Türkiye`de Suriyeliler ve göç: Gitme ve kalma konusunda karar alma süreçlerini etkileyen faktörler

Abstract

Bu tez çalışması, Türkiye'de yaşayan Suriyelilerin Türkiye'de kalma veya ülkelerine dönme eğilimlerini etkileyen faktörleri ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu amaçla göç kuramları üzerinde durulmuş ve dünyanın değişik yerlerindeki göç deneyimleri incelenmiştir. Literatürdeki bu tartışmalardan yola çıkarak Türkiye'deki Suriyelilerin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik koşullar incelenmiş, onların geriye dönüş veya Türkiye'de kalma kararlarını etkileyen dinmaikler ayrıntılı olarak ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışma, nitel yöntemle yapılmıştır. Bu amaçla Gaziantep ve İzmir'de 57 kişiyle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca Gaziantep'te iki, İzmir'de bir olmak üzere üç odak grup görüşmesi yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, farklı yaş ve gelir grubuna ait kişilerden oluşmaktadır. Katılımcılar, ülkelerindeki iç savaş, güvenlik eksikliği ve altyapının zarar görmesi sonucunda Türkiye'ye göç etmişlerdir. Gaziantep'teki katılımcılar, bu kenti güvenli ve yakın olması, akraba ve tanıdık olması, kültürel olarak yakın hissedilmesi ve istihdam olanakları nedeniyle tercih etmişlerdir. Katılımcıların İzmir'i tercih sebepleri olarak sosyal ağlardan alınan bilgi, istihdam imkânları ve Avrupa'ya gitmek için bu kentin önemli bir geçiş noktası olarak algılanması öne çıkmaktadır. Katılımcıların sosyal ağları sorunlarını çözme ve hayata tutunma konusunda etkin bir şekilde kullandıkları görülmüştür. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, güvenlik eksikliği ve istikrarsızlık geri dönüşlerin önündeki en büyük engellerdendir. Ayrıca yaşam şartları açısından Suriye ile Türkiye'yi kıyaslayan kimi görüşmeciler, Türkiye'de kalmanın daha doğru bir tercih olacağı yönünde görüş belirtmişlerdir. Bunun yanı sıra katılımcıların Türkiye'ye gelmeden önce sahip oldukları yaşam şartlarını Türkiye'deki şartlarla karşılaştırarak kalma yönünde eğilim gösterdikleri veya yeni bir yer arayışı içerisine girdikleri görülmüştür. Yaşam şartları açısından Suriye'ye göre kendilerini çok daha fazla olumsuz sosyal ve ekonomik koşullarda bulan kimi görüşmeciler ise Suriye'ye geri dönme eğilimde olduklarını belirtmişlerdir. Hedef ülkede geçirilen süre katılımcıların kalma eğilimlerini güçlendiren bir faktör olarak karşımıza çıkmıştır. Bekâr veya aileye herhangi bir şekilde ailelerine bağımlı olmayan kişilerin eğitimlerini sürdürme veya daha iyi yaşam olanaklarına kavuşma amaçlı Batı ülkelerine gitme arayışı söz konusudur. Erkek katılımcıların kadınlara göre daha fazla göç eğiliminde oldukları görülmüştür. Katılımcıların Türk toplumuyla aynı dini inançlara sahip olması, onların Türkiye'de kalma eğilimlerini güçlendiren önemli bir faktördür. Katılımcıların yaşadıkları dışlanma ve karşılaştıkları bürokratik engeller karşısında, Suriye'ye dönme veya başka bir ülkeye gitme konusunda arayışa girdikleri görülmüştür. Hukuki statü, katılımcıların karar verme durumlarını etkileyen önemli bir faktördür. Türkiye'nin Suriye'de belirli kentleri içine alan bir bölgeyi doğrudan kontrolü altına alması, katılımcıları geri dönüş konusunda bir beklentiye sevk ettiği belirlenmiştir. Katılımcıların Türkiye'deki siyasi gelişmelerden ve Suriyeliler üzerinde kamuoyunda yapılan tartışmalardan da etkilendiği özellikle seçim dönemlerinde bu tartışmalar karşısında belirli taktikler geliştirdikleri görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Suriyeliler, Mülteciler, Göç, Sığınmacılar, Gaziantep, İzmir.

This thesis aims to examine factors that play important roles in decision making process of Syrians to stay or return to their homeland. In order to explore conditions under which Syrian live in Turkey, this study first looks at case studies of current literature on refugees and migration and examine the experiences that refugees have undergone in other parts of the world. This thesis then, tries to explain social and economic conditions of Syrians in Turkey and reveal their own decisions process as to return to their homeland or stay in Turkey. Based on qualitative research, this study examines the case of Syrians who live in Gaziantep and İzmir. Findings of this study draws on in-depth-interviews with 57 Syrians in Gaziantep and İzmir. It also makes use of findings gathered from 3 focus group, one in Gaziantep and two in İzmir, carried out during the fieldwork. Sample of this study comprises of Syrians with different age scales and income groups. It is found that most Syrians left their homeland due to civil war, lack of security and a complete destruction of infrastructure in Syria. The reasons why some Syrians live in Gaziantep are closely related with the availability of job in the labour market, proximity of the city to Syria, social network, cultural familiarity and security. For those who live in İzmir particularly underline reasons for having an geographical advantages to get access to Europe. In both cities Syrians have somehow managed to make a living against all the odds. Findings of this research reveals that the reasons why some Syrians prefer not to go back to their homeland are lack of security and stability in Syria. On the other hand, those of Syrians who have found themselves worse off in Turkey in comparison to their living conditions before the civil war in Syria, tend to return to their homeland. In respect to marital status, those who are single and or not married, still consider to carry on their education and look for opportunities to go to Europe. Findings also show that religious factors and length of durations to stay in Turkey incline most Syrians prefer to live in Turkey. Whereas those Syrians who explicitly complain about wide ranges of discriminations, exclusions and prejudges in Turkey either tend to go back to Syria or looks for elsewhere for a living. Last but by no means least, legal status of Syrians also play an important role in their own decision making process. Turkish government's attempt to create a safe zone in northern Syria seems to encourage some Syrians to return to that region which make them get more closer to their homeland in Syria. Most Syrians covered by this research state that they carefully follow news and political debates about Syrians especially during the time of election in Turkey. Key Words: Syrians, Refugees, Migration, Asylum Seekers, Gaziantep, İzmir.