun işlevleri: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesinde örgütsel uygulama model önerisi

Abstract

®®.ar y w w ^*%1E^'y^^Ti* VIIL ÖZETEğitim-öğretim-öğrenim amaçlı iletişim^ içinde yaşanan çağda insanlar için,'-artan bilgi gereksinimi¬ ne bağlı olarak$ diğer çağlarla karşılaştırıldığında dans büyiük bir taleptir, Bu talep karşılandığı oranda toplumların refah düzeyinin yükseldiğinden ı karşılanmakta yetersiz kalındığı oranda da toplumların sorunlu olduğundan söz edilebilmektedir* Bunun bilincinde olan toplumlar giderek artan bu talebi karşılamak için dizge Ye model arayışları için önemli çabalar harcamaktadırlar» Bu arayış çabaları sonucunda bulunan en doyurucu modelin da - çeşitli iletişim araçlarının devreye sokulduğu - uşaktan Öğretiş» dizgeleri.olduğu bilinmektedir» Ancak cağın bu- derece önemli sorununa. çözüm getirmeye aday bu.uygulama modelinin anlaşılmasında çağın eğitim-öğretim öğrenim talebinin özellikleri kadar bu çağa gelinceye kadar geçirilen tarih dönemlerinde bu talebin kaydettiği gelişmeleri de bilmek yerinde olur» Çünkü içinde yaşanan çağdaki eğitim-öğretisi-Öğrenim talebinin nitelik Ye nicelik açısından Özellikleri tarihin Önceki dönemlerinde bu alanda kaydedilen gelişmelerin bir sonucu olarak oluşmuş tur. Bu bakış açısıyla tarih, dönemlerine yaklaşıldığında dört aşana görülebilmekte tir s la Aşama t Doğanın Başatlığında însan Dönemi 2-» Aşama ı Doğa ile Mücadele Eden însâa Dönemi 3* aşama t Kurumsallaşan TS Kurumlarla Mücadele.Eden insan Dönemi 4* aşama 2 Endüstrileşmenin Yarattığı Çağdaş Yaşam Kofulları ile Mücadele Eden İnsan Dönemi 286287 Bu dönemlerde gözlenen eğitim-oğretim~öğretim etkinlikleri ve birey olarak insanın ömrü sürecinde gösterdiği etkinlikler arasında nitel ire biçimsel olarak önemli benzerliklerin, bulunduğu da gözden ırak tutulmamalıdır ` Bu. açıdan insanlık tarihi ile bireysel tarih aşamalarında eğitim ^öğretim-öğrenim;etkinliklerinin benzerliğinden yola çıkarak birey yaşamındaki eğitim-öğretim-öğrenim etkinliklerinin,, eğitim öğretim öğrenim tarihinin bir ömre sığdırılmış özeti olduğu ilsri sürülebilir` Bununla' birlikte eğitim, öğretim ve öğrenim kavramsal olarak birbirlerini destekleyen ancak bir¬ birinden farklı etkinlikleri dile getirirler,, öğretisi ve öğreniş w bilgi.'8 nin aktarımr-sürecinde, bilginin.öğretici -Ye öğrsnicinin etkinliğinden kaynaklanan bir farklılığı-gösterir* Öğretimde bilginin âkisfarımında öğretici etkin öğreniei edilgendir? öğrenimde ise bil¬ ginin edinilmesinde öğreniei etkin öğretici yol göste¬ rici yanı edilgendir» Eğitim ise öğrenim ve öğretimin toplumsal değerler ve amaçlar açısından fclavuzlanması» programlanması işidir* Bu üç etkinlik alanıma amaçları ise toplumsal assç ve isterlere göre farklı tanımlanabilmektedir. Bunlar.5 -Okuma-yaama bilmeyen kitlelere bu eksiklikle¬ rin gidermede jol gösterme9 yardımcı olma» ~ îoplumun adiıa v® yaşam daneyimlarini sonraki kuşaklara aktarma8 -İnsanın^ kendisinin TQ çevresindeki yaşamın akışının bilincinde ı kendisinin ire çevresinde¬ ki yaşamın gelişmeleri Üzerinde etkili ki'lma, -Kolay denetlenebilir» kolay yönetilebilir in¬ sanlar oluşturma^ clarak genelde ifade edile¬ bilir.288 Bu TQ benler amaçlar.açısından tarih dönemlerine