Baskıresim sanatında soyut eğilimler

Abstract

ÖZET 20. yüzyılda ortaya çıkan gelişmeler ve yenilikler, tüm yaşamı etkiler. Endüstrinin gelişimi ile fabrikaların üretime geçmesi çağın en önemli olaylarındandır. Ancak seri olarak üretilen eşyalar gereği gibi estetik değil, oldukça kabadır. Çağın sanat ihtiyacını karşılamak amacıyla 1919 yılında Almanya'da Bauhaus okulu açılır. Mimari ağırlıklı olarak güzel sanatların her dalında dersler verilir. Kötü fabrikasyon formlarını güzelleştirmek için açılan bu okulda Klee, Kandinsky gibi ünlü ressamlar da ders vermişler, öğrencilerin yaratıcılıklarını ortaya çıkarmak İçin çaba göstermişlerdir. Bauhaus, yaşamla sanat dünyası arasındaki bağı kurarak çağa damgasını vurmuştur. Bauhaus'ta gerçekleştirilenler, çağa uyum sağlamak adınadır. Çağın gereği olan, seri ve ucuz üretim içinde, bir anlamıyla yaşamın içinde yerini almak isteyen sanat, sürekli yeni arayışlar içindedir. Modern sanatın tekniği kullanması, kendine yeni yollar araması sonucu baskıresim gündeme gelmiştir. Böylece baskıresim, ancak bu dönemlerde sanatsal bir değere ulaşır. Bunun nedeni ise, baskıresmin Bauhaus gibi, çağa uygun ve çağı yakalamış olmasıdır. Baskıresimler, toplumun modernizme ulaştığı noktada, sanat eserlerine yeni bir görümün kazandırmıştır. Sanat eserlerinin tek olmasının ve topluma ulaşamamasının doğrultusu değişmiştir. Bu değişim şöyle ortaya çıkmıştın Genişleyen yapıya uyum sağlamak için sanat eserlerinin de çoğaltımı yapılmaya başlanmıştır; çoğaltımda kullanılan fotoğraflarla, hem renklerde değişiklik olur hem de yapıtın özgünlüğü ortadan kalkar. Buna karşılık baskıresim teknikleriyle, sanatçı tarafından özgün olarak ortaya çıkarılan yapıtlar gerçekleştirilir. Baskıresimlerin belirli sayıda üretilir ve hepsinin de özgün olması, önemini bir kez ivdaha vurgular. Böylece özgün eserlerin daha çok insana ulaşması da gerçekleşmiş olur. Bu arada soyut sanat da bir akım olarak gelişir. Günün koşullarına uygun bir anlatım tarzı olan soyutlama eğilimi, dönemin diğer akımlarını da etkiler. Gerçek biçimlerden uzaklaşma diye tanımlanan soyutlamanın, modern sanat içinde, genel bir eğilim olarak göze çarptığını söylemek yalnış olmayacaktır. Çağın bir uzantısı olarak gelişen soyutlama eğilimi, çok geçmeden baskıresim sanatında da görülmeye başlar. Yüzyıllar öncesinde ortaya çıkarak 20. yüzyılda gelişen bu iki sanat alanı, birlikte kullanılarak yeni sanat ürünleri gerçekleştirilir. Soyut eğilimli sanatçılar, açılan atölyeler aracılığıyla kendi anlayışlarını geliştirirken baskıresime de yenilikler getirmişlerdir. Bu atölyeler baskıresmin gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Kişiler tarafından veya bir kuruluş desteğiyle kurulan atölyelerden bir kısmı zamanla kaynak bulamamak yüzünden kapanmıştır. Türkiye'de ise baskıresim geç anlaşılmıştır. Ancak 1970'lerden sonra yaygınlaşmaya başladığı için yeni bir alan olduğu söylenebilir. Ülkemizde öğretim kurumları yanında özel baskıresim atölyeleri de yaygınlaşmış ve sanatçıların da gayretli çalışmaları sayesinde, baskıresim önemli bir yere gelmiştir. Az sayıda olan baskıresim atölyelerinin kurulmasına öncülük eden sanatçılardan; Mustafa Aslıer, Sabri Berkel, Mürşide İçmeli, Hayati Misman ve Atilla Atar üniversitelerde atölye kurmuşlar, Süleyman Saim Tekcan ise özel atölyesiyle Türk baskıresim sanatına katkılarda bulunmuştur. Türk sanatçılarından, salt baskıresim çalışanların soyut eğilimli olanlarını görmek mümkün olduğu gibi, soyut anlayışta farklı teknikte eserler gerçekleştirerek baskıresimle ilgilenenlere de raslanmak mümkündür.Soyut eğilimlerini baskıresim tekniklerini kullanarak uygulayan sanatçı sayısı oldukça fazladır. Bu sanatçıların içinde boyaresim ve heykel çalışmaları yanında baskıresim üretenler olduğu gibi, salt baskıresim üzerine çalışanlar da bulunmaktadır. Soyut baskıresimlerin geliştiği dönemle birlikte bu dönem sanatçılarının da incelenmesi zorunludur, ancak bu yolla saptamalar yapılabilir. Çünkü sanatı yapıtlarıyla geliştirenler sanatçılardır. VI

