Zihin özürlü çocuklara adı söylenen mutfak araç ve gereçlerine ait resmi seçme becerisinin öğretiminde artan bekleme süreli öğretimin etkililiği ve hedeflenmeyen bilgi öğretimi

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZÜ ZİHİN ÖZÜRLÜ ÇOCUKLARA ADI SÖYLENEN MUTFAK ARAÇ VE GEREÇLERİNE AİT RESMİ SEÇME BECERİSİNİN ÖĞRETİMİNDE ARTAN BEKLEME SÜRELİ ÖĞRETİMİN ETKİLİLİĞİ VE HEDEFLENMEYEN BİLGİ ÖĞRETİMİ Erdi KANBAŞ Özel Eğitim Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Şubat 2002 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Oğuz GÜRSEL Tek denekli araştırma modellerinden yoklama evreli davranışlararası çoklu yoklama modeli kullanılarak zihin özürlü çocuklara, adı söylenen mutfak araç ve gereçlere ait resmi seçme becerisinin öğretiminde artan bekleme süreli öğretimin etkililiği araştırılmıştır. Ayrıca, bu çalışmada, ortam, zaman ve araç-gereçler arasında genelleme etkisi ve uygulama tamamlandıktan 3 ve 10 gün sonra izleme etkisi incelenmiştir. Bu çalışmaların yanısıra hedeflenmeyen bilgi olarak mutfak araç ve gereçlerinin işlevini söyleme becerisinin kazanımı da araştırılmıştır. Araştırma Eskişehir'de özel bir eğitim merkezine devam eden yaşlan 7-10 arasında değişen dört zihin özürlü öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırma, öneleme oturumları, yoklama-izleme-genelleme oturumları, artan bekleme süreli öğretimin yer aldığı öğretim oturumları olmak üzere üç evreden oluşmaktadır. Oturumların tümü bire bir öğretim düzenlemesiyle gerçekleştirilmiştir.Ill Öneleme oturumları sonucunda her deneğin yanlış tepki gösterdiği resimler arasından oniki adet mutfak araç-gereç resmi hedef davranış olarak belirlenmiştir. Hedef davranış olarak belirlenen mutfak araç-gereç resimlerinden her öğretim setinde üç araç-gereç olmak özere dört öğretim seti oluşturulmuştur. Araştırmada öğretim oturumlarında sıfır saniye denemelerin ardından hedef uyaran ile kontrol edici ipucu arasında geçen bekleme süresini birer saniyelik eşit aralıklarla en fazla beş saniye oluncaya değin sistematik olarak arttırılmıştır. Hedeflenmeyen bilgi öğretimi, öğretim oturumları sırasında gerçekleştirilmiştir. Öğretim oturumlarında, deneğin her doğru tepkisinin ardından hedef uyaranın işlevi açıklanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, artan bekleme süreli öğretimin adı söylenen mutfak araç ve gereçlerine ait resmi seçme becerisinin öğretiminde etkili olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda artan bekleme süreli öğretimin zihin özürlü çocukların adı söylenen mutfak araç-gereçlerine ait resmi seçme becerisini farklı ortam, zaman ve gerçek araç-gereçlere genelleyebilmelerinde ve öğretim bittikten 3 ve 10 günlük süreler sonunda öğretilenlerin kalıcılığının korunmasında etkili olduğu görülmektedir. Ayrıca bu araştırmanın hedeflenmeyen mutfak araç-gereçlerinin işlevini söyleme becerisinin kazanımında etkili olduğunu göstermektedir.

IV ABSTRACT THE EFFECTS OF PROGRESSIVE TIME DELAY AND PROVIDING INSTRUCTIVE FEEDBACK ON TEACHING RECEPTIVELY IDENTD7YING KITCHEN UTENSILS Erdi KANBAŞ Special Education Major Anadolu University, Institute of Educational Sciences, February 2002 Advisor: Assis. Prof. Oğuz GÜRSEL A multiple probe across behaviors with probe conditions design was used to examine the effects of progressive time delay on teaching receptively identifying kitchen utensils to children with mental retardation. Morover, generalization effects of progressive time delay across settings, time and materials and three and ten days after instruction maintenance effects of progressive time delay was tested in the study. Besides these aims acquisition of instruction feedback was examined. Instructive feedback stimuli were provided as the functions of the kitchen utensils used in this study. Four students with mental retardation participated in this study. The students were attending at a special school in Eskişehir. The students were between 7 and 10 years old. There were screening, probe, training, generalization and maintenance sessions in this study. All sessions was conducted via 1.1 instructional arrangement. Twelve unknown kitchen utensils were identified during screening sessions. Four training sets were developed for each students. There were three kitchen utensils in each training sets. After using 0 s delay interval during first training session, the delay interval was increased as 1 s systematically until 5 s maximum delay interval was reached.Instructive feedback stimuli were provided during training sessions. Instructive feedback stimuli followed by every correct responses of the students. The findings of this study showed that progressive time delay was effective on teaching receptively identifying kitchen utensils to students with mental retardation. Also, progressive time delay was effective on generalizing the acquired skills across settings, time and materials and maintained the acquired skill three and ten days after training. Furthermore, students acquired some of the instructive feedback provided to them during training.