Öğretmen adaylarının bakış açısıyla eğitim fakültelerinde bilgi ve iletişim teknolojileri göstergelerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada öğretmen adaylarının bakış açısıyla UNESCO (2002)'dan ve uluslararası çalışmalardan yararlanılarak alt başlıkları belirlenen bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) göstergeleri bakımından eğitim fakültelerinde bir durum tespiti gerçekleştirilmektedir. Bu göstergelerden içerik ve yöntem ile işbirliği ve ağ oluşturmaya ilişkin başlıklar bağlamında ağırlıklı olarak öğretim elemanları incelenirken, toplumsal ve teknik konularda eğitim fakültelerinin durumu incelenmiştir. Tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini üniversitelerin eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Heterojen bir yapıya sahip olan evrende tamamen seçkisiz bir yöntem kullanmak yerine, belirli sistematik ölçütlere göre oluşturulmuş alt kümelerden seçkisiz örnekleme yapmak daha uygun görülmüştür. Çalışılan öğretmen adayı evreninde amaçlar doğrultusunda ve belli kriterlere dayanarak oluşturulan kümelerden seçkisiz olarak 6 eğitim fakültesi seçilmiş, araştırmacı tarafından geliştirilen bir kişisel bilgi formu ve 75 derecelendirilmiş sorudan oluşan veri toplama aracı bu fakültelerdeki son sınıf öğrencilerine uygulanarak yüzde 49 dönüş oranı sağlanmıştır.Araştırma sorularını yanıtlayabilmek amacıyla tekil tarama, ilişkisel tarama ve nedensel karşılaştırmalı modellere özgü tekniklerden yararlanılmıştır. BİT göstergeleri bakımından Türkiye'deki eğitim fakültelerinin genel bir resmini çıkartarak her bir göstergenin durumunun belirlenmesi amacıyla tekil tarama; belirlenen sürekli değişkenler arasındaki ilişkiyi sorgulamak amacıyla ilişkisel tarama; belirtilen göstergelerin cinsiyet, üniversite, bölüm ve bilgisayar deneyimi gibi değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini araştırmak amacıyla nedensel karşılaştırmalı modellere özgü çözümlemelerden yararlanılmıştır. Veriler çözümlenirken betimsel istatistikler, iç tutarlılık katsayıları, eşteş varyans testleri, t testi ve tek faktörlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır.Öğrenme-öğretme yöntemleri, öğretim programı, mesleki gelişim, öğrenme toplulukları, altyapı, erişim, kullanım kolaylığı, teknik destek, sağlık, etik, politikalar ve özel eğitim olmak üzere 12 başlık altında incelenen BİT göstergelerinden mesleki gelişim hariç tamamında katılımcıların mevcut durumu oldukça olumsuz değerlendirdikleri, mesleki gelişim bağlamında ise olumlu değerlendirmelerde bulundukları görülmüştür. Öğrenme-öğretme yöntemleri, kullanım kolaylığı, teknik destek, politikalar ve özel eğitim bakımından erkeklerin; mesleki gelişim ve etik bakımından ise kadınların daha olumlu görüş bildirdikleri belirlenmiştir. Üniversite ve bölüm bazında yapılan incelemelerde göstergeler hakkındaki görüşlerin hem üniversiteye, hem de bölüme göre anlamlı derecede farklılık gösterdiği; göstergelerin birbirleriyle yakından ilişkili olması nedeniyle bir gösterge bağlamında çok başarılı olan bir üniversitenin diğer göstergede oldukça başarısız olduğu durumlarla nadiren karşılaşıldığı; özellikle Türk Dili, Eğitim Bilimleri, Güzel Sanatlar Eğitimi ve İlköğretim Sınıf Öğretmenliği bölümlerinde teknoloji entegrasyonunun çeşitli boyutlarında sıkıntılar yaşandığı görülmüştür. Son olarak, kalınan mekanda bilgisayar sahibi olmanın ya da bilgisayar deneyiminin göstergeler hakkındaki görüşleri yordamadığı; ancak ders ile ilgili etkinliklerde bilgisayar kullanma sıklığının göstergelere ilişkin görüşler üzerinde olumlu etkisi olduğu görülmüştür.

The current study aimed to explore the indicators of information and communication technologies (ICT) at education faculties through pre-service teachers? viewpoints by adapting the ICT indicators stated in UNESCO (2002) and scrutinized further through international studies. Education faculty instructors were the focus of investigation in terms of content and pedagogy, and collaboration and networking indicators whereas the faculty organization itself was the focus in terms of social and technical issues. The study resorted to a cross-sectional survey design whose population consisted of pre-service teachers enrolled in education faculties. As the Turkish universities showed a heterogeneous distribution in terms of quality indicators, simple random sampling was considered ineffective. A combination of stratified random sampling and systematic sampling was applied. In this regard, to reduce the possibility that the sample might turn out to be unrepresentative of the population, the education faculty population was first subdivided into six parts based upon the knowledge of how each faculty stands relative to stratifying variables, and a sample is drawn randomly from each part. A personal information form and 75 Likert items developed by the researcher were administered to senior students at education faculties which were completed with a 49 percent response rate.While answering the research questions, correlational, exploratory and causal comparative techniques were applied. Exploratory techniques were used to have an overview of education faculties regarding ICT indicators, correlational techniques were used to see the relationships among continuous variables, and causal comparative techniques were used to see whether ICT indicators differed according to specific variables such as gender, university, department, and computer experience. Data analysis was realized through calculating descriptive statistics, internal consistency coefficients, tests of homogeneity of variance, t-tests and one-way between-groups analysis of variance (ANOVA).It was found that participants criticized the current situation of ICT indicators in their faculties, which included teaching-learning methods, learning program, learning communities, infrastructure, access, ease of use, technical support, health, ethics, policies and special education. On the other hand, their evaluations regarding professional development endeavors of the instructors were positive. Males? evaluations were significantly more positive than those of females in terms of teaching-learning methods, ease of use, technical support, policies and special education. Females? evaluations were more positive in terms of professional development and ethics. Evaluations regarding indicators differed according to universities and departments as well. As the indicators were quite related, it was rare to see a university which was successful in one and quite unsuccessful in another. Departments of Turkish Education, Educational Sciences, Fine Arts Education and Primary Education had problems with several dimensions of integrating ICTs. Finally, it was revealed that having a PC at home or the computer experience did not have an influence on ICT-related perspectives; rather, the frequency of computer use for instructional purposes had a positive effect on participants? evaluations.