Otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin ve eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülü öğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Araştırmada, otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerininöğretiminde sabit bekleme süreli öğretim ile eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülüöğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin farklılaşıp farklılaşmadığı; ayrıca, buöğretim uygulamalarının gömülü öğretimle kullanımı konusunda Türkiye'dekiüniversitelerin özel eğitim bölümlerinde görev yapan ve son beş yıl içinde lisans ya dalisansüstü düzeyde Beceri ve Kavram Öğretimi dersini yürütmüş öğretim elemanlarınıngörüşleri incelenmiştir. Araştırmada tek-denekli araştırma modellerinden uyarlamalıdönüşümlü uygulamalar kullanılmıştır.Çalışma otistik özellikler gösteren 6-8 yaş aralığında dört öğrenci ile yürütülmüştür.Araştırmada deneklere öğretilen hedef davranışlar fotoğraf çekme ve CD çalar çalıştırmabecerileridir.Araştırmanın etkililik bulguları, otistik özellikler gösteren dört denekten üçünün serbestzaman becerilerini her iki uygulamayla da ölçütü karşılar düzeyde öğrendiklerinigöstermiştir. Dördüncü denekte eşzamanlı ipucuyla öğretimin daha etkili olduğugözlenmiştir. Dördüncü denekte sabit bekleme süreli öğretimle üzerinde çalışılanbeceride belirli bir düzeyde öğrenme gerçekleşmiş olmasına rağmen ölçütkarşılanamamıştır. Deneklerin tümünde iki uygulama arasında kalıcılık etkisi bakımındanönemli bir farklılık olmadığı görülmüştür. Deneklerin her iki yöntemle de öğrendikleriserbest zaman becerilerini korudukları gözlenmiştir. ki öğretim uygulaması verimlilikaçısından karşılaştırıldığında; elde edilen bulguların tüm deneklerde tutarlı bir biçimdeyinelenemediği görülmektedir. Çalışmada iki denekte gömülü öğretimle sunulan sabitbekleme süreli öğretimin gömülü öğretimle sunulan eşzamanlı ipucuyla öğretime kıyasladaha verimli olduğu; çalışmaya katılan diğer iki denekte ise, eşzamanlı ipucuylaöğretimin sabit bekleme süreli öğretime kıyasla daha verimli olduğu görülmüştür. Başkabir deyişle, bu çalışmada gömülü öğretimle sunulan sabit bekleme süreli öğretimlegömülü öğretimle sunulan eşzamanlı ipucuyla öğretim arasında verimlilik değişkeniaçısından önemli bir fark görülmemiştir.Araştırma bulguları, Türkiye'deki üniversitelerin özel eğitim bölümlerinde görevyapmakta olan öğretim elemanlarının sabit bekleme süreli öğretim ve eşzamanlı ipucuylaöğretimin gömülü öğretimle sunulması konusunda olumlu görüşler ifade ettiklerinigöstermiştir.

The purpose of the present study was to compare the effectiveness and efficiency ofconstant time delay and simultaneous prompting procedures within an embeddedteaching format on the acquisition of the leisure skills by the students with autism. Anadapted alternating treatment design was used to compare both procedures. Also, socialvalidity of the study was investigated by asking the professors who teach the `Skill andConcept Teaching to Children with Mental Retardation` courses at the universities whichhave special education departments in Turkey.Four male students with autism whose ages ranged from 6 to 8 participated in the study.Target skills for the students were taking a picture by a digital camera and turning on aCD player.Effectiveness results showed that both procedures were equally effective on teaching theleisure skills to three out of four students. In other words, the introduction of constanttime delay and simultaneous prompting procedures resulted in criterion level respondingon the target behaviors for the three out of four children. Simultaneous promptingprocedure was more effective for the remaining student. Data indicated that there was nodifference between the two procedures regarding maintenance effects. Three studentsmaintained the criterion level responding during the maintenance probe sessions. Mixedresults were obtained regarding the efficiency parameters. The constant time delayprocedure delivered within embedded teaching format seemed to be more efficient thansimultaneous prompting procedure for two students. Whereas the simultaneousprompting procedure delivered within embedded teaching format seemed to be moreefficient for the other two students in terms of all efficiency parameters. Therefore, therewas no considerable difference between two procedures in terms of efficiency results.The opinions of the professors who teach the `Skill and Concept Teaching to Childrenwith Mental Retardation` courses were positive overall.