Televizyonun okulöncesi dönem çocukları üzerindeki etkisi konusunda öğretmen anne-baba görüşleri

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZÜ TELEVİZYONUN OKULÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARI ÜZERİNDEKİ ETKÎSİ KONUSUNDA ÖĞRETMEN ve ANNE-BABA GÖRÜŞLERİ Ülkü KARABULUT Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü ilköğretim Anabilim Dalı Okulöncesi öğretmenliği Yüksek Lisans Programı, Eylül 2003 Danışman: Yrd.Doç.Dr. Mehmet GÜLTEKÎN Okulöncesi dönem yaşamın ilk yıllarını kapsayan ve çocuk için kritik bir dönemdir. Geleceğe sağlıklı bireyler yetiştirmek bu dönemin çok iyi değerlendirilmesi ile olanaklıdır. Bu yıllarda gelişim oldukça hızlıdır ve çocuk çevre etkisine en duyarlı olduğu dönemindedir. Okulöncesi yıllarda çocuğun tüm gelişim alanlarını destekleyerek onu geleceğe hazırlamak da okulöncesi öğretmenlerine ve anne-babalara düşmektedir. Günümüzde televizyon, kitleleri eğitmek ve eğlendirmek için sınırsız olanaklar sağlamaktadır. Sesle görüntüyü bir anda, mekân ve sınır tanımadan istenilen her yere aktaran bu sihirli kutunun bütün bireyler üzerinde egemenlik kurduğu bir gerçektir. Televizyon yetişkinler için olduğu kadar, çocuklar için de haberleşme, eğlence ve öğrenme aracıdır. Fakat televizyon, çocukları yetişkinlerden daha farklı bir biçimde etkiler. Çünkü, çocuk bedensel, duygusal, düşünsel bakımdan yetişkin insanlardan farklı özellikler gösterir, ister çizgi film olsun, isterse sinema filmi olsun televizyondaki yayınların çocuklar üzerinde büyük etkileri vardır. Televizyon görsel ve işitsel özellikleri sayesinde etkili bir öğrenme yaratır. Ancak, günümüzde çocuklar için hazırlanan programların yetersizliği bir yana, çizgi filmler bile çocukların zarar görmelerine neden olmaktadır. Kitle iletişim araçlarından biri olan televizyonun, çocuklar üzerinde etkili olduğu artık tüm kesimlerin kabul ettiği bir olgudur. Kuşkusuz televizyonun çocukları olumlu ya da olumsuz etkilemesi anne-babaların ve eğitimcilerin bu konudaki tutumlarına ııbağlıdır. Bu nedenle, anne-baba ve eğitimcilerin televizyonun çocuklar üzerindeki etkilerinin bilincinde olarak ve özellikle anne-babaların televizyonu bir çocuk bakıcısı gibi görmek yerine, televizyon izleme süresini ve programların içeriğini denetleyerek televizyonu öğrenme aracı olarak kullanmaları oldukça önemlidir. Bu araştırma ile, televizyonun okulöncesi çocukları üzerindeki etkisi konusunda öğretmen ve anne-babaların görüşlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu çalışmanın evrenini, Kocaeli ilinde yer alan ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarının öğretmenleri ve anne-babaları oluşturmaktadır. Çalışma 2002-2003 eğitim öğretim yılında, 10 öğretmen ve 10 anne-baba ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma tarama modelindedir. Araştırmada veri toplama amacı ile televizyonun okulöncesi çocuklar üzerindeki etkileri konusunda öğretmen ve anne-baba görüşlerini belirlemek için nitel araştırma yöntemi benimsenerek yan yapılandırılmış görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma verilerinin verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda; görüşme yapılan öğretmenler ve anne-babalar, televizyonun çocuklar üzerinde çeşitli davranış değişiklikleri yarattığını ifade etmişlerdir. Çocukların televizyon izledikten sonra; televizyonda duyduktan ifadeleri tekrar etmeleri, televizyon kahramanlarını taklit etmeleri, reklam ürünlerini istemeleri, televizyonda izlediklerinin resimlerini çizmeleri gibi davranış değişiklikleri gösterdikleri bulunmuştur. Araştırma sonucunda; çocukların televizyon izledikten sonra davranışlarındaki değişikliklerin hem olumlu hem de olumsuz olduğu yönünde öğretmenler ve anne- babalar benzer görüşler belirtmişlerdir. Televizyonun; çocukların dünyayı tanımaları, dil gelişimlerine katkıda bulunması, kavranılan öğrenmeleri, hayal dünyalarını zenginleştirmesi gibi olumlu davranış değişiklikleri kazandırmasının yatımda, çocukların saldırgan davranışlarda bulunmaları, onları bireyselleştirmesi, argo kelimeler möğrenmelerine neden olması, kendi kültürlerinden uzaklaştırması gibi olumsuz davranış değişikliklerine yol açtığı bulunmuştur. Bunun yanında çocukların en fazla yetişkinler için hazırlanmış dizi filmleri ve çizgi filmleri izledikleri ve günde ortalama 3 saat televizyon izledikleri bulunmuştur. Ayrıca, öğretmenler televizyondan eğitimde yararlandıkları ve en fazla serbest zaman etkinlikleri sırasında televizyonun etkilerini çocuklar üzerinde gözlemledikleri görüşünde birleşmişlerdir. iv

