Öğrenme stilleri ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişki

Abstract

DOKTORA TEZ ÖZÜ ÖĞRENME STİLLERİ İLE ÖĞRENME STRATEJİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Meral GÜVEN Eğitim Bilimleri (Eğitim Programlan ve Öğretim) Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ocak 2004 Danışman: Prof. Dr. Bekir ÖZER Öğrenmeyi öğrenme, bilgi çağı ve bilgi toplumu kavramları ile birlikte ortaya çıkan ve üzerinde durulan bir kavramdır. Öğrenmeyi öğrenme etkili öğrenme sürecinde bireylerde geliştirilmesi amaçlanan boyutlardan birisidir. Öğrenmeyi öğrenme, öğrencilerin kendi öğrenme özelliklerini tanıyarak, öğrenmede kullanılan stratejileri bilmesi, uygun stratejileri seçmesi ve kullanmasıdır. Kısacası, öğrenmeyi öğrenme süreci, bireylerin hem öğrenme stilleri hem de kullandıkları öğrenme stratejileri ile ilgilidir. Öğrenme stilleri genelde bireyseldir ve bununla öğrenci, öğrenmeye yönelik ne gibi özelliklere sahip olduğunun farkında olur. Öğrenme stratejileri ise, öğrenme amaçlarının gerçekleştirilmesinde kullanılan araçlardır ve öğrencilerin nasıl ve hangi yolları kullanarak öğrenecekleri konusunda yardımcıdır. Öğrenmede stil ve strateji, birbirlerini tamamladığı zaman anlam kazanan, birbirlerine yakın iki ayrı öğedir. Bireylerin yalnız kendi öğrenme stillerini bilmeleri ya da yalnız öğrenirken hangi yolları -stratejileri- tercih ettiklerini bilmeleri yeterli değildir. Bundan dolayı, öğrenme stilleri ve öğrenme stratejileri ile ilgili son yıllara dek ayrı ayrı çalışmalar yürütülürken, artık bu iki kavramı içeren çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bunların içerisinde özellikle öğrenme stillerine uygun stratejilerin neler olabileceği konusunda birtakım bilgilerin sunulduğu, ayrıca öğrenme stil envanterleri ile öğrenme stratejisi ölçekleri birlikte kullanılarak gerçekleştirilen çalışmalar dikkat çekmektedir. Bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar, öğrencilerin öğrenme stillerine göre kullanabilecekleri öğrenme stratejileri ile ilgili ipucu verse de, henüz yeterli olarak nitelendirilemez. Bu nedenden ötürü, bu tür çalışmalar bugün de sürmektedir. Bu araştırmanın amacı, hangi öğrenme stiline sahip öğrencilerin hangi stratejileri kullandıklarını belirleyerek öğrenme stilleri ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Bu araştırma, tekil ve ilişkisel tarama modellerinden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini, 2002 -2003 öğretim yılında Eskişehir il merkezinde bulunan 36 ortaöğretim kurumundaki toplam 27130 öğrenci oluşturmuştur. Örnekl emini ise, Eskişehir ilindeki 4'ü genel lise, 2'si Anadolu + fen lisesi ve 3'ü meslek lisesi olmak üzere dokuz ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 880 öğrenci oluşturmuştur. uıAraştırmanın belirlenen amacına ulaşması için gerekli olan veriler, `Kişisel Bilgiler`, `Kolb Öğrenme Stilleri Envanteri` ve `Öğrenme Stratejilerini Belirleme Ölçeği` olmak üzere üç bölümden oluşan bilgi toplama aracı ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin istatistiksel çözümlemeleri bilgisayarda SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) kullanılarak yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde araştırmanın amacına yönelik olarak `sayı ve yüzde`lerden, sayısal karşılaştırmalar için `kay kare (X2) testi`nden, `aritmetik ortalama ve standart puan hesapları`ndan, ikili küme karşılaştırmalarında `t testi`nden, ikiden çok küme karşılaştırmalarında ise `tek yönlü varyans çözümlemesi tekniği`nden yararlanılmıştır. Karşılaştırmalardaki farklılığın kaynağının bulunması amacıyla `Tukey HSD testi`nden yararlanılmıştır. Araştırmada yapılan istatistiksel çözümlemelerde anlamlılık düzeyi.05 olarak benimsenmiştir. Araştırma sonunda, ortaöğretim öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun özümleyici, ayırt edici ve dönüştürücü öğrenme stillerine sahip oldukları belirlenmiştir. Ayrıca, öğrencilerin cinsiyetlerine, akademik başarı düzeylerine, sosyo - ekonomik düzeylerine, öğrenim gördükleri alanlara göre sahip oldukları öğrenme stillerinin farklılaştığı da ortaya çıkmıştır. Öte yandan, ortaöğretim öğrencilerinin anlamlandırma stratejilerini ve anlamayı izleme stratejilerini yoğun olarak kullandıkları, duyuşsal stratejileri, yineleme stratejilerini ve örgütleme stratejilerini daha az kullandıkları belirlenmiştir. Yine, öğrencilerin cinsiyetlerine, akademik başarı düzeylerine ve öğrenim gördükleri alanlara göre kullandıkları öğrenme stratejilerinin değiştiği ortaya çıkan bir başka sonuçtur. Buna karşılık, öğrencilerin sosyo - ekonomik düzeylerine göre kullandıkları öğrenme stratejilerinde bir değişiklik olmadığı belirlenmiştir. Bunların yanısıra, araştırmada ortaöğretim öğrencilerinin öğrenme stratejilerini öğrenmelerinde öğretmenlerinin ve kendi çalışma alışkanlıklarının önemli bir yeri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunlara ek olarak, öğrencilerin öğrenme stratejilerini daha az olmak üzere kitap, dergi gibi kaynaklarla, anne ve babalarından ve arkadaşlarından öğrendikleri belirlenmiştir. Ortaöğretim öğrencilerinin sahip oldukları öğrenme stillerine göre tüm stratejileri kullanmalarında olmasa da anlamayı izleme stratejilerini ve duyuşsal stratejileri kullanmalarında farklılık olduğu belirlenmiştir. Bunun yanısıra, öğrencilerin sahip olduktan öğrenme stillerine göre yineleme stratejilerini, anlamlandırma stratejilerini ve örgütleme stratejilerini kullanmalarında ise bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, ortaöğretim öğrencilerinin sahip oldukları öğrenme stilleri ile kullandıkları öğrenme stratejileri arasında, özellikle anlamayı izleme stratejileri ve duyuşsal stratejiler arasında bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. IV

