Deutsche Relativsaetze und ihre Wiedergabe im Türkischen eine kontrastive Analyse unter syntaktischen Aspekt

Abstract

ÖZETBu çalışmada, yabancı dil olarak Almanca'yi öğrenen öğrencilereAlman çilinin önemli ve sor konularından biri olan ilgi cümlesi-ni `die IlelatıvsStze` cümle öğretisi `3YIITAX` bakış açısı altınkarşılaştırma metodu ile, açıklanmakta dır.Öncelikle konumuz dil olduğu için, dil ve dilbilim içinde 7eralan bilim dallarını belirlemek, daha sonra öğrencilerin Türkçeve Almanca arasındaki farkları görebilmeleri için, dil sınıflarıbunun yanında Almanca ve Türkçe arasındaki bariz farklar açıkla-nıyor.Bu çalışmanın amaca; ilgi cümlesinin, her iki dildeki cümle kuru.luşları sözkonusudur. Bunun için konumun temelini teşkil eden `*bazı kurallar doğrultusunda, cümlelerin kurulmasını saklayanbölüm olan, cümle öğretisinde `SYHTAX` ne olduğunu burada açıkmak isteniyor.İkinci bölümde, cümlenin bir şekli/biçimi olduğunu ve ayrıcacümleyi, bu çalınmada gerekli olan cümle öğretisi `SYiîTAX` veanlam öğretisi `S3LIAI.TIK` bakış açıları altında tanımlayarak,daha sonra öğrenciler, bir cümlenin iki ayrı biçimi olan,temelyan cümle kavramlarına yardımcı` açıklamalar veriliyor. Oünki;ilgi cümlesi bir yon cümledir.. Cümle kuruluşumla ilgili olanve Noam Chomsky tarafından ileri sürülen `Phrasen StrukturSrammatik` kavramı açıklanıyor.Bu çalışmanın amacıî ilgi cümlesi kavramını açıklamaktır. Bunedenle her cümlenin, Mr anlam ve dilbilgisi kurallarına göröğelerinin, cümle içinde yer alması durumu sözkonusudur. Oümlnin anlamına `içerik`, diğerine ise `ifade` denilen iki yönüvardır. Bu iki kavramın birbirleri ile ilişkilerini sağlayanise `Transformation Regeln` denilen,aktarım kuramı ile mümkündür. Bu sebepten dolayı aktarım kuramı burada tanımlanıyor.îîçüncü bölümde; ilgi cümlesini tanımlayarak, cümlenin temelinteşkil eden yapı kelimelerini ve anlamı bütünleyen diğer dol-durma kelimeleri olarak ifade edilen kelimelerin yan cümleleriçinde, özellikle` ilgi cümlesi içindeki rolü vurgulanmak isteniyor.Dördüncü bölümde öğrencilerin, ilgi cümlesi ve bu ilgi cümlesnin, özel kuruluş biçimlerini öğrenebilmeleri için,.A İmanca dailgi cümleleri özetleniyor.Beşinci bölümde ise dördüncü bölümün tamamen zıttı olan türkçdeki ilgi cümlesi olayı görülebilir. Türkçe, yan cümlelerinyerini tutan ekler bakımından çok zengindir. Bu nedenle sıfatişlevi gören, ekleri bu bölüm içinde açıklayarak, türkçede ilcümlesinin bu ekler yardımı ile yapılabildiği anlatılıyor.Altıncı bölümde? Almancadaki ilgi cümleleri, bunların türkçedelkarşılıklarını, karşılaştırmalı analiz ve cümle öğretisi bakıaçısı altında incelenmesini görmek mümkündür. Bu bölümde esas

97 In der vorliegenden Arbeit habe ich versudıt den türkiscnen Scnülern und Student en die Schwierigkeiten der Relativsatz- bildung im Deutschen aufzuzeigen. Es ging mir auch darum ihnen eine Hilfestellung zu leisten, wenn sie sich intensiv mit Grammatik befassen. im allgemeinen haben türkisehe Schüler und Student en von dem Aufbau der türkiscnen Sprache, &#n, Grammatik kaum Ahnung, Dadurch senen sich. die Deutschlehrenden vor gross e Schwierigkeiten gestellt, Besonders trifft das auf die Bildung von Relativsaetzen zu. im furkisehea werden die Relativsaetze nicht so oft benutzt, wie im Deutschen.Dadurch. senen sich die Deu t s enlemenden vor grosse Probleme gestellt, 'tfie Sie in der vorliegenden Arbeit aehen, habe ich nur die98 einfachen Relativsatzformen analysiert und untersyntaktischen Aspekten aufgearbeitet. Ira Deutschen gibt es noch komplexere Formen des Relativsatzes, die ich hier nicht bearbeitet habe. jeder Deutschlernende kann aber anhand der aufgezeühneten einfachen Formen des Relativsatzes durch Satzanalyse ver- sehachtelte Relativsaetze in ihre ^es tandteile zerlegen und übersetzen. Ich gebe hier einen Beispielsatz: Ein Mann fragt einen anderen: Wer sind Sie eigarotlich? Er antwortet : Ich bin doch der Mann, der jede ^orgen bei Ihnen seine 2igarâtte anzündet, der im gegenüb er lie genden Haus im 5. Stock wohnt und der, der nur eine Todsber hat, die in den Kindergarten geht und eine Frau, die in der Fabrik arbeitete, die Pleite ging und dadurch Arbeit sucht. Natürlich könnte dieser Satz noch verlaengert werden, aber das liegt nicht im Sinn der vorliegende Arbeit. Zuerst habe ich die einfachsten Formen der kontrastieren Methode dargelegt. Ich habe versucht anKand von Bauragraphen Saetze in ihre grammatisehe öder syntaxtische Bestandteile zu zerlegen. Ich hoffe, damit sowohl den Lehrenden als auch den Lernenden der deutsche Sprache geholfen zu haben. T. C. Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon MerkeEl