XIX. yüzyılda Eskişehir`in ekonomik durumu

Abstract

ÖZET Eskişehir'de XIX. yüzyılın ortalarına kadar lületaşı ticareti dışında ekonomik bakım dan önemli bir etkinlik bulunmuyordu. Halk daha çok hayvancılık ve tarımla uğraşırken bu nu da geçimlik ekonomi içerisinde yerine getiriyor, artı ürün elde etmeyi fazlaca düşünmüyordu. XIX. yüzyılın ortalarından sonra göçmenlerin Eskişehir'e akın etmesi kentin ekonomik açıdan gelişme kaydetmesinde önemli bir etken oldu. Bu etkenler kent üzerinde görülen nüfus artışı ile birlikte tarla tarımının etkinlik kazanması, tarımda o döneme göre modern aletlerin kullanılması ve üretim çalışmalarında görülen hızlanma olmaktaydı. Göçmenlerin sağlamış olduğu gelişmenin yanında lületaşı ticaretinin de devam etmesi kentin gittikçe kalabalıklaşması ve büyümesine neden olurken geçimlik üretim ilişkileri de yerini yavaş yavaş piyasa ilişkilerine bırakıyordu. Yurt dışına ihraç edilen lületaşı madeni yanında yakın merkezlere yönelik tarım ürünleri ticareti kentin gelir kaynaklan arasında başta geliyordu. Sanayi alanında lületaşı madenciliği dışında dokumacılık ve dericilik etkinlik gösteren diğer üretim kollarıydı. Ancak kent için önemli bir gelir kaynağı olacak düzeye gelmiş değil di. Eskişehir'i tarım, sanayi ve ticaret açısından hareketlendiren esaslı gelişme XIX. yüzyıl sonlarına doğru demiryolunun kente ulaşması sonucunda gerçekleşmiştir. Demiryollarının sağladığı ucuz ve kolay taşımacılık ile hız faktörü yanında kentin bu yolların kavşak noktası durumunda bulunması önemli bir avantaj yaratmış ve bundan sonra Eskişehir'de tarımsal üretim birinci plana geçerken hayvancılık ikinci planda kalmağa başlamıştır. Geçimlik ekonomiden çıkarak Pazar ekonomisine geçen kentte bir yandan tarımsal ürünler ticareti giderek artarken, diğer yandan demiryolu sayesinde kazanılan ticari potansiyel çevre kentlerden birçok tüccar ve esnaf için ideal bir ortam olarak düşünülmüş ve bu da Eskişehir'in gelişmesi açısından çok olumlu olmuştur.

ABSTRACT There was not any economic-valued facilities except for meerschaum in Eskişehir until the mids of the 19th century. While people was engaging in agriculture and animal- husbandry they only were making this to make their own living in economy and they didn't think to obtain surplus value from these facilities. After the mids of the 1 9th century, having invaded the immigrants to Eskişehir had had an important factor in developing the economy in city. These factors were farm agri culture being of importance with he population increase in city, using modern agricultural tools in the period they are in and the increase having been seen in production activities. Except for the development the immigrants provided, while trade of meerschaum mining being continued was causing the city big crowded and big, livelihood production relations gradually replaced market relations. Beside meerschaum exported to other coun tries the trade of agricultural products for close centers was of importance between income sources of city. But these were not important income sources. Except for meerschaum mining the textile industry and leather manufacturing were other production branches in industry. The chief development making Eskişehir important in trade, industry and agricul ture has been achieved after the railway reached the city towards the en of the 19th century. Beside cheap and easy transport provided by railway and speed factor the city being lain in the cross roads of these roads has created an important advantage and then agricultural production was the first factor in economy while animal husbandry being the second. Po tential of trade provided by the railway has been considered as an ideal market area by the merchants and artisans and this has been an advantage in the development of Eskişehir while the trade of agricultural products were increasing in the city which left the livelihood econ omy and accepted market economy. Ill