Türk sinemasında 1960-1990 yılları arasında çekilmiş filmlerde kentsel aile

Abstract

ÖZET Endüstri ve kentleşme ile toplumun diğer kurumlarında olduğu gibi, ailede de değişimler olmuştur. Ailede görülen değişimlerden biri, geleneksel ailenin, çekirdek aileye dönüşmesidir. Diğer bir değişim, ailenin işlevlerinde gözlenen değişimdir. Ailenin işlevleri tamamen yok olmamış, sınırlanmıştır. Ailenin cinsel ilişkileri düzenleme, sevgi ve toplumsallaşma işlevleri geçerliliğini korumaktadır. Ailede aile içi rollerde ve değerlerde de değişimler yaşanmaktadır. Kadın yalnız anne, ev kadını, eş değil, aynı zaman da iş kadını rolünü de üstlenmiştir. Değerlerden; ailede evlilik kurumuna çocuğa, kadına, kadının çalışmasına, ailenin parçalanmasına, korunmasına, evlilik öncesi ilişkiye, erkeğin otoritesine, aile içi demokrasi inancına, büyüklere ve eğitime verilen değerlerde değişimler gözlenmektedir. Ailede gözlenen bu değişimler, dünyadaki diğer toplumlardan bazı farklılıklar gösterse de, Türk ailesi için de geçerlidir. Toplumdaki her bir öğenin, diğer öğeler ile etkileşim halinde olması nedeni ile toplumsal yaşamda önemli olgular olan kitle iletişim araçları ve sanat kurumlarında da, bu değişimin yansıması beklenmektedir. Bu nedenle, hem evrensel bir dile sahip olan sanat dalı, hem de geniş kitleler seslenebilen bir kitle iletişim aracı durumundaki sinemanın, toplumda aile ile ilgili değişimi yansıtmakta, aracı olup olmadığının sorgulanması, araştırmanın sorununu oluşturmaktadır. `Türk Sinemasında 1960-1990 Yılları Arasında Çekilmiş Filmlerde Kentsel Aile` konulu araştırmada gerçekleştirilmek istenen amaç ise; 1960-1990 yıllan arasında çekilmiş filmlere toplumdaki kentsel ailede gözlenen değişimlerin yansıyıp, yansımadığının belirlenmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek üzeri yapılan araştırma, 1960-1990 yıllan arasında çekilmiş ve kent ailesini konu alan 300 film ile sınırlıdır. Araştırmada kent ailesini konu alan bu 300 filmden 25 tanesi rastlantısal yöntem ile seçilmiş ve içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen verilerin sonuçlan ise, 10'ar yıllık dönemleri içerecek şekilde tablolaştınlmıştır. Araştırma; üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümri«, `Değişen Aile` başlığı altında; ailenin tanımı ve türleri, ailenin işlevleri, toplumsallaşma ve roller ile toplumsal değişme, kentleşme ve ailede değişim konularına yer verilmiştir. İkinci bölümde, `Türk Toplumunda Aile ve Ailenin Değişimi` başlığı altında; Türk toplumunda aile yapısı, Türk toplumunda toplumsal değişme ve kentleşme sürecinde ailede değişim ile ailede ilişki ve rollerde değişim konulan incelenmiştir. Üçüncü bölümde `Türk Sinemasında Aile` başlığı ile, önce seçilen 25 filmin yapım bilgileri ile özetlerine yer verilmiştir. Daha sonra, yine seçilen 25 film aile yapısı, ailenin işlevleri, kadının aile içindeki rolleri ve aileür temel değerler yönünden incelenmiştir. Bu bölümün sonunda, elde edilen verilerin 10'ar yıllık dönemleri ikapsayacak şekilde tablolar halinde dökümüne yer verilmiştir. Araştırma sonuç bölümü ile tamamlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, sinemanın bir kitle iletişim aracı ve sanat olarak kentsel ailede, yapı, işlevler, roller ve değerler açısından toplumda görülen değişimleri yansıtmada aracı olduğu gözlenmiştir. Bu sonuç, araştırmanın amaçlananı gerçekleştirdiğini göstermektedir. ıı

ABSTRACT In general terms this research aimed to find out representing of the changing Turkish family in Turkish cinema between 1960-1990. In this perspective, researcher of this study hass been focused on the changing items from point of family functions, such as, roles of persons in the family (specially women'), protection of the family, love relationship, motherhood, child care, education, and authority etc.in the cinema as being mass media and art institution. The content analysis method has ben applied in this research, by random sampling from 300 Turkish films which are produced by Turkish directors, focused on urbanised family, between 1960-1990 in Turkey. As known that early 1960s', Turkish society has started to change its life style under the effects of industrialisation and urbanisation. At the end of research it concluded that changing of the Turkish family has been represented by the films as being parallel to changing of Turkish society. After 1960s. Key Words of This Research: Family, Cinema, Turkish Cinema, Women, Changing of Women, Mass Media, Family in Turkish Cinema. m