Sosyal bilgiler dersinde öğretim hizmetlerinin niteliğini belirleyen öğelerin (ipucu,öğrenci katılımı, pekiştirme, dönüt-düzeltme) kullanımı

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZÜ SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE ÖĞRETİM HİZMETİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEYEN ÖĞELERİN (İPUCU, ÖĞRENCİ KATILIMI, PEKİŞTİRME, DÖNÜT-DÜZELTME) KULLANIMI Özgül AYAR İlköğretim (Sosyal Bilgiler Öğretmenliği) Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2003 Danışman: Ersan S ÖZER Sosyal Bilgiler, öğrenciye toplumsal kişilik kazandırarak iyi bir yurttaş yetiştirmeyi amaçlayan, ilköğretim düzeyine ve çocuğun küresel algılama özelliğine uygun duruma getirilmiş bir derstir. Bu derste çocuk, toplumsal sorunlarla karşı karşıya getirilmekte ve kendisinin toplumsal yaşamla kaynaşması sağlanmaktadır. Böylece, Sosyal Bilgiler dersi, çocuğun toplumsal kişiliğinin oluşmasında önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Öğrenme-öğretme sürecini planlamada öğretmenler, öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğeleri (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) derslerinde sıkça kullanma durumundadırlar. Öğretmenler, öğrenilecek davranışlarla ilgili ipuçlarını sunarak, öğrenciyi öğrenme işine katarak, öğrencinin olumlu davranışlarını pekiştirerek, öğrenciye gösterdiği davranışın doğruluğu konusunda bilgi vererek, eksik ve yanlışlarını tamamlayarak öğrenme-öğretme ortamında bu öğeleri etkilice işe koşmalıdırlar. Sosyal Bilgiler öğretiminde öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğelerin (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) kullanımını değerlendirmeye yönelik olan bu araştırma, tarama modeline göre desenlenmiştir. Araştırmaya, 2001-2002 öğretim yılında, Eskişehir il sınırları içinde yer alan İlköğretim II. basamak Sosyal Bilgiler dersi öğretmenlerinin tümü ile yedinci sınıf öğrencilerinden 750 öğrenci katılmıştır.Araştırmada veri toplamak amacıyla ilgili literatür taramasının ardından, uzman görüş ve önerileri doğrultusunda `Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretim Hizmetinin Niteliğini Belirleyen Öğelerin (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) Kullanımı Öğretmen ve Öğrenci Anket Formu` (Ek-3 ve 4) geliştirilmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde, Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerin görüşleri sayı ve yüzdeler ile ifade edildikten sonra öğretmen ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılmasında bağımsız t testinden yararlanılmıştır. Anket verilerinin frekans, yüzde, aritmetik ortalamaları ve t testi sonuçları SPSS paket programına göre yapılan istatistiksel çözümlemeleri sonunda, şu sonuçlara ulaşılmıştır:. Öğretmenler, öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğelerden ipucu öğesinin her zaman, öğrenci katılımı öğesinin her zaman, pekiştireç öğesinin her zaman, dönüt-düzeltme öğesinin sık sık gerçekleştirildiği görüşündedirler. Öğrenciler ise, öğretmenlerinin ipucu öğesini sık sık, öğrenci katılımı öğesini sık sık, pekiştirme öğesini ara sıra, dönüt-düzeltme öğesini sık sık gerçekleştirdiği görüşündedirler. Bu sonuçlara göre, öğretmen ve öğrenci görüşleri arasında anlamlı farklılıkların ortaya çıktığı görülmektedir.. Öğretmenler, Öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğeleri (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) yeterince kullanmama nedeni olarak, sınıfta başarı düzeyi düşük öğrenciler için ek önlem almaya olanak bulamadıklarını ve programdaki konuları yetiştirme kaygısı her zaman taşıdıklarını belirtmişlerdir.

ABSTRACT THE USAGE OF ELEMENTS (CLUE, STUDENT'S PARTICIPATION, CONSOLIDATION, FEED-BACK CORRECTION) WHICH DETERMINE THE QUALITY OF EDUCATIONAL SERVICES IN SOCIAL STUDIES LESSON Özgül AYAR Department of Primary Education, Program in Social Studies Anadolu University Graduate School of Social Studies, 2003 Supervisor: Prof. Dr Ersan Sözer Social Studies is a lesson which aims to grow students as a good citizen by providing social personality for them. It has been developed by keeping in view the students' primary school level and their global perception characteristics. In that lesson, students are brought to confront with social problems and secured to get on well with social life. Hence, Social Studies lesson accomplishes a significant role on formation of the sudents' social personality. In planning the learning-teaching process, teachers are frequently to use the elements, clue, student's participation, feed-back and correction,which determine the quality of educational services. Teachers have to activate the elements effectively by presenting the clues related to behaviours which will be taught, by making them participate in learning process, by intensifying their positive behaviours, by giving students feed-back about their behaviours, and by completing their lackings and errors. This research interested in evaluating the usage of these elements which determine the quality of educational service is designed as regard to survey model. This research has been performed with all Social Studies teachers in primary school second level and 751 of 7th class students through 2001-2002 education period in Eskişehir. After literature searching to gather data, the teacher and students questionaire form called `The Usage of Elements Which Determine the Quality of Educational Service`has been developed in terms of experts' views and proposals. In analyzing the searching data, the opinions of Social Studies teachers and students have been designated by quantity and percentages, then it has been made use of independent `t` test while comparing the students' and teachers' opinions. These following results have been concluded at the end of statistical analysis carried out by frequency, percentage, aritmetical average and `t` test results in terms of SPSS program:. Teachers suppose that while feed-back correction is temporarily applied, the elements of clue, sudent participation, and consolidation elements are permanetly put into practice. On the other hand, students think that their teachers frequently use the elements of clue student's participation, and feed back correction meanwhile consolidation factor is applied occasionally. In perspective of all these results, there exists significant differences between the opinions of teachers and students.. As a reason of inadequate usage of the elements which determine the educational service quality, teachers have pointed out that they have no opportunity to take supporting measures for the low-level students and that they feel anxiety about keeping up with lesson schedule.