SUMMARY The 20 th century progressions and novelties affect all daily life. The developing of industry and beginning factories to manufacture are one of the most important events in this century. However things mass manufactured aren't enoughly aesthetic, but ratherly ruth. On the purpose of providing the need of art that era, in 1919 in Germany, the Bauhaus School is established. Lessons in every branch of fine arts, but especially in architecture, are given. In this school, which was opened to make the badlyproducted forms more correctly, some famous artists like Klee, Kandinsky gave lessons and had some efforts to bring the students creative merits to light. The Bauhaus has linked between real life and the world of art and had a distinguished place. Things realised in Bauhaus were to comfort to that century. Art, which wants to have a place in mass and cheap production required that time, in other words in real life, continously kept up with the renewals. As a resultof that the modern art has applied technique and looked for new ways, printmaking constitued. So printmaking has reached an artistic value. This is because, printmaking has caught the contemporaries, just like Bauhaus. Printmaking have added a new vision to art-works, while society has reached modernizm. The way of which artworks are single and hasn't been able to reach the society. It has begun to copy art-woks to keep the pace of the expanding structure; with the photos which are used in copying, both colors change and the originality of the work disappears. But though, with the techniques of printmaking, original works are made by artist. Which printmaking are copied in a limited number and are original emphasized once more the importance of them. Thus it can be realized the original works to deliver more people. viiMeanwhile also the abstract art developes as a current. The abstraction tendency which is a way of narration under the era conditions, affects also the other currents of currents of the era. The abstraction defined as keeping away from real forms, in modern art strikes to eye as a general trend. The abstraction tendency developing as a member of the century begins to be observed in the art of printmaking, too. These two art fields constituing centuries ago and having developed in the 20 th century are used together and realised new artworks. The abstractive artists heve brought novelties to printmaking through the new opened workshops while improving their own understanding. These workshops have important role also in developing printmaking. Some of these workshops which had been established by the support of persons or a foundation have been closed with the result of unabling finding sponsor. As for Türkiye, printmaking has been understood late. It can be said an infant field because widespreading after 1 970's hardy. In our country, with fine art schools, private printmaking workshops have also spread and thanks to the zealous works of artists, printmaking has come to an important place. Same avant-gard artists to be established a few printmaking workshops Mustafa Aslıer, Sabri Berkel, Mürşide Içmeli, Hayati Misman and Atilla Atar have esteblished workshops in universities, Süleyman Saim Tekcan contributed to the Turkish printmaking art with his private workshop. It is possible to see among Turkish artists in the field of mere printmaking both abstractive ones and the ones who are interested in printmaking realizing different typed works in abstractive understanding. The number of artist applying their abstractive tendencies with the use of printmaking techniques is quite alot. Among these artist, there are ones who work viiion only printmaking with sculpture and painting. It is obligatory to study also the artists of that time and the era in which the abstractive printmaking spread; only in this way, same fization can be got. Because who develope the art with their works are the artists. IX