ABSTRACT OPINIONS OF PARENTS AND TEACHERS REGARDING EFFECTS OF TELEVISION ON PRESCHOOL CHILDREN. Ülkü KARABULUT Department of Primary Education Teacher Training Program in Pre-School Education Anadolu University, Graduate School of Educational Sciences, September 2003 Advisor: Assist. Prof. Dr. Mehmet GÜLTEKlN Preschool period are the first years of life and a critical period for a child. This period must be well utilized in order to bring up well educated individuals. A child, in preschool years, develops rather rapidly and is most sensitive to environmental effects. The duty, to assist a child to future in his / her preschool education years by supporting him / her in all his / her development skills is, on the parents and preschool teachers. Today television provides massive opportunities to educate and entertain the public. It is a fact that individuals are presided over by this magic box that transmits audio and vision simultaneously to anywhere desired without any border and place. Television is a mean for information, entertainment and education not only for adults but also for children. However, children are affected from television different than adults because a child has different physical, emotional and mental conditions than an adult. Whether it is a cartoon or a movie, television programmes have significant effects on children. With its visual and audiol properties t.v. is a very effective educational mean. Yet, nowadays, beside insufficient television programmes prepared for children, even cartoons cause harm to children. It is an accepted fact that television,one of the mass comminication mean, has an influence on children.With no doubt the attitude of parents and educators on this issue is going to determine the effects of television on children whether in good way or bad way. Therefore, parents and educators should be conscious of the effects of television and they must keep in mind that especially parents should not see thetelevision as a baby sitter instead of it they should regulate the time which has been spent in front of the television and also they should control the programmes which they watch. The aim of this research is to find out opinions of parents and teachers about effects of television on preschool children. The basements of this research are parents and teachers of preschool children that attend to preschool education institutes managed by Ministry of National Education in Kocaeli province. This work has been done with 10 parents and 10 teachers in 2002- 2003 educational year. Surveying is selected as a model of this research. Qualitative research method and semi-structured opinion survey are used to collect data in order to determine opinions of parents and teachers about effects of television on preschool children. Descriptive analysis is used to analyse the data which has been obtained. In this research, interviewed teachers and parents expressed that television causes various behavior changes on children. The behavior changes that observed are such as repeating phrases they heard on television, acting as the television characters, demanding the products that they watched its advertisement on television and drawing pictures that they watched on television. At the end of the research both parents and teachers expressed similiar opinions that after watching television, behaviors of children change not only in negative way but also in positive way. Helping children get acquainted with life (world), supporting linguistic development, making easy to understand new concepts and enriching imagination are the positive effects of television but on the other hand, inducing aggressive behavior, self-centeredness, inappropriate language and detachment from ethnic culture are the negative effects. In addition, it is found out that children mostly watch television shows made for adults and spend 3 hours a day, in average, watching television. Moreover, teachers TK I HUnUXtHEl M KSiWnM VIagreed on that they use television as an educational mean and they can observe the effect of television on children during leisure time activities. Vll