İlköğretim okullarında fen bilgisi öğretiminin etkililiği

Abstract

Günümüz bilgi toplumu ve sürekli değişim içinde bulunan dünya, yenilikleri gelişmeyi kavrayan, araştırarak gereksinme duyduğu bilgiye ulaşan ve anlamlandıran yönlendirilmeyi ve biçimlendirilmeyi sorgusuz kabul etmeyen ve hem bireysel her de toplumsal gelişimini sağlayan bireyler gerektirmektedir. Bu niteliklere sahip bireylerin yetiştirilmesi, eğitim yaşamları süresince fen okur-yazarı olabilmeleri için verilecek çabalarla büyük ölçüde sağlanabilir. Yeni kuşakların çağdaş dünyaya uyumlu bireyler olmaları, fen okur-yazarı olabilmeleri ile ilişkilidir. Bireylerin, fen okur-yazarı olmalarında da ilköğretim okullarında yürütülen Fen Bilgisi derslerinin büyük payı vardır. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarının ikinci basamağında yürütülmekte olan fen bilgisi öğretiminin ne ölçüde etkili bir biçimde gerçekleştirildiğini belirlemektir. Araştırmanın çalışma evreni, eğitim fakültelerinde İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Programı uygulanan üniversitelerin bulunduğu illerde 2005-2006 öğretim yılının ilk yarısında ilköğretim okullarının ikinci basamağında gerçekleştirilen Fen Bilgisi dersleri ve onları yürüten Fen Bilgisi dersi öğretmenleridir. Araştırmanın örneklemini ise, üniversitelerinde İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Programı uygulanan iller arasından rastlantı yoluyla seçilen Konya, İzmit, Eskişehir ve Ankara illerindeki 33 ilköğretim okulunun ikinci basamağında gerçekleştirilen Fen Bilgisi dersleri ve onları yürüten Fen Bilgisi dersi öğretmenleri oluşturmaktadır. Tarama modelindeki bu araştırmanın verileri, özel olarak bu araştırma için geliştirilmiş `İlköğretim Okullarında Fen Bilgisi Öğretiminin Etkililiğini Belirleme Anketi` aracılığıyla toplanmıştır. Anket, gözlem yapan öğretmen adaylarının kişisel özellikleri, gözlem yaptıkları sınıf ve fen bilgisi öğretmeniyle ilgili bilgileri toplamaya dönük 8, etkili fen öğretiminin `Planlama ve Hazırlık`, `Öğrenme Ortamı`, `Öğretim Yöntem, Araç ve Gereçleri`, `Sınıf Yönetimi ve İletişim` ve `Değerlendirme` boyutlarını sorgulayan 99 önermeyi kapsamaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin sayı ve yüzdelikleri ile aritmetik ortalamaları belirlenmiş, verilerin yorumlanmasında bu değerlerden yararlanılmıştır Verilerin çözümlenmesinde SPSS 10.00 (Statistical Package for the Social Sciences) bilgisayar paket programı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, etkili fen bilgisi öğretimi öncesinde yapılması öngörülen `planlama ve hazırlık` çalışmaları kapsamında, açık ve anlaşılır ders planı hazırlamanın, içeriği basitten karmaşığa, kolaydan zora doğru yapılandırmanın ve içeriği öğrencilerin önbilgilerini göz önüne alarak düzenlemenin çoğu zaman gerçekleştirildiği anlaşılmıştır.Bu bulgulara dayalı olarak, ilköğretim okullarının ikinci basamağında yürütülmekteolan Fen Bilgisi dersi öğretiminin, etkili fen öğretimi için belirlenen bileşenler elealındığında etkili biçimde ve düzeyde gerçekleştirilmediği sonucuna varılmıştır.

Nowadays information society and steadily changing world require individualscomprehending innovations and improvements, getting reforming needed information,accepting being directed without questioning. Training individuals equipped with thequalities will extensively be possible by making them science literate during theireducational life. Therefore, science lessons in elementary schools become important.Living in harmony with modern world is related with being science literate and, inbeing science literate science lessons play a prominent part.In this study, it is aimed at identifying how effective science instruction is carried out inelementary schools.The study was conducted with observations of 122 teacher candidates' studying inundergraduate program Elementary Science Teacher and taking `School Experience II`lecture in the universities of Konya, İzmit, Ankara and, Eskişehir. The data of the studywere collected in te first semester 2005-2006 academic school year instruction year'sfirst semester by using the survey named `Identification survey of science instructionefficaciousness in elementary schools` developed especially for this study. Surveyincludes 8 questions related with observer teacher candidates' personal information,observed classrooms and, science teachers. Also it contains 99 questions related witheffective science instruction's dimensions such as `Planning and Preparing`, `LearningEnvironment`, `Teaching Methods and Materials`, `Classroom Management andCommunication` and, `Evaluation`. In the process of data that were gathered in the research, number, percentage distribution and, arithmetic mean is used as the statisticaltechnique and the analysis is achieved via the SPSS 10.00 (Statistical Package for theSocial Sciences) package computer program.The results of the study showed that within planning and preparing activities, preparingclear and, understandable lesson plan, constructing content from easy to difficult and,simple to complex, arranging content depending on students' pre-knowledge is donegenerally. On the other hand, selecting activities which are made students active, testingactivities before teaching process and, taking security precautions is done rarely. Whenlearning environment is considered, it is found out that expected arrangements aboutlearning environments are done sometimes. When teaching methods and materialswhich are used in elementary schools are discussed, directing students to take notes,representing subjects from easy to difficult and, simple to complex, emphasizingimportant points, admitting students saying their own ideas and, using questioningtechnique is done generally. However, using visual and, aural materials, profiting fromtechnologic materials, taking security precautions related with the activities and,explaining them to the students, using graphical organizers, discussion method and,brain storming technique is done rarely. In addition, individual projects, mnemonicstrategies, cooperative learning method and, educational games technique is never used.In science classes, when classroom management and communication behaviours areconsidered it is seen that they are fulfilled sometimes. Finally, in science instruction inelementary schools, as an evaluation activities essay tests are used and, results of theevaluation activities is recorded generally. On the other hand, using true-false questions,evaluating students both with individual and group activities is done rarely. In addition,making students prepare portfolios and, make individual and group activities, givingfeedbacks to them is never done.As a result, considering five components of effective science instruction it can be saidthat in elementary schools, science instruction is not carried out effectively.