İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programının vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri

Abstract

Demokratik toplumlarda ortaya çıkan ve daha sonra diğer toplumları da etkileyen sosyoekonomik,kültürel, teknolojik ve politik nitelikli değismeler vatandaslığın anlamının bilimselve entelektüel açıdan sorgulanarak vatandaslık kurumunun yeniden yapılandırılıp yeni olusankosullara uyumunun sağlanmasına yönelik çalısmalar yapılmasına yol açmıstır. Bu çerçevedekatılımcı, etkin ve sorumlu vatandasın nasıl ya da hangi yöntemlerle yetistirileceği önemli birproblem olarak ortaya çıkmıstır. Bu problemin çözümüne yönelik düzenlenecek eğitimetkinliklerin baslangıç noktası aileden sonra eğitim kurumları olarak görülmektedir.Hayat Bilgisi dersi, ilköğretimin ilk üç sınıfında okutulan, çocuklara; iyi bir insan, iyi birvatandas olma, çevreye uyum sağlama gibi gerekli temel davranısları kazandırmayıhedefleyen ilk ders olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda, öğrencilere kazandırılmak istenenbirçok bilgi, beceri ve değerin olduğu gibi vatandaslıkla ilgili bilgi, beceri ve değerlerin deformal anlamda ilk olarak bu derste verilmesi ve sonraki öğrenmelerinin temeli olmasınıngereği yadsınamaz.Bu arastırma, ilköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı'nın vatandaslık bilgi, becerive değerlerini kazandırmasına iliskin öğretmen görüslerini belirlemek amacıylagerçeklestirilmistir.Arastırmada tarama modeli kapsamında yöntem çesitlemesinden yararlanılmıs ve karmaarastırma deseni kullanılmıstır. Arastırmanın uygulaması 2 asamada gerçeklestirilmis, nitel venicel boyutlar için aynı evren içinden 2 farklı örneklem alınmıstır. Arastırmanın nicelverilerinin toplandığı çalısma evrenini temsil edecek olan örneklem, rastlantısal örneklemeyöntemi ile belirlenmistir. Arastırma 2005-2006 eğitim-öğretim yılında 1., 2. ve 3. sınıfıokutmus, Eskisehir ili merkezinde görev yapan 42 ilköğretim okulundaki 230 sınıf öğretmeniile gerçeklestirilmistir. Arastırmada nitel verilerin toplandığı örneklemin belirlenmesinde ise;kolay ulasılabilir durum örneklemesi kullanılmıs, nicel verilerin toplandığı 42 ilköğretimokulundan seçilen 13 ilköğretim okulundaki 20 öğretmen örnekleme alınmıstır.Arastırmada nicel veriler, ?lköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı'nın vatandaslıkbilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına yönelik 55 maddelik anket yoluyla, nitel verilerise, öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmıs görüsmeler yoluyla toplanmıstır. Arastırmaylailgili istatistiksel çözümlemelerde SPSS paket programı kullanılmıstır. Verilerinçözümlenmesinde, frekans ve % analizi ile khi kare (X2) tekniğinden yararlanılmıs,değiskenler arasındaki iliski düzeyini saptamak için C (contingency) değerleri hesaplanmıstır.Değiskenler arasında anlamlı bir iliski bulunup bulunmadığının belirlenmesinde ise .05anlamlılık düzeyi benimsenmistir. Nitel verilerin çözümlenmesinde ise, betimsel çözümlemetekniği kullanılmıs ve elde dilen veriler sayısallastırılarak sunulmustur.Arastırmanın nicel bulgularına dayalı sonuçlara göre; öğretmenler Hayat Bilgisi DersiÖğretim Programını vatandaslık bilgi ve becerilerini kazandırma bakımından büyük ölçüdeyeterli bulmakta, vatandaslıkla ilgili kimi değerleri kazandırma bakımından ise, yetersizolduğunu ifade etmektedirler. Arastırmanın nitel bulgularına dayalı sonuçlara göre ise;öğretmenler Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı'nın vatandaslık bilgi, beceri ve değerlerinikazandırmaya uygunluğuna iliskin, bilgi ve beceri kazandırma yönünden programın yeterliolduğu yönünde görüs bildirirken, üçte bir oranında değer kazandırma bakımından programınyeterli olmadığı konusunda görüs bildirmislerdir. Aynı zamanda öğretmenler Hayat BilgisiDersi Öğretim Programı'nın bireysel bir program olduğunu ve milli değerlere yeterince önemverilmediğini ifade etmistir. Öğretmenler Hayat Bilgisi dersi ile öğrencilere baskalarınınhaklarına saygılı olma, dürüst ve hosgörülü olma, vatan-millet ve bayrak sevgisinikazandırmaya yönelik değerlerin kazandırılmasının gerektiğini ifade etmistir. Arastırmanınprograma iliskin olarak nitel bulguları nicel bulguları destekler niteliktedir

The socioeconomic, cultural, and political changes, which were emerged in democraticsocieties and which influence other societies, lead to reconstruct the concept of citizenshipand to adapt it newly established circumstances by inquiring citizenship in terms of scientificand intellectual dimensions. Within this framework, how to train active and responsiblecitizens rises as an important problem. After family, education institutions are seen as astarting point for education activities toward the solution of this problem.Life Studies can be defined as a course given at 3rd grade at primary education, which teachesstudents how to be a good person, citizen and to adapt to environment. In this context, itshould not be denied the fact that there are a lot of information, skills and talents and theinformation, skill and talents related to citizenship should be given formally through thiscourse and this course should be the basis of other learning.This study is conducted to determine teachers? opinions about the gains of Life StudiesCourse for information, skills, and values of citizenship.In this study, within the context of survey model, methods were varied and mixed researchdesign was used. There were two phases of the study, for qualitative and quantitative aspects,two sampling groups within the same population were taken. The participants from whomquantitative data was collected were determined through random sampling. The study wasconducted with 230 primary education teachers who worked in 42 primary schools at thecenter of Eskisehir city, and who taught 1st, 2nd and 3rd grades in 2005-2006. For qualitativedata, easily-accessible case sampling method was applied to determine the participants, andthus out of 42 primary schools in which quantitative data was collected, 20 teachers from 13schools were selected to collect qualitative data.In this study, quantitative data was collected through a questionnaire with 55 items related toachieving information, skill and values of citizenship through Life Studies Course; on theother hand, the qualitative data was collected through semi-structured interviews. For dataanalysis, SPSS package was used and frequency, percentage analysis and chi-square analysiswas applied. To determine the relationship between variables, C (contingency) values werecalculated. To decide whether there is a significant relationship between variables, .05significance level was accepted. For qualitative data analysis, descriptive analysis was usedand the obtained data was digitized.According to the results of quantitative data analysis; teachers found Life Studies Courseadequate to gain students the information and skills related to citizenship, whereas for gainingsome values regarding to citizenship, Life Studies Course was stated as inadequate. Likewise,according to the results based on the qualitative data analysis; teachers expressed that theteaching program of Life Studies Course was adequate to gain students information and skillsrelated to citizenship however, one-third participants believed that this program wasinadequate in terms of gaining values of citizenship. At the same time, teachers pointed outthat the teaching program of Life Studies Course is an individual program and it does notemphasize the national values sufficiently. Furthermore, teachers underlined the fact thatthrough Life Studies Course, it is necessary to gain students the values such as respect toothers? rights, being honest and tolerant and the love of nation and flag. The qualitative resultsof the study supported the quantitative results.