Akıllı tahta aracılığıyla sunulan video modelle öğretimin otizmli çocuklara sosyal tepki davranışlarının öğretimindeki etkililiği

Abstract

Bu çalışmada, otizmli çocuklara yüz ifadesi, jest (kullanımı) ve sözel ifadeden oluşan sosyal tepki davranışlarının öğretiminde akıllı tahta aracılığıyla sunulan video modelle öğretim yönteminin etkililiğinin incelenmesi amaçlanmış, izleme ve genelleme açısından da değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan çocuklara, elinden bir nesne ya da oyuncak alındığında kızma ile etkinlik sonunda başarılı olma durumunda mutlu olma durumlarına ilişkin altı farklı sosyal bağlama uygun sosyal tepki davranışlarını (jest, yüz ifadesi ve sözel ifade) gerçekleştirebilmelerinin öğretimi yapılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma modellerinden, katılımcılar arası yoklama denemeli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır.Araştırmaya Anadolu Üniversitesi, Engelliler Araştırma Enstitüsü, Gelişimsel Destek Birimi'ne devam eden, yaşları 3 yaş 9 ay ve 5 yaş 5 ay arasında değişen otizm tanılı 4 erkek denek katılmıştır. Ayrıca araştırmaya, videoyla model olma öğretimi için hazırlanmış olan video görüntülerinde yer alan üç kişi katılmıştır. Araştırmada etkililik verileri, başlama düzeyi, günlük yoklama, öğretim, genelleme ve izleme oturumlarından toplanmıştır. Aynı zamanda araştırmada, sosyal geçerlik ve güvenirlik verileri de toplanmıştır. Araştırma sonunda elde edilen etkililik verileri, grafiksel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Sosyal geçerlilik verileri ise araştırmaya katılan deneklerin ailelerinden ve öğretmenlerinden öznel değerlendirme yaklaşımıyla elde edilen verilere göre betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, araştırmaya katılan dört deneğin de akıllı tahta aracılığıyla sunulan video modelle öğretim uygulamasıyla bağlama uygun sosyal tepki davranışlarını (yüz ifadesi, jest ve sözel ifade) öğrendiğini ve farklı ortam ve kişilerle genelleyebildiğini göstermiştir. Ayrıca deneklerin öğretim sona erdikten iki, dört ve altı hafta sonra düzenlenen kalıcılık oturumlarında da öğrenilen davranışların kalıcılığını koruduğu görülmüştür. Sosyal geçerlik bulguları, çocukların anneleri ve öğretmenlerinin araştırma hakkında olumlu görüşlerinin olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda araştırmanın uygulama güvenirliği bulguları da araştırmanın yüksek uygulama güvenirliği (%98,6) ile uygulandığını göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Otizm, Sosyal Tepki Davranışları, Yüz İfadesi, Jest, Sözel İfade,Video Model, Akıllı Tahta Aracılığıyla Öğretim

This study aims to examine the effectiveness of video modeling via smart board on teaching socially expressive behaviors to children with autism and to evaluate in terms of maintenance and generalization of the target skills. Social expressive behaviors (gestures, facial expression and verbal comment) suitable for six different social contexts related to getting angry when objects or toys are taken from the participants and being happy when an activity is successfully completed by the participants are taught to participants. The study is designed with a single subject multiple probe design across participants.The participants of the study were 4 male children between 4-7 years old diagnosed with autism participate who had continued education in Developmental Support Unit of Research Institute for Individuals with Disabilities at Anadolu University. Besides, 3 adult model for video modeling intervention sessions also participated in the study.Efficacy data were collected from baseline, daily probe, instruction, generalization and follow-up sessions. Besides, social validity and reliability data were collected, as well. While efficacy data was analyzed graphically, social validity data was determined by receiving personal opinions of families and teachers of the participants. Findings of the study show that four participants have learned the social expression skills suitable for the social contexts, have generalized the skills to different settings and people and have maintained the skills during 2nd, 4th and 6th weeks after instruction sessions completed. Social validity findings show that mothers and teachers of the participants have had positive opinions about the study. Treatment reliability findings of the study show that the research have been implemented with high treatment reliability (%98,6).Keywords: Autism, Socially Expressive Behaviors, Facial Expression, Gesture, Verbal Comments, Video Modelling, Teaching Via Smart Board