Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı mükemmellik modelinin eğitim fakülteleri için uyarlaması

Abstract

DOKTORA TEZ OZU AVRUPA KALİTE YÖNETİMİ VAKFI MÜKEMMELLİK MODELİNİN EĞİTİM FAKÜLTELERİ İÇİN UYARLAMASI Bahadır ERİŞTİ Eğitim Bilimleri (Eğitim Programlan ve Öğretim) Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mart 2004. Danışman: Prof. Dr. Mustafa SAĞLAM Eğitim fakültelerinin en önemli görevlerinden birisi, gerçekleştirdikleri eğitim etkinlikleri yoluyla ülkenin gereksinme duyduğu kalitede öğretmen adaylarım yetiştirmektir. Temelde eğitim fakültelerinde yetiştirilen öğretmen adaylarının kalitesi bu kurumlann ve bu kurumlarda yürütülen eğitim etkinliklerinin kalitesine bağlıdır. Kurumsal anlamda kaliteyi sağlamanın ve sürdürebilmenin bir yolu, kaliteyi sağlamaya dönük bir sistemin kuruhnasmdan ve bir model doğrultusunda kurumsal özdeğerlendirme yapmaktan geçmektedir. Bu araştırmanın temel amacı, eğitim fakültelerinin bir sistem bütünlüğü içinde gelişmelerini sağlamak için, bu fakültelerin kurumsal özdeğerlendirme yapabilmelerini olanaklı kılacak bir ölçütler takımı ve bunları kapsayan bir kalite ve özdeğerlendirme modeli oluşturmaktır. Bu temel amaç doğrultusunda gerçekleştirilen bu çalışma ile Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı (AKYV) Mükemmellik Modelinin eğitim fakültelerinde kullanmaya elverişli biçime dönüştürüldüğü bir model önerilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini, 2003-2004 öğretim yılında 16 farklı Türk üniversitesinin eğitim fakültelerinde görev yapmakta olan ve mükemmellik modeli konusunda yetkin farklı anabilim dallarındaki 39 öğretim elemanı oluşturmuştur. Tarama türü bir desenin kullanıldığı araştırmada veriler, bu araştırma için araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı Mükemmellik Modelinin Eğitim Fakülteleri için Uyarlaması Araştırması Anketinin araştırmanın çalışma evrenine seçilen öğretim elemanlarına uygulanması ile toplanmıştır. mAraştırmanın amacına dönük sorulan yanıtlamak üzere toplanan verilerin çözümlenmesinde, frekans ve yüzde çözümlemelerinden yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemelerinde `WebSurveyor` bilgisayar programı ile `SPSS 7.0 for Windows` paket programı kullanılmıştır. Araştırma sonunda, AKYV Mükemmellik Modelini eğitim fakültelerine uyarlamak amacı ile modelin özüne bağlı kalmak koşulu ile- modelde yer alan dokuz ölçüt, 30 alt ölçüt ve 173 göstergeye dayalı olarak oluşturulan 519 kanıt niteliği taşıyan maddeden 483 'ünün araştırmaya katılan öğretim elemanlarınca yüksek oranda kabul gördüğü ve modele uygun bulunduğu saptanmıştır. Araştırmaya katılan öğretim elemanlarınca kabul görmeyen ve modele uygun bulunmayan 36 kanıt niteliğindeki madde ise modelden çıkarılmıştır. Araştırmada elde edilen bu sonuca dayalı olarak, araştırmaya katılan öğretim elemanlarınca modele uygun bulunan ölçüt, alt ölçüt, gösterge ve göstergelere ilişkin kanıtlardan yararlanılarak oluşturulan bu yapıya, modelde yer alan semboller ve anlamlarının da eklenmesiyle Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı Mükemmellik Modelinin Eğitim Fakülteleri için Uyarlaması bir bütün olarak ortaya çıkarılmıştır. iv

ABSTRACT THE ADAPTATION OF THE EUROPEAN FOUNDATION FOR QUALITY MANAGEMENT EXCELLENCE MODEL TO EDUCATION FACULTIES Bahadır ERİŞTİ Department of Educational Sciences (Curriculum Development and Instruction) Anadolu University Institute of Educational Sciences, March 2004 Supervisor: ProfDr. Mustafa SA?LAM One of the most important responsibilities of educational faculties is to train qualified teachers in accordance with the need of the country. Basically, the quality of the teachers being trained in the educational faculties depends on the quality of the institution itself, which at the same time functions as a system. One of the ways to account for institutional quality is to set up a quality system and follow a model for institutional self-evaluation. The aim of this study is to foster the quality in educational faculties, and by the help of a model, to develop a unique self-evaluation model consisting of a set of criteria which will enable them to carry out institutional self-evaluation. With this study, it is aimed at adapting the European Foundation for Quality Management (EFQM) Excellence Model to education faculties. This study was carried out in the 2003/2004 Academic Year with experts on Quality Management. The sample group consists of university teachers from different fields working in 16 different Turkish universities. The data for this study was collected from the university teachers via a questionnaire on `A Research Questionnaire on Quality Management in Education Faculties`, which was developed by the researcher himself.In the analysis of the data, frequency and percentage were also calculated/For the statistical analysis, `WebSurveyor` PC Program and `SPSS 7.0 for Windows` software were used. The questionnaire designed to adapt the European Foundation for Quality Management to educational faculties was prepared by the researcher and consisted of 519 items developed based on the 9 criteria, 30 subcriteria and 173 parameters in the model. The results reveal that 483 out of 519 items were accepted by the subject group. 36 items which were rejected by the instructors were taken out from the model. Based on the results, an excellence model for education faculties was developed consisting of the items accepted by the instructors. Finally, the Excellence Model for Education Faculties was designed by adding symbols used in the model and their meanings. VI