yaklaşıldığında? -Doğanın Başatlığında İnsan Dönemi?nde henüz tara'`anla¬ mıyla -yeterli bir eğitim-Öğretim-öğrenim sureci için¬ de bilgi aktarımından, jshtzedileaemekte s bilgi aktarımı iğin bir iletişim araûi olan ` dil '* in oluşturulması v® bunun öğretiminden sözedilebilmektadir,,- Bunun da temel nedeni henüz dil kullanmaya gereksinim d'oyura- cak bir toplumsal yapıdan sözedilememesidir8 -Doğa ile Mücadele Bden insan Dönemi 9nde isa doğa ils mîlcadele sırasında toplumsal yapılaşmanın oluşmaya başladığından ı b-una bağlı olarak dilin daha belirgin ilkeler ve ortaklaşmalar ile oluşturulduğundan? dilin kullanımının da toplumsal yapıyı daha sağlamlaştırıl- dığından sözedilebilmektedir» Dil bu aşamada» hem topltamsal yapının temeli olan yasa 've normların hem de yaşamı kolaylaştıracak bilgilerin alış serişine olanak tanıyor.olması açısından önemlidir. Doğa ile Sücadsle edszı insan dönemi insanın birlikte yasası çabasının doğurgus-a olan kültür değerlerinin de üretilmeye baş¬ ladığı bir dönemdir,, Bu değerlerin gelişerek sonraki dönemlerde de devam etmesi j dil yolu ile eğitim,öğ¬ retim ve öğrenimin bu dönemin insanının yaşamı işin¬ de ne denli önemli işleme sahip olduğtınu göstermek- tedira Bu dönem aynı zamanda eğitira-öğretim-öğrenim ile- ' tişiffli çabalarının, yazının kalıcı bir iletişim aracı olarak geliştirilmesi ile, kalıcılığının sağlandığı ı bu nedenle do sonraki kuşaklara da aktarılmasının sağlanması açısından da ayrı bir Öneme sahiptir»289 Kurumsallaşan ve Kurumlarla Mücadele Edan İnsan Dönemi ağitim-öğretim-öğrenim iletişimi tarihi açışın dan, yazı` ile kalıcılığı sağlanan eğitim ve öğretim amaçlı iletişinsin* kurumsal amaçlar* politikalar ve stratejiler doğrultusunda kurumlaştırıldığı f okul adı. verilen mekanlarda w.e belirli' zamanlarda' sınırlı olarak gerçekleştirildiği bir dönem olması açısından önemlidir* Bu dönemde bireyin 'aile yapısının belirlediği ilkeler yanında ailelerin ortaklaşmasından olu şan toplusun amaç ve ilkeleri açısından da eğitilme ye başlandığı da bu aşamada belirtilmelidir, İnsanlar toplumların gösterdiği 'gelişim talepleri karşısında toplumu yöneten kurumların yetersiz kalması sonucunda insanlar ve toplumlar kurumlarla mücadele etmeye s kendi isterlerine hizmet edecek yönetim ve kurumsal yapıları kurmaya da hv. âönemdû başlanmıştır», Bu dönemde eğitim-öğretim- öğrenim iletişimi âdına kaydedilen bir gelişme de kurumsallaşma yanın da ı bu etkinliklerin standardlığını da' sağlayan baskı tekniğinin geliştirilmesidir» Bu gelişme ile standard eğitim- öğretim- öğrenim iletisi çok sayıda çoğaltılıp dağıtılması ile etki alanı dana genişlemiş ve yaygınlaşmıştır,. Endüstrileşmenin. Yarattığı Çağdaş 'Yaşam Koşulları ile Mücadele Eden İnsan dönemi bu dönemin doğal gelişmesi, olarak ortaya çıkan ` bilgi patlamasın olgusu ile birlikte yaygın ve yoğun eğitim öğretim-öğrenim iletişimi gereksiniminin ortaya çıktığı dönem olmuştur,, Bu dönemde boz konusu talep hem nitel, hem de nicel açıdan bir değişim göstermiştir* Bu değişim ve beraberindeki artış çağdaş yönetimleri önemli sorunlarla karşı karşıya bırakmıştır* Bu yoğun talep karşılanamadığı durumlarda yönetilenler290 yönetimlere cephe almış TS ta 1$bin karşılanmamasından kaynaklanan yönetim