Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti imalat sanayiinin geliştirilmesi

Abstract

ÖZET KKTC ekonomisinde, 1974-1984 yılları arasımda istikrarsız bir gelişme görülmüştür. Ülkede önemli bir ağırlığa sahip olan tarım sektörü sürekli gerilemiş, ticaret ve turizm sektörlerinde yeterli gelişme sağlanamamıştır. Sanayi sektöründe ise özellikle imalat sanayiinde istikrarsız olmasına rağmen belirli bir gelişme görülmüştür. 1984 yılından sonra KKTC ekonomisin de belirgin bir iyileşmenin sağlandığı söylenebilir. Buna rağmen ödemeler dengesi sürekli açık vermiş, dış borçlarının arttığı görülmüştür. KKTC'nde, enflasyonun yüksek oranda olması ve sermayenin yurt dışına kaçırılması, mevduatların yeterli gelişmemesine neden olmuştur. Bu arada banka kredilerinin de büyük oranda tarım ve ticaret sektörlerine yönelmesiyle, imalat sanayiinin geliştirilebilmesi için gerekli olan finansman sorunu açığa çıkmıştır. KKTC'nin ada olması ve kaynaklarının kıtlığı ekonominin dolayısıyla da imalat sanayiinin geliştirilmesin de sınırlayıcı bir etki yarattığı söylenebilir. Ancak ülkenin coğrafi konumu, Akdeniz iklimine sahip olması, nüfusunun az fakat eğitim seviyesinin yüksek olması, hal kının girişimci ve aktif olması gibi faktörlere sahip olması, imalat sanayiinin gelişmesinde etkili olmuştur. Ayrıca Türkiye'nin desteği ile alt yapıları tamamlanmaya çalışılıp, üç organize sanayi bölgesi, bir de serbest liman ve bölgesi oluşturulmuştur. Sanayi mamulleri ihracatının dolayısıyla da imalat sanayiinin geliştirilebilirmesi için çeşitli teşvik tedbirleri de uygulanmaktadır. KKTC'nde, yukarıda belirtilen faktörlerin de etkisiyle, imalat sanayii katma değeri ve sabit sermaye yatırımları istikrarsız olmasına rağmen bazı alt sektörlerinde önemli gelişmeler gösterdiği söylenebilir. Ayrıca geçen 14 yıllık süre içerisinde gerek tesis sayısı ve yarattığı istihdam bakımından, gerekse ihracat ba-kımından önemli gelişmeler olduğu görülmüştür. KKTC imalat sanayi ihracatı yıldan yıla artış göstermektedir. Toplam imalat sanayi mamulleri ihracatında, Türkiye'nin payının sürekli azalmasına rağmen, Özellikle İngiltere ve Hollanda başta olmak üzere AT ve diğer ülkelerin payı artmıştır. İmalat sanayiinin, tü ketim malları üreten alt sektörü hızlı bir gelişme içerisindedir, özellikle konfeksiyon sanayi büyük bir ilerleme göstererek, sanayi mamulleri ihracatında önemli bir pay almaktadır. Ara malları ve yatırım malları üreten sektörlerde ise önemli bir gelişme sağlanamamış ve bazıları mevcut durumlarını koruyamamıştır. Özellikle yerli hammadde kullanarak iç piyasaya yönelik üretim yapan sanayiiler sürekli gerilerken, ithal hammadde kullanarak ihracata yönelik üretim yapan hafif sanayilerin önemli gelişmeler sağladığı söylenebilir. Bu duruma, finansman yetersizliği nedeniyle, yeni yatırımlar ve teknolojik yeniliklerin sağlanamaması ve pazar sorunu en önemli neden olarak gösterilebilir. Dolayısıyla ülke şartları da dikkate alındığında, KKTC imalat sanayiinin geliştirilebilmesi için yabancı sermayeye ihtiyaç duyulduğu söylenebilir. Bu nedenle KKTC'nde yerli hammadde kullanılarak üretim yapan imalat sanayiilerine yabancı sermaye çekme yollarından olan buy-back, hafif sanayiilere ise uluslararası fason imalat yöntemi önerilebilir. Bu yöntemlerin etkin bir şekilde uygulanmasıyla KKTC imalat sanayiinin finansman sorunu çözülebilecek, yeni teknoloji ve pazar imkanları yaratılabilecektir. Bu amaçla da ülkede serbest üretim bölgelerinin kurulup, yaygınlaştırılması gereklidir.

ABSTRACT TRNC's economy was in unstable conditions in the period of 1974-1984. The major economic sector agriculture constantly reduced it's share in the total production while there weren't any considerable changes in the shares of commerce and tourism sectors, on the other hand, manufacturing sector performed an unstable but a certain development in that period. Meanwhile, the economy has improved âince 1984 though the balance of payments had continously deficit with the increases in the total foreign:.debt. High inflation-rates were the reason of the transfer of capital abroad. The limited finance facilities were roainly used in agriculture and commerce sectors and so there were no more sufficient funds for the use of manufacturers. Geographic» and social factors have both positive and negative effects on the promotion of the manufacturing sector. Like many Islands, Cyprus has the limited natural resources problem. However, the warm meditterenian Sea: Climate, geogruphic location educated and active labor force are some of the advantages of the country. In addition to these, Turkish aid in particularly enfrastructur investments enables TRIG to have the necessary conditions to start the new manufacturing sector investments. Besides, the encouragtnent measures for the manufacturers and exporters also promote the new investments. The share of Turkey in TRNC's exports has been reducing in the recent years while the EC Group's share has been increasing. While the consumer goods production increased rapidly, the ready-made garments production showed a dramatic rise. However, the sectors using the domestic inputs and producing for the domestic market didn't perform a conâiderable improvement, while the sectors using the imported inputs and producing mainlyfor the foreign markets increased their turn over and sales rapidly. That shows the importance of the size of market and capital for the success in developing a sector. Thus, export, oriented industries financed by foreign capital will have a major role in the promotion of manufacturing sector in Truc. To attract the foreign capital investments to the island, the methods of buy-back and sub-contracting can be used for the domestic raw material users and light products manufacturers respectively. Those techniques will help to exceed the financial problems and will create new market and technology transfer opportunities. The establishment of free industry zones immediately will ease fo realize the expected production.