Hava aracı bakım teknisyenlerinin emniyetli davranışlarını etkileyen unsurların incelenmesi: Türkiye sivil havacılık sektöründe bir uygulama

Abstract

Emniyet yönetimi yüksek riskli çevrede faaliyet gösteren örgütlerin temel önceliklerinden biridir. Son yıllarda meydana gelen birçok kaza, emniyet yönetiminde insan davranışının önemini ortaya koymuştur. Bu durum, emniyet açısından insan davranışlarına yönelik çalışmaların artmasına öncülük etmiştir. Alan yazında yer alan birçok çalışma, emniyetli davranışların öncüllerini, boyutlarını ve sonuçlarını belirlemeye çalışmıştır. Alan yazında emniyetli davranışların kazaları önlemedeki işlevi vurgulanmış olsa da havacılık sektörü bağlamında kapsamına, boyutlarına ve öncüllerine yönelik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, hava aracı bakım teknisyenlerinin emniyetli davranışlarını etkileyen unsurları incelemek ve alan yazındaki eksikliği gidermektir. Bu amaç doğrultusunda, emniyet liderliğinin ve ikliminin emniyete katılım ve uyum davranışlarına olan etkilerini araştırmaya yönelik bir model tasarlanmıştır. Bu model, Türkiye'de ticari hava aracı bakım işlerinde çalışan teknisyenlere uygulanan bir anket aracılığıyla sınanmıştır. Sonuçlar, alan yazında yer alan çalışmalarla uyumlu biçimde, emniyet liderliği ve ikliminin hava aracı bakım teknisyenlerinin emniyetli davranışlarını tahmin ettiğini göstermiştir. Ayrıca, emniyet ikliminin emniyet liderliği ile davranışları arasında aracılık işlevini yerine getirdiği ortaya konulmuştur. Diğer yandan sonuçlar, çalışanların emniyet önceliği ve bireysel emniyet performansının değerlendirilmesi hakkında orta düzeyde olumlu algıya sahip olduklarını göstermiştir. Ayrıca, çalışanların grubun diğer üyelerinden kaynaklı emniyetsiz durumları raporlama konusunda kararsız kaldıkları sonucuna varılmıştır.

Safety management is one of the main priorities of organizations which operates in high-risky environments. Many accidents occurred in recent years have revealed the importance of human behaviors in safety management. This led to increase in the number of studies on human behaviors in terms of safety. In the academic literature, many studies attempted to identify and specify the antecedents, dimensions and consequence of safety behaviors. Although, the function of the safety behaviors in accident prevention has been emphasized in the literature, no study has been conducted in aviation industry. The purpose of this study is to examine the factors affecting safety behaviors of aircraft maintenance technicians and fill the gap in the literature. For this purpose, a model has been designed to investigate the impact of safety leadership and safety climate on safety participation and compliance behaviors. The model has been tested through a survey distributed to employees working as an aircraft maintenance technician in Turkish Civil Aviation Industry. In accordance with previous studies, the results proved that safety leadership and safety climate predict the safety behaviors of aircraft maintenance technicians. Moreover, it has been revealed that safety climate function as a mediator between safety leadership and climate. On the other hand, results showed that employees have a moderate positive perception regarding the assessment of individual safety performance and safety priorities. Also It was found that employees remained undecided about reporting unsafe situations arises from other group members.