yönetilen çatışmaları bu çağın önemli'02elliklerinden birini oluşturmuştur* Bu sorunun'geleneksel yöntemlerle karşılanmaya çalışıl¬ ması sonucunda ise davlet `bütçeleri önemli maddi ar~ sıntılar geçirmişlerdir* Ancak bu sorunlar karşısında çağdaş yönetimler endüstrileşmenin ta'meli olan teknolojik: gelişmelerit karşılanamayan egiticı-Öğretim-ögrenim iletişimi tale¬ bini karşılamak amacıyla işe koşanlar; böylece geleneksel dizgelerin eksikliklerini gidermek uzara çağdaş 'ufaktan öğretim uygulamaları, gerçekleştirilmeye başlanmıştır* Bu girişim sonucunda bireylerarası ve kitle iletişin araçları niteliklerine sahip olarak üretilen araçlar bu amaçla şu özelliklere sahip ola` rafc işe koşulmuşlardır : - Fazla sayıda-algı kanalı ^e duyum merkezini uyarabilrae -Bu uyarımların tUmlanmesl Te eşzamanlılık -İletişimin kalıcılık özelliğine sahip olması« -İletilerin yinelenebilir olması -Bireysel yararlanıra» açık olmaları -Öğrencinin etkin olması -Yararlanman ueuz olması -îletileşimin dikkat çekici olması -İletişim süreçlerinin parazitlerden arındırıl¬ mış olması Uzaktan Öğretim uygulamaları ilk bakışta ileti¬ şim teknolojisinde kaydedilen gelişmelerle söz konusu talebi karşılar görünseler de bu özellikler açısından irdelendiğinde tek başlarına hiçbir iletişim aracının sözkonusu talebi tek başına karşılamaya yeterli olacıa-291 dığı5 bu nedenle çeşitli araçların bir araya getiril¬ mesi ile bu hizmetin olabildiğince yeterli düzeyde Te- rilcıeye çalışıldığı ileri sürülebilir» Bu yönetimlere maliyet açısından' bakıldığında geleneksel dizgelerden daha uçuş. ancak yine ds pahalı olarak mal olmaktadır» Talep sahipleri.ve talebin özellikleri gözeteninde tutul¬ duğunda ise yeni sorun kalemleri devreye girmektedir» Bu sorunları yaratan talep özellikleri ise şöyle sıra¬ lanabilir s' -Yaygınlık -Sonu ire alan çeşitliliği -Birey Te dizge başına düşsn maliyetlerde; düşme YS buna bağlı olarak ucuzluk$ -Nitel v® nicel yetkinlik* -İşleyişte hızlılık» -Farklı düzey kategorilerindeki talebi karşıla¬ maya yönelmes -Bireysel ve bağımsıss öğrenmeye olanak tanıya¬ cak yapısal esnekliğe sahip olea« Çağdaş eğitim-öğrstim-ÖğreniiE iletişimi dizgele¬ rinin yukarıda sıralanan özelliklere sahip talebi tam anlamıyla karşılayabilmek için öncelikle uşaktan öğre¬ tim dizgelerinde ise koşulup işlev.kazındırılan ile¬ tişim aracı sayısında, kazanıma yönelme si ı bununla bir¬ likte eğitim Ta öğretim amaçlı iletinin özelliklerinin en çoğuna tek başına sahip olabilen yeni araçları dev¬ reye sokması gereği doğmuştur« Yîdeo gösterisi cihazı adı Terilen iletişim tek¬ nolojisinin bu yeni ürünU uzaktan Öğretim dizge ue uy¬ gulamalarına yutarda sözü edilen araç sayısından kaza¬ nım sağlayıp diage maliyetini ucuzlatmış i aynı aaraan- da da nitel T® nicel açıdan diğer ilstişisı araçları il® karşılaştırıldığında daha yetkin bir egitim-öğre¬ tim- öğren im hismeti sunma olafeağını da yaratmıştır*r292 Yideolız iletişimin teknik özelliklerine kısaca bir gÖ2 gezdirildiğinde- eğitim vs öğretim amaçlı ile¬ tinin özellikleri açısından şu tanımlamaları yapılabi¬ lir 5 -Gör-işitaal ileti;türüne sahip olduğu için Soğul ola¬ rak birden fazla algı kanalını «yarabilir, -Belli bir konu Uaerindeki görüntülü ye sesli ileti aş