ABSTRACT THE RELATIONSHIP BETWEEN LEARNING STYLES AND LEARNING STRATEGIES Meral GÜVEN Department of Educational Sciences (Curriculum Development and Instruction) Anadolu University Institute of Educational Sciences, January 2003 Supervisor: Prof. Dr. Bekir ÖZER Learning to learn is a concept which came about with the concepts of knowledge era and knowledge society. To achieve an efficient learning process, one of the aspects to be developed is learning to learn. Learning to learn is realizing one's own learning ways of choosing and using the appropriate strategies. Thus, the process of learning to learn is related with both individal's learning style and learning strategies. Learning styles may differ across individuals, thus each learner may learn in different ways. Learning strategies, on the hand, are specific methods used to achieve particular learning aims which help learners to find out how and which ways they learn. Learning styles and strategies are two different concepts which gain meaning when they complement each other. It is not sufficient for individuals to know only their learning styles or only which strategies to choose. Therefore, contrary to earlier studies in which learning styles and strategies were considered separate, recent studies investigate learning styles and strategies together. The focus of recent studies are then on which strategies are suitable for which learning styles. Although the results of such studies give clues about which learning strategies learners use based on their learning styles, they cannot be considered conclusive. Thus, there is a need for such studies to be conducted. The aim of this study is to determine the relationship between learning styles and learning strategies by investigating which learning styles prefer which learning strategies. This study was carried out by the use of singular and correlational model. 27130 students who were studying in 36 high school institutions in Eskişehir in the era 2002 - 2003 academic year comprises the population of the research. The sample consists of 880 highschool students from 9 high schools in Eskişehir of which were 4 general, 2 Anadolu + science and 3 vocational high schools. Data were collected by means of `Personal Information`, `Kolb Learning Styles Inventory` and `Learning Strategies Determining Scale`. Statistical analysis of the data were carried out by SPSS. In the data analysis, `numbers and percentages`, `chi-square (x2)`, and `arithmethic mean and standart deviation` for numerical comparisons; `t tests` for the comparison of 2 groups; `one way anova` for the comparison of more than 2 groups were used. To determine the source of differences between the comparisons, `Tukey HSD` was used. In the statistical analysis, 0.05 was accepted as the significance level. The results, indicate that most of the high school students in this study have assimilator, diverger and converger learning styles. Moreover, learning styles differ according to gender, academic achievement levels, socio - economic levels and the field of study. The results show that students use elaboration strategies and comprehension monitoring strategies more than affective, rehearsal and organizational strategies. Furthermore, the results suggest that learning strategies vary according to student's gender, academic achievement levels and field of study, but that socio - economic level does not have an effect on the prefence of the learning strategies. The results also suggest that students learn about learning strategies from both their own and their teachers' study habits. Although to a lesser extent, students learn about learning strategies from sources such as books and journals, and from parents and friends. Although not all the strategies high school students use correlate with their learning styles comprehension monitoring strategies and affective strategies are dependent on learning styles. Rehearsal strategies, elaboration strategies and organizational strategies, on the other hand, do not vary according to learning style of students. Thus, as a result, it was observed that there is a relationship between student's learning styles and use of learning strategies, especially between comprehension monitoring strategies and affective strategies. VI