Johnson Mektubu`nun basındaki yansımaları: Cumhuriyet, Hürriyet ve Tercüman gazetelerindeki sunumu üzerine bir inceleme

Abstract

Coğrafi konumu nedeniyle pek çok devlet Kıbrıs adasını kontrolü altına almak istemiştir. Ada, 1571 yılında Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına girmiş, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında geçici olarak İngiltere'ye bırakılmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere Ada'yı egemenliği altına aldığını belirtmiş, Lozan Barış Antlaşması ile de Kıbrıs İngiltere'ye devredilmiştir. İngiltere'nin egemenliği altına girdiği andan başlayarak Rumların amacı Enosis'i ilan etmek olmuştur. Bu nedenle Ada'da yaşayan Rumlar tarafından isyanlar çıkartılmıştır. 1955 yılında EOKA terör örgütü Kıbrıs'ta yaşayan birçok Türk vatandaşını öldürmüştür. Bu olaylar 1960'lı yıllarda da sürmüştür. Yaşanan olaylar karşısında ABD dahil birçok ülke sessiz kalmıştır. Türkiye'de garantör ülke olarak, Kıbrıs'ta yaşanan bu olayları durdurmak için Ada'ya müdahale etmeye karar vermiştir. Bu gelişme üzerine ABD Başkanı Lyndon Baines Johnson Türk müdahalesini önlemek için Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı İsmet İnönü'ye bir mesaj göndermiştir. Tarihe `Johnson Mektubu` olarak geçen bu mesaj, Türk-ABD ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur. Söz konusu mektup, Türkiye'nin çok güvendiği müttefiki hakkında güven sarsıntısı yaşamasına neden olmuştur. 1964 yılında gönderilen mesaj gazetelerde 1966 yılında yayımlanmıştır. Johnson Mektubu ve bu mektubun sonucunda yaşanan olaylarla ilgili haberlerin ve köşe yazılarının farklı gazetelerdeki sunum biçimlerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, Cumhuriyet, Hürriyet ve Tercüman gazetesindeki haberler nicel ve nitel içerik çözümlemesi yöntemi kullanılarak 3 dönemde incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ilk iki dönemde gazetelerin sunumları birbirine benzerdir. Buna göre ABD'ye karşı `hayal kırıklığı` ve `sitem` kavramlarıyla açıklanabilecek bir sunum yapılmıştır. Üçüncü dönemde ise gazeteler arasında farklılaşma olduğu tespit edilmiştir.

Throughout history, many countries wanted to have the control of Cyprus because of its strategic geographical location. The island was conquered in 1571 by Ottomans and temporarily left to England during 1977-1878 Ottoman-Russian War. England proclaimed Cyprus during World War I, later it was transferred to England with the Treaty of Lausanne. Shortly after this transfer, Greek residents wanted to declare Enosis in Cyprus. In order to achieve this goal, Greeks living on the island started riots across the island. In 1955, EOKA terrorist organization killed many Turkish citizens living on the island, and these murders continued in 1960s too. Many countries, including the USA, kept silent against these developments. Later, Turkey decided to intervene to stop these undesired developments in Cyprus as the guarantor country. As a reaction to this action, Lyndon Baines Johnson, the president of the USA, sent a letter to İsmet İnönü, the prime minister of Turkish Republic, in order to persuade Turkish government to stop intervention. Known as `The Johson Letter`, this message became a turning point in the relationship between Turkey and the USA since Turkey lost its confidence in the USA, which is its closest ally. The message, which was originally sent in 1964, was published on newspapers in 1966. This study aims to determine how this letter and the events that followed it were presented in the news and columns of different newspapers. For the purposes of the study, the news published on Cumhuriyet, Hürriyet and Tercüman newspapers were analyzed in three different periods by using qualitative and quantitate discourse analysis. According to the results, the news were presented in a similar way in the first two periods, which reflected mainly two concepts: disappointment and reproach. The third period was characterized with considerable differences in presentations.