Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikoljik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlikle ilgili rolleri ve sorumluluklarına ilişkin öz yeterlik algılarını incelemektir. Bu temel amaca yönelik olarak bu araştırmada iki çalışma yer almaktadır. Araştırmanın birinci çalışmasının amacı rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlikle ilgili rolleri ve sorumluluklarına ilişkin öz yeterlik algılarını belirlemeye yönelik geliştirilmiş olan Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği'nin (RÖ-ÖEÖYÖ) rehber öğretmen adayları ile geçerlik ve güvenirliğinin sınanmasıdır. İkinci çalışmanın amacı ise rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlikle ilgili rolleri ve sorumluluklarına ilişkin öz yeterlik algılamalarını belirlemektir.İki bağımsız çalışmayı içeren bu çalışmada, yedi farklı üniversitenin (Ankara, Gazi, Uludağ, Marmara, Selçuk, Karadeniz Teknik ve Çukurova) Eğitim Fakülteleri bünyesindeki Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programına birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflarından toplam 1298 öğrenci toplam katılımcılar olarak çalışmada yer almıştır. Katılımcıların yaşları 17 ile 41 arasında değişirken, yaş ortalaması 20.58 (SS=1.6)'dir. Katılımcıların 908'i kadın, 390'ı ise erkektir. Çalışma grubu olarak belirlenen yedi üniversiteden 60 katılımcı olmak üzere toplam 420 katılımcı araştırmanın birinci çalışmasında yer almıştır. Birinci çalışmada yer alan katılımcıların yaşları 17 ile 39 arasında değişmekte, yaş ortalaması ise 29.66 (SS=1.6)'dır. Birinci çalışmada yer alan katılımcıların 224'ü kadın, 196'sı ise erkektir. Araştırmanın ikinci çalışmasında toplam 878 katılımcı yer almıştır. Katılımcıların 683'ü kadın iken, 195'i ise erkektir. İkinci çalışmada yer alan katılımcıların yaşları 17 ile 41 arasında değişirken, yaş ortalaması 20.54(SS=1.6)'dür.RÖ-ÖEÖYÖ'nün geçerlik ve güvenirliği, yapı geçerliği, madde analizi, test-tekrar-test güvenirliği ve Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısına bakılarak değerlendirilmiştir. Bulgular, RÖ-ÖEÖYÖ'nün tek boyutta (40 madde) yeterli düzeyde psikometrik özelliklere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Rehber öğretmen adaylarının özel eğitim öz yeterlik algılamalarına etki eden değişkenlerle öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiye dair verilen bulgular incelendiğinde; yapılan bağımsız örneklemler t-testi analizi rehber öğretmen adaylarının cinsiyetlerine göre özel eğitimdeki öz yeterlik algılarının değiştiği görülmüştür. Erkek adayların kadın adaylara göre daha yüksek öz yeterlik algısına sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca rehber öğretmen adaylarının okudukları sınıf düzeyi arttıkça özel eğitime ilişkin öz yeterlik düzeylerinin de arttığı tek yönlü varyans analizi sonucu olarak ortaya çıkmıştır.Anahtar Sözcükler: Rehber Öğretmen Adayları, Öz Yeterlik, Özel Eğitim, Psikolojik Danışma ve Rehberlik.

The main purpose of this study was to explore self-efficacy perceptions of preservice school counselors regarding guidance and counseling in special education. For this main purpose, two independent steps were carried out. The purpose of the first step was to investigate reliability and validity of the School Counselors? Self-efficacy Scale regarding Special Education (SCSSSE) while the purpose of the second step was to examine the relationship between school counselors? self-efficacy perceptions regarding guidance and counseling in special education and their gender and university classroom level.The participants of whole study included 1298 preservice school counselors (Mean of age:20.58, SD:1.6) from seven universities (Ankara, Gazi, Uludağ, Marmara, Selçuk, Karadeniz Teknik ve Çukurova) around Turkey. Out of 1298, 908 were female and 390 were male students. Among 1298, the first step included 420 preservice school counselors (Mean of age:29.66, SD:1.6) from seven universities (60x7=420). Out of 420, 224 students were female and 196 were male. The second step included 878 preservice school counselors (Mean of age:20.54, SD:1.6) from seven universities (60x7=420). Out of 878, 683 were female and 195 were male.To investigate reliability and validity of the School Counselors? Self-efficacy Scale regarding Special Education (SCSSSE), construct validity by factor analysis, item analysis, analyses of test-retest reliability and internal reliability were carried out. Results indicated that SCSSSE is a reliable and valid scale that can be used with preservice school counselors. Independent Sample T-Test was run to explore whether gender had an influence on self-efficacy perceptions. Results revealed that male preservice school counselors had higher self-efficacy perception scores than females. Results of One Way Analysis of Variance showed also that classroom level self-efficacy perceptions of preservice school counselors differ according to their classroom level. As the classroom level increases, self-efficacy perception scores of preservice school counselors increase as well.Key Words: Special Education, Self-Efficacy, Preservice School Counselors, Guidance and Counseling.