Zihin özürlü çocuk annnelerinin aile özelliklerine ilişkin algılamaları ile çeşitli ailesel değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ OZU ZİHİN ÖZÜRLÜ ÇOCUK ANNELERİNİN AİLE ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN ALGILAMALARI İLE ÇEŞİTLİ AİLESEL DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ Onur KURT Özel Eğitim Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ağustos 2001 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Atilla CAVKAYTAR Bu araştırma ile zihin özürlü çocuk annelerinin (a) ailelerindeki dayanışma ve paylaşıma ilişkin algılama düzeylerini, (b) ailelerindeki sorumluluk ve sorunlara ilişkin algılama düzeylerini ortaya koymak; ayrıca, bu düzeylerle annelerin, ailelerinin ve zihin özürlü çocuklarının demografik özellikleri arasında ilişki olup olmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma, 2000-2001 Öğretim Yılı'nda Eskişehir ili merkezinde zihin özürlülere hizmet veren dört özel ve resmi kuruma devam eden 195 öğrencinin annesi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma, durum saptama türünde; aynı zamanda, değişkenler arasında ilişki aramaya yönelik bağıntısal bir çalışmadır. Zihin özürlü çocuk annelerinin ailelerine ilişkin algılama düzeyleriyle ilgili veriler, `Aile Özellikleri Ölçeği` ile, anneler ve zihin özürlü çocukların demografik özelliklerine ilişkin veriler ise, `Demografik Özellikleri Belirleme Formu` ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak, zihin özürlü çocuk annelerinin ailelerindeki dayanışma ve paylaşıma ilişkin algılama düzeylerinin yüksek/olumlu; ailelerindeki sorumluluk ve sorunlara ilişkin algılama düzeylerinin düşük/olumsuz olduğu söylenebilir. Araştırma bulguları doğrultusunda, zihin özürlü çocuk annelerinin ailelerindeki dayanışma ve paylaşıma ilişkin, ailelerindeki sorumluluk ve sorunlara ilişkin algılama düzeyleriyle ailelerinin ve kendilerinin demografik özellikleri arasında ilişki olmadığı; zihin özürlü çocukların yaşları arttıkça annelerin ailelerindeki sorumluluk ve sorunlara ilişkin algılama düzeylerinin de arttığı, dolayısıyla, ailelerindeki sorumluluk ve sorunlara ilişkin algılamalarının daha olumlu nitelik kazandığı; zihin özürlü çocukların bir hafta boyunca eğitim aldıkları süre arttıkça annelerin ailelerindeki dayanışma ve paylaşıma ilişkin algılama düzeylerinin azaldığı, dolayısıyla, ailelerindeki dayanışma ve paylaşıma ilişkin algılamalarının olumsuzlaştığı sonucuna varılmıştır.

m ABSTRACT THE CORRELATIONS BETWEEN PERCEPTIONS OF MOTHERS WHO HAVE CHILDREN WITH MENTAL RETARDATION ABOUT THEIR FAMILIES AND VARIOUS FAMILY VARIABLES Onur KURT Special Education Major Anadolu University, Institute of Educational Sciences, August 2001 Advisor: Assoc. Prof. Atilla CAVKAYTAR The purpose of the present study was to examine the mothers' perception levels about (a) support and sharing among family members, (b) responsibilities and problems in their families. Moreover, it is examined whether or not there is a correlation between the perception levels of mothers and familys', mothers' and children's demographical variables. This study was conducted with 195 mothers who have children with mental retardation. These mothers were selected from four private and public special schools where their children with mental retardation attended during 2000-2001 school year. The design of this study was descriptive and correlational as well. Two instruments were used to examine above the purposes. The mothers' perception levels were analysed by using the `Family Characteristics Scale` and the mothers' and children's demographical characteristics were examined by using the `Questionnaire for Demographical Characteristics`. The results of the study showed that the mothers' perception levels for support and sharing among the family members were high and the in perception levels for responsibilities and problems were low. The findings reflect that there is no relationship between mothers' demographics and their perception levels for support and sharing among family members and responsibilities and problems. The perception levels for responsibilities and problems increase when their children become older. So, it can be stated that the mothers' perception levels for responsibilities and problems would be positive. It is also seen that when the weekly education hours increase, the mothers' perception levels for support and sharing among family members decrease. So, it can be said that the mothers' perception levels of support and sharing among family members were getting negative.