XVI. ve XVII. yüzyıllarda Rumeli yürükleri ve Naldöken yürük grubu

Abstract

DOKTORA TEZ OZU XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA RUMELİ YÜRÜKLERİ VE NALDÖKEN YÜRÜK GRUBU SEMAALTUNAN TARİH ANA BİLİM DALI Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağustos 1999 Danışman: Doç. Dr. Halime Doğru Osmanlı Devletinde sosyal yapı içinde önemli bir yeri olan yürük sınıfı, Rumeli'de ocaklar halinde teşkilatlandırılarak Anadolu yürüklerinden farklı bir askeri ve hukuki kimlik kazanmıştır. Bu kimlikle Rumeli'de üstlenmiş oldukları görev ve hizmetler sonucunda bölgenin Türkleşmesinde önemli katkıları olmuştur. Özellikle Rumeli'nin fethinden hemen sonra bölgeye geçmeye başlayan yürükler, fetihlerin daha ileriye götürülmesinde hem dayanak noktası olmuşlar, hem de seferlerde ve geri hizmetlerde fiilen görev almışlardır. Ayrıca yeni fethedilen yerlere iskan edilen bu göçebe unsurlar ıssız alanların şenlenmesinde ve bayındır hale gelmesinde olduğu kadar; yeni yerleşim yerlerinin oluşturulmasında da önemli roller üstlenmişlerdir. Rumeli'de altı grup halinde bulunan yürüklerin, Ofçabolu Yürükleri dışında ilk olarak 1543 yılında tahrirleri yapılmıştır. Bu ilk tahrirden sonra Tanrıdağı Yürükleri, Vize Yürükleri ve Kocacık Yürüklerinin düzenli olmamakla birlikte XVII. yy ortalarına kadar sayımları yapılmıştır. Bundan sonra Rumeli yürük gruplarına ait tahrir defteri düzenlenmemiştir. Nitekim XVII. yy sayımlarından elde edilen sonuçlar, ocak teşkilatının bozulma sürecine girdiğini göstermektedir. Ofçabolu Yürüklerinin ilk ve son olarak 1565 yılında, Selanik Yürüklerinin ise1543 yılında tahrirleri yapılmıştır. Bu yürük grupları içinde en çok tahrir defterine sahip olan ve XVII. yy başlarına kadar düzenli olarak sayımları yapılan Naldöken Yürükleridir. Tahrir defterine dayalı olarak XVI. yy ortalarından XVII. yy ortalarına kadar olan süre içinde Rumeli Yürük gruplarının yayıldıkları alanlar, nüfusları ve üstlendikleri görevler incelenmiştir. Bu yürük grupları içinde Naldöken Yürükleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu yürük grubuna ait bulunan altı ayrı tahrir defteri esas alınarak, Naldöken Yürüklerinin ocak teşkilatları, yöneticileri, zeamet gelirleri, ödedikleri vergiler, Rumeli'de yayıldıkları alanlar, seraskerlik bölgeleri, sosyal statüleri ve her tahrir dönemindeki tahmini nüfusları incelenmiştir.

Ill ABSTRACT Rumelian Nomads And Naldöken Nomad Group in Sixteenth Century And Seventeenth Century The Rumelian nomad society, that had importance in social structure of Ottoman State, achieved a different military and legal status in relation to Anatolian nomads by having been organized as `ocak` in Rumelia. As a consequence of the missions and services which they had undertaken through this status, they made crucial contributions in Turkifying the region. The nomads, who started coming to the region especially right after the conquest of Rumelia, had both become support in spreading the conquests forward and had been actually in charge in expeditionary forces and various military services Furthermore these nomadic people, who had been in habited in the new conquered places, undertook important roles not only in making desolate places inhabited and prasperous but also in constituting new settlement places. The censuses of the nomads settling within six groups in Rumelia except Ofçabolu Nomads, had been done in 1543 for the first time. After these first censuses, the censuses of Tanrıdağı, Vize and Kocacık Nomads, not being regularly, had been taken until the mid of 17 th century. A census document belonging to these Rumelian nomad groups hadn't been drawn up after this one. As a matter of fact, the results received in 17 th century censuses indicate that `ocak` organization had been in the process of corruption. The first and last census of Ofçabolu Nomads was done in 1543. Naldöken Nomads are the only one group among these nomad groups which has the most census documents and which has been regularly drawn up until the beginning of 17 th century. In this study; the spreading areas, censuses and missions of Rumelian Nomad groups from the mid of 16 th century until the midof 17 th century have been investigated depending on census document. Naldöken Nomads have been dealt in detail among these groups. Naldöken Nomands `ocak` organizations, administrators, zeamet incomes, taxes, settlement areas in Rumelia, regions of commander-in chiefs, social status and the population in each census period are investigated by taking the six census documents relating to this nomad group as basis.