Menemen olayı

Abstract

Menemen Olayı, 23 Aralık 1930 tarihinde meydana gelen şeriata (dine) dayalı gerici ayaklanma hareketidir. Mustafâ Kemal Atatürk tarafindan laik temeller üzerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin rejimi ile inkılap hareketlerini bir türlü kabullenemeyen; öncülüğünü Nakşibendi tarikatının ileri gelenlerinin çektiği ve kurulmuş bulunan Cumhuriyet rejimini yıkılarak yerine şeriatta dayalı bir devlet kurabilmek amacıyla meydana getirilmiş gerici bir olaydır. Gerici ayaklanma hareketi Manisa, Paşaköy ve Bozalan'da planlanmış, Menemen'de uygulamaya konulmuştur. Olay, Nakşibendi tarikatına mensup Manisa'da oturan Giritli Derviş Mehmet (Mehdi)'in başım çektiği 6 kişinin, Manisa'dan hareket ederek 23 Aralık 1930 tarihinde Menemen'de gerçekleştirdikleri ve halkında ayaklandınlmaya çalışıldığı bir olaydır. Menemen Olayı'nın, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde çok önemli bir yer teşkil etmesinin sebebi, yapılan hareketin Cumhuriyet rejimini yıkmaya yönelik olmasıyla birlikte, ayaklanmayı bastırmakla görevlendirilmiş yedek subay Mustafa Fehmi Kubilay'm başının kesilerek öldürülmesidir. Ayrıca, olay sırasında eylemi gerçekleştirenleri seyreden Menemenlilerin olaya tepkisiz kalması ile yine bir kısmı Menemenli'nin eylemi gerçekleştiren kişileri alkışlaması ve yardım etmesidir. Olay, askeri kuvvetler ile gericiler arasında meydana gelen silahlı çatışma sonucunda, gericilerden üçünün ölü, birisinin yaralı ve ikisinin de Manisa yönünde kaçması ile bastırılmıştır. Karışıklıktan faydalanarak kaçan iki kişi daha sonradan Manisa bölgesinde yakalanmışlardır. Meydana gelen silahlı çatışma sırasında Menemenli iki güvenlik görevlisi Bekçi Hasan ile Bekçi Şevki şehit olmuşlardır. Olayın bastırılmasından sonra düzeni ve otoriteyi sağlamak, Cumhuriyeti korumak için hükümet tarafindan Menemen, Balıkesir, ve Manisa merkez kazalarında sıkıyönetim (İdare-i Örfiye Kanunu) ilan edilmiştir. Bu kanunla birlikte, Menemen'de sıkıyönetim mahkemesi kurulmuştur. Olayla ilgili yapılan kapsamlı araştırma ve soruşturmalar sonucunda tutuklamalar ve yargılamalar gerçekleşmiştir. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına karşı gelerek tarikat çalışmaları yapan ve halkı bu doğrultuda etkileyen kişilerinde yargılamaları yapılmıştır. Menemen olayı ile doğrudan yada dolaylı ilgisi bulunan kişilerle; tekke ve zaviyelerin kapatılması kanununa karşı gelerek tarikat çalışmasını sürdürenlerin yargılamaları sonucunda suçlu bulunanlar gerekli yasal cezalara çarptırılmışlardır.

Menemen Event, is an attempt of reactionary rebellion which took place on December 23 1930, based on the moslem religious law. It is the attempt of rebellion of the people with the aim of being able to found a state based upon the moslem religious, the leader ship of which `Nakşibendi` religious order made, who can never accept the revolution movements and the regime of Turkish republic, which has been founded on seculor ground by war veteran Mustafa Kemal Atatürk. This event is the rebellion movement of six people whose leader ship Dervish Mehmet from Manisa belonging to `Nakşibendi religious order` has made and departing from Manisa on the morning of 23rd December 1930 in order to accomplish their aims. The reason why `The Menemen Event` took an important place in the history of Turkish republic is, together with the terdancy to demolish the Turkish republic, the fact that the reserve conscript officer Mustafâ Fehmi Kubilay was killed by being cut in his neck likewise, The fact that the people in the are a were motionless to the event and that some of them gave support by cheering the activists who had accomplished the operation are the important facts to dwell on. The event, follawing the armed fight taking place between the military forces and reactionary people, has been crushed through the escape of two people on the direction to Manisa and by being greasped of those, three of whom were trping to accomplish the rebellion caught dead and one of whom wounded. Two more people, escaping by taving the advantage of mess during the event, have been captured in Manisa area. During the armed fight that happened, The field keepers `Hasan` and `Şevki` were killed for islam. They have ascended to the phase of martyr. After the event, the peace and the authority was established and the marshall law has been admitted in the provinces of Balıkesir, Manisa and Menemen. In accordence with this, military marshall law courts have been established in Menemen. After the detailed research releted to the event, there have been various eustodies. Together with the custodies related to the event, many of the people, who had an influence on the others in this way challenging law of Turkish republic, have been arrested and judged. After the judgement of the people who had a direct or indirect relationship with the event and of those who joined the religious order by opposing the law of abolishment of Dervish lodge, all these people mentioned above have been leqally punished.