zamanlanmış olarak iletilir,. -iletisi5 kasetli olduğu fe.dağıtım ilkesine dayalı olarak iletildiğinden kalıcılık 820iliğine sahiptir. -İletinin kalıcı olması onun. yinelenebilir olmasını da sağlamakta böylece pekiştirme işlevinin gerekle¬ ri de yerine' getirilebilmektedir* -Video iletisinin kalıcılığı TS Tidec gösterim cifaa-* zının teknik özellikleri gereği -rideolu ilenişimde bireysel yararlanıra mÜmkUn olabilmektedir* -Y?ne ırideo gösterim cihazının sunduğu teknik olanak¬ lar gereği, ileti Üzerinde. izleyici tUmUyle etkindir,, İstediği zaman ileti akışını durdurup dondurabilir ı. isterse belirli iletileri atlayıp gereksindiklerini imleyebilir? ya da ile tiyi. tekrar tekrar baştaj- alıp izleyebilir* -Tideolu iletişim dizge maliyetini düşürebilir ancak henüz birim izleyici başına düşen maliyeti yUksaktir* -¥ideolu iletişim gerek iletişimin gör-işitsel olması gerek yeni bir iletişim olanağı olması nedeniyle ilgi TS dikkat çekici bir eğitim-öğretim-öğrenim olanağı¬ dır*.293 - Tine video iletisinin kasetli olması ve dağıtım il¬ kelerine dayalı olarak iletilmesi nedeniyle para¬ zitlerden arındırılma olasılığı» diğer yayım elana Is¬ larından deha yüksektir* Anadolu üniversitesi Açıköğretim Fakültesinin.uyguladığı uşaktan Öğretim modeli de diğer.tüm uzaktan öğretim uygulama örneklerinde da görülen işs koşulan ıf ' ' araç sayısından kazanım sağlamak gereksinimi duymakta¬ dır* ?ar olan uygulamada, kitaps televizyon ve radyo ya¬ yımları 9''akademik danışmanlık hizmetleri ile ağlanan yüs-yüze eğitim, Anadolu Gaz e't e si, sınav hizmetleri koordinasyonu8 öğrenci büro hizmetleri Anadolu üniver- sitesi Açıköğretim Fakültesinin uzaktan öğretim uy¬ gulamasını oluşturan iletişim hizmeti kalemlerini oluş¬ tururlar* Bu eğitim-öğretia-öğrenim amaçlı iletişim olanaklarından kitaps televizyon ve radyo yayışları ve akademik danışmanlık hizmetleri doğrudan eğitim ve öğ¬ retime yönelik olarak kullanılan araçlardır* Diğer iletişim olanakları ise eğitim-ve öğretim etkinlikle¬ rini desteklemek `üzere işe' koşulurlar. Yideoiiun bu model işinde işe koşulması ile uygu¬ lanan modelde değişiklik yapılıp5 video.birincil öğre¬ tim-öğrenim aracı`olarak değerlendirilebilecekı kitap. ikincil düşeyde bir öğrenim aracı olacakı'televizyon ve radyo yayınları ile akademik danışmanlık hizmetleri iee destekleyici eğitim ortamları olarak işlev kazana- çaktır* Anadolu Gazetesi9 öğrenci büroları va sınav hizmetleri koordinasyonu da dsstek hizmet işlevlerine davam edeceklerdir» Ancak video gösterim cihazının henüz îürkiyesde' öğrenci kesiminin alım gücünün üstünde olması nedeniy¬ le bu eğitim-öğretim-öğreniaı iletişimi Açıkögretim Fa¬ külte sinin öğrenci bürolarında oluşturulacak video ile eğitim kütüphaneleri aracılığı ile yürütülebilecektir*r294 Böylece Anadolu Üniversitesi Âçıköğratim Fakültesi uyguladığı uzaktan Öğretim modelinin etkinliğini daha da arttırabilecektir fakülte video ile eğitim hizmeti ile; - Kitleye yönelik n Yabancı dil ÎS eğitim ve öğretimini,? - İlk ve- Orta öğretim Kurumları îçin n Destekleyici Video Dersleri ` ni* - Mesleki eğitim ve Öğretim Hikmetini - Sanat Eğitimini * Spor Eğitimi ve Öğretimini Yurt Dışındaki Türk vatandaşlarının Eğitim ve Öğretimi hizmetlerini de verebilecektir*